Bugün sizlerle İngilizce dilinde kullanılan, ancak hikayesini ve kökünü bambaşka yerlerden alan 10 adet kelimeyi paylaşmak istiyorum. Eğer siz de az buçuk etimoloji meraklısı iseniz, veyahut biraz gözünüz gönlünüz açılsın istiyorsanız buyrun :) 

1. mellifluous (adj.) - duyması keyif verici, tatlı ve yumuşak ses

''mel'' bal, ''fluere'' ise akış anlamına geliyor Latince'de. Bu iki kelimenin ilk bir araya gelişi dilde ''mellyfluous'' olarak yer alsa da, günümüze son hali olan ''mellifluous'' olarak geliyor. Bu bal-akış, yüzyıllardır sesi betimlemek için kullanılıyor ancak tat tanımlalarında da kullanılabilir. 

 

2. ineffable (adj.) - kelimelerle anlatılamayacak kadar müthiş olmak

Kelime, Latincedeki ''ineffabilis''ten gelmekte. Olumsuzluk eki olan ''in'', konuşmak fiili olan ''effari'' ve -abilme/-ebilme eki olan ''bilis'' ile birleşiyor ve kelime anlamını buluyor. 

3. hiraeth (noun) - geri dönemeyeceğinizi bildiginiz bir yere karşı duyduğunuz özlem

Galce'nin belki de en güzel sözcüklerinden biri olan isim gerek bir yer gerekse bir kişiye duyduğunuz özlem için kullanılıyor. Tam anlamıyla çevrilmesi imkansız, ancak birinin/bi yerin varlığına karşı duyulan minnettarlıkla gelen özlemi bundan daha iyi anlatan bir kelime yoktur sanırsam. Ayrıca, portekizcede bulunan ''Saudade'' konseptine anlamca benzer.

4. ethereal (adj.) - gerçek olamayacak kadar narin ve hafif

Bu kelimenin kökeni, Yunan mitolojisinden gelmekte. Antik Yunanda dünyanın hava, ateş ve sudan oluştuğu düşünülürdü; cennetinse daha saf ve soyut bir madde olan ''ether''den. Kökünü tutuşmak anlamında gelen ''aithein'' kelimesinden alan ''ether'' çoğu zaman görünmez ışık veya ateş olarak tanımlanır ancak yüzyıllar geçtikce kelime bugünkü anlamına ulaşmıştır. 

5. petrichor (noun) - yağmur sonrası duyulan koku

Kelime, taş anlamına gelen ''petro'' ve Antik Yunan tanrılarının damarlarında akan kanın içinde bulunduğuna inanılan ''ethereal'' bir sıvı anlamına gelen ''ichor'' kelimelerinin birleşmesinden oluşuyor. 

6. syzygy (noun) - gökyüzü cisimlerinin birleşmeleri, bir olmaları

Okuması yazmasından daha kolay olsa da, kelime Yunancadaki bağlanmış anlamına gelen ''syzygos''tan geliyor. ''Syn''-bir arada anlamını verirken ''zygon'' bağ anlamında. Bu fiilin gökyüzündeki cisimler için kullanılması da konu Antik Yunanlılar olunca çok garip değil :) 

7. phosphenes (noun) - gözlerinizi ovuşturduğunuzda gördüğünüz renkler

Kelimemiz Yunancada ışık anlamında gelen ''phōs'' ve göstermek anlamına gelen ''phainein'' kelimelerinden oluşuyor. 

8. ephemeral (adj.) - çok kısa süren

Kelime İngilizcede ilk defa 16. yüzyılda kullanılmış olup, kökü Yunancada bir gün süren anlamına gelen ''ephēmeros''tan gelmekte. Başta kelime kısa süren ateşlenmeleri ve kısa hayat süreleri olan çiçek, böcek gibi organizamaları tanımlamak için kullanılsa da sonrasında anlamı daha soyut şekilde kullanılmaya başlanmış.

9. vellichor (noun) - kullanılmış kitaplara karşı hissedilen garip sevgi

Beşinci kelimemiz olan petrichor'un köklerinden de hatırlayabileceğiniz üzere, bu kelimemiz de Yunancada parşömen anlamına gelen ''vellus'' ve ''ichor'' kelimelerinin birleşmesinden oluşmakta. 

10. sonder (noun) - etrafınızdaki her insanın da en az sizinki kadar kompleks ve canlı bir hayatının olduğunun farkına varmak

Birçok Anglo-Saxon dilde ortak olarak bulunan bu kelime, aslında ilk bakışta ''özel ve gizli alan'' anlamına geliyor. Hikayesini ise şuradan:  tarihte, ''laer'' ismi verilen ve ortak kullanıma müsait alanların yanında özel mülkiyet olan ve girilmesi yasak ''sonder''ler yerlilerin ilgisini çekermiş. Günümüzde de Fransızcada ''irdelemek'' anlamına gelen bu kelime, aslında anlamını laer'lerde yaşayan yerlilerin merakından alıyor. Tüm bu hikaye ve şu anki anlamını göz önüne aldığımızda bu kelimenin ''özellik, özel anlam'' manasına geldiğini çıkartabiliriz. Şu anki anlamı ise, günümüze kadar çeşitli edebiyatçıların kullanımı ile gelmiş.

 

Okuduğunuz için teşekkürler! Eğer sizlerin de bu şekilde hikayesini bildiği kelimeler varsa lütfen yorum kısmında paylaşın :)