Bir Mayın Tarlası: Ertelenmiş Yas

Bir Mayın Tarlası: Ertelenmiş Yas
  • 10
    0
    0
    1
  • Bir kaybın ardından…..

    Bu haftaiçinde yaklaşık 7 yıldır bizimle olan evcil hayvanımızı kaybettik. Aslında kendisi çocuğum gibiydi. Böyle olunca bir yas sürecine girdim ve bu yazıyı yazmak istedim.

    Yaşam temelde trajiktir. Varoluşun kendisi de öyle. Hepimiz hayatımızda başarısızlık, hayal kırıklığı, yolunda gitmeyen şeylerle karşılaşmak zorundayız. Karşılaşmak zorunda olduğumuz bir diğer trajik durum ise kayıptır. Aslında kaybın örtük nesnesi ertelenemeyen bir boşluktur. Bir kayıp yaşadığımızda bu kaybın yarattığı boşluk bizi çok rahatsız eder. Ve ardından yas başlar. Yeri gelmişken belirtmekte fayda var biz sadece bir yakınımızı kaybedince yas tutmuyoruz. Evcil hayvanımızı, işimizi, bizim için değeri olan bir eşyayı kaybedince de yas tutabiliriz bu biraz da o sevgi bağı kurduğumuz şeyle ilgili.

    Yas ve Melankoli (1917) kitabında Freud yas (matem) için sevilen bir kişinin kaybına, ya da birinin vatanı, özgürlüğü, bir ideali gibi bazı nazariyelerin kaybına verilen olağan bir tepki der. Tepki olağandır çünkü zaman her zaman akmaya, sorumluluklarımız köşede bizi beklemeye devam eder. Aynı kitapta Freud şöyle diyor:” Yasta dünya yoksul ve boş bir hal alır, melankolide ise yoksullaşan ve boş hale gelen Ben’in ta kendisidir.”Yasta hep bir boşlukla yüzleşmek zorunda kalırız, gerçeklik sınaması sevilen nesnenin artık orada olmadığını bize gösterir ve sonra da libidonun yanı ruhsal enerjinin bu nesne ile bağlarını koparmasını ister. Babam ve Oğlum filminde hepimizi ağlatan o sahnede Sadık defnedildikten sonra eve dönüşte baba Hüseyin’in araçtan indiği sahne suçluluk ile gerçekliğin çarpıştığı alandır. Bu sahnede halanın yönlendirmesi ile kardeşi Salim babayı yıkıp geçer ve baba acı gerçekle yüzleşir: Kayıp gerçekliğin tüm alanını işgal eder.

    Yas doğal ve beklendik tepkileri içerir. Aynı zamanda öznel ve biriciktir. Her kayıpta biz kendi ölümümüzle de karşılaşırız. Bu açıdan ölülerin defin ritüelleri daima sessizdir. Yasla ilgili en çok bilinen model Kubler-Ross’un kavramsallaştırdığı modeldir. Buna göre kayıptan sonra şu aşamalar gerçekleşir:

    ·         Şok

    ·         İnkar

    ·         Öfke

    ·         Pazarlık (Tanrı figürü ile)

    ·         Depresyon

    ·         Kabul

    Ancak belirtmekte fayda var her birey aynı aşamaları ya da buradaki tüm aşamaları yas sürecinde işlemez, belirtiler ve süreç kişiseldir. Normal yas sürecinde bireydeki tepkilerin altı ay ile 2 yıl arasında değişen sürelerde azalması beklenir. Ancak bazen kayıp birey için travmatik ise ayda tepkilerin azalmasının beklemek yerine yardım alması için yönlendirilir. (Erdur Baer ve Aksöz Efe, 2020). Kayıp bazen geride kalanlar için kendine zarar verme riski oluşturabilir. Eğer kayıp travmatik ise yas melankoliye dönüşebilir ve süreç daha da zorlaşır (Savi-Çakar, 2019).

    Yas evrensel ve kişiseldir ancak bazı kişiler inkar evresinde takılı kalabilir ya da yas tutmamaya yönelebilir. Ancak tutulmayan-ertelenmiş yas mayınlı bir arazide yürümek gibidir mayının ne zaman patlayacağını kestiremeyiz. Bir kişi yas sürecine girmezse ya da ertelerse diyelim birkaç ihtimal mevcut olabilir aslında. Mesela kaybın boşluğunu kabullenememiş olabilir, kayıpla birlikte kendi ölüm korkusu su yüzüne çıkar ve henüz buna hazır değildir, rutin hayatından çıkamaz vs. Ancak her ne olursa olsun ertelenmiş yas bir gün hiç beklenmedik şekilde kapıya dayanır ve kayıptan sonra yaşanmayan tüm duygular ortaya çıkar. Nietzsche’nin en sonunda eziyet edilen bir ata sarılıp ağlaması gibi…

    Çok sevdiğim küçük dostuma, seni çok özlüyorum…

    Kaynaklar

    Freud, S. (1917). Yas ve Melankoli. (Çev. Leyla Uslu). İzmir: Cem Yayınevi.

    Erdur-Baker, Ö. & Aksöz-Efe, İ. (2020). Yas Danışmanlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.

    Savi-Çakar, F. (Edt) (2019). Travma Psikolojik Danışmanlığı. Ankara: Pegem Yayınları.

     


    Yorumlar (0)

    Bu gönderi için henüz bir yorum yapılmamış.

    Yorum Bırakın

    Yorum yapmak için üye girişi yapmalısınız. Üye girişi yapmak için buraya tıklayınız.