MULHOLLAND DRİVE (David Lynch, 2001) gerçekten karmaşık ve sembollerle dolu bir film. Lynch’in tarzına uygun olarak film, klasik bir anlatı yapısından uzaklaşıp bilinçaltı, rüyalar ve gerçeklik arasındaki çizgiyi bulanıklaştırır. Çoğu izleyici, filmi birden fazla kez izleyerek anlamlandırmaya çalışır.

Filmdeki karmaşıklığın temelinde şu noktalar var:

1. Gerçeklik ve Rüya: Filmin ilk yarısı, Naomi Watts’ın oynadığı Betty’nin “rüya dünyasını” temsil ederken, ikinci yarısı Diane’in acı dolu gerçekliğini yansıtır.

2. Kimlik ve Benlik Arayışı: Karakterler, özellikle Betty ve Rita, hem birbirinin yansıması gibidir hem de birer kimlik değişimi yaşar.

3. Hollywood’un Karanlık Yüzü: Film, Hollywood’un yüzeydeki cazibesinin altındaki karanlığı, güç oyunlarını ve hayal kırıklıklarını sembolize eder.

4. Sembolizm: Mavi kutu, mavi anahtar ve yaşlı çift gibi unsurlar, anlamları tam olarak net olmayan ama hikâyenin duygusal dokusunu zenginleştiren sembollerle doludur.

1. Gerçeklik ve Rüya

Filmin ilk kısmı (Betty ve Rita’nın tanıştığı kısım) genelde rüya olarak kabul edilir. Betty, Diane’in kendi başarısızlıklarını ve suçluluğunu bastırdığı, idealize edilmiş bir versiyonudur.

• Sahne: Betty’nin Los Angeles’a “mükemmel” bir şekilde gelişini hatırla. Havalimanında parlak bir enerjiyle karşılanır ve büyük bir hayali gerçekleştirmek için oraya gelmiştir. Bu, Diane’in Hollywood’da başarılı olma hayalini yansıtır.

• Rüyadan Uyanış: Mavi kutunun açıldığı sahne kritik bir dönüm noktasıdır. Rüyadan uyanış gerçekleşir ve film tamamen karanlık, acı dolu bir gerçeğe döner. Diane’in yalnızlığı, kıskançlığı ve Rita’ya (Camilla) duyduğu saplantılı aşk ortaya çıkar.

2. Kimlik ve Benlik Arayışı

Filmdeki iki kadın karakter, Betty (Diane’in rüyadaki idealize edilmiş versiyonu) ve Rita (gerçek hayattaki Camilla’nın bir yansıması), sürekli kimlik değiştirir. Bu, Diane’in kendi kimliğiyle olan savaşını ve Camilla ile olan karmaşık ilişkisini temsil eder.

• Sahne: Rita’nın hafızasını kaybettiği ve ismini hatırlayamadığı kısım önemli. Kendisine “Rita” adını koyması, aslında Diane’in Rita’yı kendi zihninde yeniden yaratma çabasıdır. Camilla’ya duyduğu saplantı yüzünden onu yeni bir isimle yeniden biçimlendirir.

• Birleşim Sahneleri: Betty ve Rita’nın aynanın önünde birbirlerine benzeyecek şekilde hazırlanmaları, Diane’in Rita’yla (Camilla) özdeşleşmek istemesini ve onunla olan bağını sembolize eder.

3. Hollywood’un Karanlık Yüzü

Lynch, Hollywood’un cazibesi altında yatan rekabet, yozlaşma ve hüsranı çok iyi yansıtır. Diane, oyunculuk kariyerinde başarısız olmuş ve Camilla’nın hem ilişkisel hem de mesleki üstünlüğü karşısında ezilmiştir.

• Sahne: Yönetmen Adam Kesher’in stüdyo patronları tarafından zorla bir oyuncuyu seçmeye zorlandığı kısım, Hollywood’un sanat üzerindeki ticari baskısını açıkça eleştirir. Adam’ın öfkesi ve çaresizliği, Diane’in Hollywood sistemine karşı olan hüsranını yansıtır.

