Nietzsche Kimdir?

Friedrich Nietzsche, 1844'te Almanya'nın doğu bölgesinin sakin bir köyünde doğdu. Babası rahipti. Okul yıllarında son derece iyiydi. Antik Yunan konusundaki üstün başarısından ötürü, henüz 20'li yaşlarındayken Basel Üniversitesi'nde 'profesör' ünvanı aldı. Ama resmi kariyeri istediği gibi gitmedi. Akademisyen arkadaşlarından bıktı. İşi bıraktı ve İsveç Alpleri'ndeki Sils Maria'ya taşındı. Yaşadığı sessiz yerde başyapıtları üzerinde çalıştı. Bu eserlerden bazıları;

• Trajedinin Doğuşu
• İnsanca Pek İnsanca
• Şen Bilim
• Böyle Buyurdu Zerdüşt
• İyinin ve Kötünün Ötesinde
• Ahlakın Soykütüğü

Çok fazla problemi vardı: Ailesiyle geçinemiyordu, sevdiği kadın onu reddetmişti, kitapları satmadı. Ve sadece 44 yaşındayken zihinsel çöküş yaşadı. 889 yılında, İtalya’nın Torino kentinde Carlo Alberto caddesindeki bir evde yaşamıştı. Bir sabah, hayatını sonsuza dek değiştirecek bir olayla karşılacağından habersiz şehrin merkezine doğru ilerliyordu.
Yolda giderken yürümediği için atını kırbaçlayan bir faytoncu gördü. Zavallı hayvan çok bitkin görünüyordu. Hiç gücü kalmamıştı. Atın hiç hali olmamasına rağmen, sahibi onu hareket ettirmek için hiç durmadan kırbaçlıyordu.
 
“Her kim bir canavarla çarpışmayı göze alırsa, bir canavar olmayı da göze alsın. Çünkü karanlığa uzun süre bakarsanız, karanlık da sizin içinize bakmaya başlar.”
– Friedrich Nietzsche
Nietzsche gördüğü şey karşısında dehşete düşmüştü. Hızla oraya yaklaştı. Faytoncunun bu davranışını kınadıktan sonra, Nietzsche yere çöken ata yaklaştı, sarıldı ve ağlamaya başladı. Görgü tanıkları, atlara bir kaç kelimeyi mırıldandığını, fakat ne söylediğini anlayamadıklarını söyledi. Efsaneye göre filozofun son sözleri “Anne, ben bir aptalım” olmuştu. Tam o sırada bilincini kaybetti, zihni sonsuza kadar sürecek bir değişime uğradı.O günden itibaren tam 10 yıl boyunca, yani ölümüne kadar asla konuşmadı. O atla karşılaştıktan sonra eski haline bir daha asla dönmeyecekti. Ve bir gün, toplumun düzenini bozduğu gerekçesiyle polise şikayet edildi ve tutuklandı. Kısa bir süre sonra, akıl hastanesine götürüldü. Orada bulunduğu sırada iki arkadaşına birkaç akıl almaz mektup yazdı.
Eski bir tanıdığı onu İsviçre’nin Basel şehrinde bir hastaneye yatırdı ve birkaç yılını orada geçirdi. 19. yüzyılın en büyük düşünürlerinden biri olan Nietzsche, annesine ve kız kardeşine neredeyse her konuda bağımlı kalmıştı. Ve bilindiği kadarıyla, asla gerçekliğe geri dönmedi.

Nietzsche'nin 6 felsefesi;

1. Üstinsan
2. Tanrı öldü
3. Bengi dönüş
4. Hristiyanlık ve deccal
5. Apollon ve Dionysos
6. Güç istenci

Nietzsche'nin 4 öğüdü;

