Rotamızı çevirdiğimiz Rize'de bölgenin en dikkate değer eserlerinden birisi hakkında sizleri bilgilendireceğiz. Rize, doğal güzellikleri, spor aktiviteleri ve yemekleriyle gönlümüzde taht kuran şehirlerden biridir. Eğer yolunuz Rize'ye düşerse gezebileceğiniz ve anın tadını çıkarabileceğiniz güzellikler sizi karşılayacaktır. Biz bugün Zilkale'yi elimizden geldiğince tanıtmak istedik. Vaktiniz varsa uğramayı ihmal etmemenizi öneririz ve bu önerinin ardından ufak bir Rize tanıtımıyla karşınızdayız.

MÖ 2. bin yıl başlarında tarım ve hayvancılıkla uğraşan bazı toplulukların yaşadığı yörenin yazılı tarihi MÖ 7. yüzyılda Miletli denizcilerin yaptıkları seferlerle başlamaktadır. Daha sonra Kimmer, Med ve Pers akınlarına uğrayan yöre, MÖ 180’de Kral Pharnakes’in işgaline uğramış ardından MÖ 1. yüzyılda Partlar’ın eline geçen bölge, MS 10 yılında Roma egemenliği altına girmiştir.

Karadeniz-İran ticaret yolu üzerinde oluşu nedeniyle çekişme konusu olur ve Bizans ile Sasaniler arasında birkaç kez el değiştirir. 1071 Malazgirt Zaferi’nin ardından Selçukluların eline geçtiyse de I. Haçlı Seferi sonrasında Doğu Roma Hakimiyetine geri döner. 1204’teki III. Haçlı Seferi’nden sonra Trabzon Rum İmparatorluğu’nun egemenliğine girer. Fatih Sultan Mehmed devrinde, 1461 yılında kentte Osmanlı egemenliği başlar.

Amlakit Yaylası

Osmanlı döneminde liman, nahiye ve kaza merkezi olarak önemini korumuştur. 1640 yılında buraya gelen Evliya Çelebi, Rize’den şöyle söz etmiştir: “Trabzon’a bağlı deniz kıyısında bahçeli güzel bir yerdir.”

Rize 19. yüzyılda önemli bir kaza merkezidir. Berlin Antlaşması ile (1878) Lazistan sancağının merkezi olan Batum Rusya’ya bırakılınca Rize Trabzon Vilayetine bağlı sancağın merkezi olmuştur.

I.Dünya Savaşı’nda 9 Mart 1916’da Rus işgali yaşayan Rize, 2 Mart 1918’de kurtulmuştur. Bu tarihten sonra Trabzon vilayetine bağlı sancak merkezi olan kent, Cumhuriyet sonrasında 1924’te il olmuştur.

Şehrin adı hakkında da değişik görüşler bulunmaktadır;  Yunanca pirinç anlamına gelen Rhisos, Rumcada "Rıza" olarak dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Osmanlıca'da ise "Rize" ufak kırıntı, döküntü anlamındadır. Ayrıca Erzincan'ın Sakalar dönemindeki "Eriza" olan adının başındaki "e" sesinin düşmesi ile adaş olarak Rize için de kullanıldığı ifade edilmektedir.

Demirkapı Köyü Camii

Rize'yi arkamızda bırakıyor ve orada ziyaret edilmesi gereken Zilkale'ye geçiş yapıyoruz. İlçe merkezinin 15 kilometre güneyinde, Fırtına Deresi’nin batı yamaçları üzerine kuruludur. Kalenin üzerinde inşa edildiği sarp kaya kütlesi denizden 750 metre, dere yatağından yaklaşık 100 metre yüksekliktedir. Kale; dış surlar, orta surlar ve iç kaleden meydana gelir. 

Konumu öğrenmek için buraya tıklayınız.

Dış kalenin kapısına kuzeybatı yönündeki patika bir yolla ulaşılır. Bir teras yardımıyla orta surlar seviyesine çıkılır. Buradan ikinci bir kapı yardımıyla kale içerisine girilir. Orta kale içerisinde üç önemli yapı bulunur. Bunlar muhafız binası, şapel ve baş kuledir. Kulenin dört katlı olduğu duvarlardaki hatıl izleri ve kiriş deliklerinden anlaşılmaktadır. Duvarlar üzerinde doğu (vadi, manzara) yönünde kemerli pencereler, diğer taraflarda mazgal delikleri bulunmaktadır.

Kulenin üstünün dendanlı bir teras şeklinde olduğu belirlenmiştir. Zil Kale, Kale-i Bala, Ciha Kale ve Kız Kaleleri gibi hem yörenin, hem de İspir’e ulaşan önemli bir ortaçağ kervan yolu üzerinde güveliği sağlamaktaydı. Osmanlılar'ın bölgeyi fethinden sonra kalenin kullanılmaya devam ettiği biliniyor. Kalede bulunan iki el topu bugün Trabzon Müzesi’nde sergilenmektedir. Yakın tarihte restorasyon geçiren yapı, vadiye hakim, güzel manzaralı bir konuma sahip ve ilçedeki kaçırılmaması gereken ziyaret noktalarındandır. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca yapılan restorasyon çalışmaları 2011 yılında tamamlanmıştır.

 

Kaynak: Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Vikipedi