• “Bu Kız” Seçimi: “Bu kız” (Camilla) Betty’nin rolünü alır. Bu, Diane’in hem işini hem de Camilla’yı kaybetmesine neden olan kıskançlığını körükler.

4. Sembolizm

Lynch’in filmleri sembollerle doludur. Bunları anlamak filmi çözmenin anahtarı olabilir:

Mavi Anahtar ve Kutusu

• Mavi kutu: Rüya ile gerçeğin kesiştiği bir nesnedir. Betty ve Rita’nın bulduğu bu kutu açıldığında, rüya sona erer ve Diane’in gerçekliği başlar.

• Mavi anahtar: Diane’in Camilla’nın öldürülmesi için verdiği emri sembolize eder. “Görev tamamlandı” işareti olarak Diane’e teslim edilir.

Yaşlı Çift

  • Sahne: Filmin başında Betty’nin havaalanında birlikte güldüğü yaşlı çift, onun “masumiyetini” ve Hollywood hayaline olan iyimserliğini temsil eder.

• Kabus Sahnesi: Gerçeklik kısmında, yaşlı çift birden bire küçük boyutlarda bir kutudan çıkarak Diane’i korkutucu bir şekilde takip eder. Bu sahne, Diane’in kendi suçluluğu ve pişmanlığı tarafından kuşatıldığını ve kendinden kaçamadığını temsil eder.

5. Rüyalar ve Bilinçaltı

Rüya, Diane’in başarısızlıklarını ve acılarını idealize ettiği bir kaçış alanıdır. Rüyasında, kendisini “Betty” olarak yeniden yaratır: saf, yetenekli ve Camilla ile yeniden bir araya gelme şansı olan biri. Ancak gerçekte, Diane depresyon, kıskançlık ve suçluluk dolu bir hayatta sıkışmıştır.

• Silencio Kulübü Sahnesi: “Silencio” sahnesi, rüyanın sonuna yaklaşıldığını ve gerçekliğe geçişin yaklaştığını işaret eder. Kulüpteki performans, her şeyin bir ilüzyon olduğu mesajını verir. “La ilusion” (İspanyolca: yanılsama) kelimesi burada belirgin bir şekilde vurgulanır. Rita’nın ağlaması, Diane’in bilinçaltında gerçekliğin farkına vardığını gösterir.

6. Kıskançlık ve Suçluluk

Diane’in, Camilla’nın başarısı ve onun Adam ile olan ilişkisi yüzünden kıskançlık krizine girdiğini görüyoruz. Camilla’ya olan saplantılı aşkı, onu cinayet emri vermeye kadar götürür.

• Sahne: Camilla ve Adam’ın yemek davetinde Diane’in aşağılanması oldukça kritik. Camilla’nın Adam’a olan yakınlığı ve Camilla’nın “Diane” yerine Betty’yi seçmesi, Diane’in kalbindeki öfkeyi ve kıskançlığı körükler. Bu sahne, Diane’in zihninde tekrar tekrar oynadığı acı bir anıdır.

• Diane’in Çöküşü: Diane’in Camilla’nın öldüğünü öğrendikten sonra korku, pişmanlık ve halüsinasyonlarla boğulması, onu tamamen zihinsel bir çöküşe sürükler.

Sondaki Ölüm Sahnesi

Filmin sonunda Diane, suçluluğu ve pişmanlığıyla yüzleşemez ve kendi hayatına son verir. Mavi kutunun açılmasıyla başlayan gerçeklik, Diane’in kendi içinde hiçbir kaçış yolu bulamadığını gösterir. Kendi iç dünyasındaki karanlık onu yutmuştur.

Film Üzerine Yorum

David Lynch, filmde bilinç ve bilinçaltı arasındaki çatışmayı, hayal ve gerçeğin çarpışmasını ustalıkla işliyor. Herkes filmi farklı bir şekilde yorumlayabilir, çünkü Lynch birçok unsuru yoruma açık bırakıyor.