1. Kıskançlığını itiraf et
   • Kıskançlık, Friedrich Nietzsche'ye göre, yaşamın önemli bir kısmını oluşturur. Hristiyanlık ise kıskançlıktan utanılması gerektiğini aşılar. Bu duygu 'şeytanın işareti' olarak görülür ve bu yüzden gerçekte ne düşündüğümüzü ve ne istediğimizi saklarız. Halbuki kıskandığımız her insan, bizim için bir işaret olarak algılanmalıdır. Günün birinde kim olabileceğimize dair... Gıpta ettiren bir yazar, zengin bir adam veya bir aşçı, senin günün birinde yapabileceklerini ima ediyor olabilir. Friedrich Nietzsche, her zaman istediğimiz şeye ulaşabileceğimizi iddia etmiyordu. Kendi hayatı bunun bir örneğiydi zaten. Tek istediği; insanın en içteki arzularıyla yüzleşmesi, bu arzulara ulaşmak için savaşmasıydı. İnsan ancak ondan sonra asaletle yenilginin yasını tutabilirdi. Bu, 'üst-insan' olmak demektir.
2. Hristiyan olma 
   • Friedrich Nietzsche, Hristiyanlık hakkında aşırı uç şeyler söyledi: "Tüm İncil'de saygı duyulmayı hak eden bir insan vardır: Ponteus Pilate, Roma valisi" gibi... Bazı sözleri şaka yollu olsa da, asıl hedefi daha incelikli, daha ilginçti. İnsanları kıskançlıklarından koruduğu için Hristiyanlığa karşıydı. Hristiyanlık, Friedrich Nietzsche'nin bakış açısına göre, geç Roma İmparatorluğu döneminde, gerçek isteklerinin peşine düşme cesareti olmayan kölelerin zihninde ortaya çıkmıştı. Hristiyanlık felsefesi de korkakları bir fazilet olarak nitelendirdi. Buna 'sklavenmoral' (kölelerin ahlakı) ismini verdi. Hristiyanlar (onları 'hayvan sürüsü' olarak nitelendiriyordu) aslında hayatın gerçek zevklerinin tadına bakmak isterdi: Güçlü bir statü, cinsellik, entelektüel gelişim, yaratıcılık... Lakin bunları elde edemeyecek kadar beceriksizlerdi. Bu yüzden isteyip de elde edemedikleri şeyleri kötüleyen ikiyüzlü bir inanç sistemi kurdular: Kötü hallerine şükretmek! Hristiyan değer sisteminde cinsellik yaşamamak, 'masumiyet' oldu. Zayıflık, 'iyilik' oldu. 'Boyun eğmek', sadakat oldu. Friedrich Nietzsche'nin deyimiyle 'intikam alamama beceriksizliği', affedicilik oldu. Hristiyanlık, gerçeklerin inkarını arttıran devasa bir sistem halini aldı. 
3. Asla alkol alma 
   • Friedrich Nietzsche sadece su içerdi. Tek özel içkisi ise, süttü. Bizim de böyle yapmamız gerektiğini düşünürdü. Bunu 'küçük bir diyet' anlamında söylemedi. Bildirisinde dediği gibi: "Avrupa medeniyetinde iki büyük narkotik vardır: Hıristiyanlık ve alkol." Alkole olan nefreti ile Hristiyanlığı hor görmesinin gerekçeleri aynıydı. Çünkü ikisi de uyuşturur ve hayatımızdakilerin aslında çok da kötü olmadığını telkin ederdi. Her ikisi de, hayatımızı daha iyiye götürme amacındaki irademizi baltalardı. Birkaç kadeh; geçici, fani bir memnuniyet havasına sokabilirdi ve bu da hayatlarımızı düzeltmek için hayati adımlar atmamızı önleyebilirdi. Friedrich Nietzsche, değerli şeyleri elde etmenin sancılı olduğunu düşünüyordu. Şöyle yazdı: "Siz, konforlu insanlar, insan mutluluğu adına ne kadar az şey bilirsiniz! Dolu yaşamanın sırrı, tehlikeli yaşamaktır! Vesuvius Dağı'nın eteklerine inşa edin şehrinizi!"
4. Tanrı öldü 
   • Friedrich Nietzsche dine inanmamasına rağmen, hayatın problemleriyle mücadele etmemiz açısından inançlı olmanın işe yaradığını gözlemlemişti. Dinin yokluğunda arta kalan boşluğun kültür ile doldurulması taraftarıydı. Felsefe, sanat, müzik, edebiyat... Kültür, eski dini kitapların yerini almalıydı. Yine de Friedrich Nietzsche kendi çağının kültürü ele alış biçiminden memnun değildi. Üniversitelerin insanlığı öldürdüğüne inanıyordu. Öğrencilerin burada kuru bir akademik askere dönüştüğünü söylüyordu. Antik Yunanlıların trajik dramayı, katarsis ve ahlak eğitimi için pratik ve terapatik bir şekilde kullanmasına hayrandı. Kendi çağının da bu konularda tutkulu olmasını diledi. Dinlerin yok olmasının getireceği krizin bilincinde olan insanlardan, dinlerin boşluğunu felsefe ve sanatla doldurmalarını dileyen bir reform çağrısında bulundu: "Her çağın kendi spesifik psikolojik meselesi vardır" dedi Friedrich Nietzsche: "Filozofun görevi, bunları tespit etmek ve çözümüne yardım etmektir."

Nietzsche'nin çöküşü ve son günleri;

Nietzsche, 3 Ocak 1889'da zihinsel bir çöküş yaşadı.Yukarda anlatılan olaydan özetle, Nietzsche'nin Piazza Carlo Alberto çıkışında bir atın kırbaçlanmasını görmesi üzerine atı korumak için ona koşup boynuna sarıldığı ve sonra yere yığıldığı üzerinedir.Bunu takip eden günlerde Nietzsche, Wahnbriefe ("Delilik Mektupları") olarak bilinen kısa yazıları yazıp Cosima Wagner ve Jacob Burckhardt gibi birkaç arkadaşına gönderdi.6 Ocak 1889'da Burckhardt, Nietzsche'den aldığı mektubu Overbeck'e gösterdi. Bir sonraki gün Overbeck benzer bir mektup daha aldı ve arkadaşlarının Nietzsche'yi Basel'e geri götürmeleri gerektiğine karar verdi. Overbeck Torino'ya gidip Nietzsche'yi Basel'de bir psikiyatri kliniğine getirdi.Yaşananların ardından 1898 ve 1899'da Nietzsche, en az iki kere daha inme geçirerek konuşamaz ve yürüyemez hâle gelecek şekilde felç kaldı. 1900 Ağustos'unun ortalarında zatürreye yakalandıktan sonra 24-25 Ağustos gecesi bir başka inme geçirdi ve 25 Ağustos öğlesinde öldü.

 

Kaynakça;

1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche
2. https://www.milliyet.com.tr/molatik/galeri/friedrich-nietzsche-kimdir-kisaca-hayati-ve-dusunceleri-79964/6
3. https://wannart.com/icerik/32290-friedrich-nietzschenin-hayatini-sonsuza-kadar-degistiren-olay-neydi

Görüntü Kaynakları;

1. https://i2.wp.com/edebivizor.com/wp-content/uploads/2021/02/Kadınları-Delirtmek-Üzerine-Friedrich-Nietzsche-den-5-Okkalı-Söz.jpg?ssl=1
2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche#/media/Dosya:Nietzsche_Olde_04_(cropped).JPG