1825'te İstanbul'da doğmuştur . Asıl ismi "Abdülhamid Ziyaeddin" Erzurumlu Ferideddin Efendi'nin oğludur. Arapça ve Farsça öğrenmek için özel dersler almıştır. Sadaret Mektub-i Kalemi'nde (Osmanlı bürokrasisinde ,sadrazamlık makamının önemli bürolarından biridir) çalışmıştır. Mustafa Raşid Paşa'nın yardımıyla sarayda Mabeyn Katipliği'ne atandı. Bu sırada Fransızca öğrendi. Moliére'in Tartuffe adlı eserini "tartüf yahut Riyanın Encamı" adı ile çevirerek Türk edebiyatının ilk manzum tercüme piyesini ortaya koymuştur. Bununla birlikte fransızca çeviriler yapmaya başlamıştır.

Ali Paşa sadrazam olunca onunla anlaşamadığı için yeni görevlere atanarak saraydan uzaklaştırıldı. Bu sırada yazdığı "Terci-i Bend" şiiri ile ilk defa edebiyat alanında ün sağladı. 1861'de Kıbrıs Mutasarrıfı oldu ve "paşa" unvanını aldı .Sıtmaya yakalan babası ve oğlunu kaybetti.1863'te Amasya Mutasarrıfı ve Meclis-i Vâlâyı Ahkâm-ı Adliye üyesi oldu. Kıbrıs dönüşü karısını kaybetti. 

Tanzimat çağında Abdülhak Hamit Tarhan'dan sonra en çok eser verenlerden birisi Ziya Paşa'dır. Batılılaşma yanlısı ve yenilikçidir. "Terci-i Bend" ve "Terkîb-i Bend" şiirlerinde insanın yargısına ve metafiziğe değinmiştir.

Şiir dışında siyasi konuları işlediği kitaplar da yazdı. "Rüya" , " Veraset-i Saltanat-ı Seniyye" ," Ziya Paşa'nın Arzuhali" bu konuda yazdığı eserlerindendir. "Rüya" adlı şiirini Londra'da bir parkta otururken yazmıştır.

Yönetime muhalif olan İttihak-ı Hamiyet Cemiyeti'nin (Yeni Osmanlılar) üyesi oldu. Diyarbekirli Filip Efendinin çıkardığı "Muhbir" gazetesindeki hükûmeti eleştiren yazılar yayımlaması yüzünden Nisan 1867'de Kıbrıs'a atandı. 

Kısa bir süre önce saraya küskün olarak Paris'e yerleşen Mustafa Fazıl Paşa ,Ziya Paşa'yı ve Namık Kemal'i Paris'e davet etti, onlara geçimlerini sağlayacak kadar para tahsis edeceğini bildirdi. İki şair, Avrupa'ya gidip Fazıl Paşa'nın koruyuculuğunda kalemleri ile hükümete muhalefet etme teklifini kabul ettiler. Kendilerine gerekli gördükleri kimseleri de beraberinde getirebilecekleri bildirilmişti. Ali Suavi ile Agah Efendi'yi de davete karar verdiler . 

Bir süre sonra Fazıl Paşa'nın desteklerinin azalmasıyla beraber Namık Kemal'in yönetimindeki Yeni Osmanlılar'da fikir ayrılıkları baş gösterdi Ziya Paşa ile Namık Kemal'in birbirine zıt fikirlerdeki makaleleri yayımlandı . Ziya Paşa "Harabat" da divan edebiyatını övüp halk edebiyatını eleştirmiştir buna karşılık olarak Namık Kemal "Tahrîb-i Hârâbât"ı yayımlamıştır. 

17 Mayıs 1880'de Adana'da siroz nedeniyle hayatını kaybetti. 

Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir

Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir