# **İkinci Yeni Şiiri: Bir Dil Devrimi**  

## **Giriş**  

Türk şiirinde 1950’lerde ortaya çıkan **İkinci Yeni**, geleneksel şiir anlayışını kökünden sarsan bir akımdır. Garip şiirinin sade ve gündelik diline tepki olarak doğan bu hareket, şiiri anlamın ötesine taşıyarak **imge, soyutlama ve sözdizimi oyunları** üzerine kurulu bir estetik geliştirdi. Bu makalede, İkinci Yeni’nin doğuşu, temel özellikleri, önemli temsilcileri ve Türk edebiyatındaki yeri incelenecektir.  

---

## **İkinci Yeni’nin Doğuşu ve Arka Planı**  

1950’lerde **Cemal Süreya, Edip Cansever, Turgut Uyar, İlhan Berk, Ece Ayhan ve Sezai Karakoç** gibi şairler, Garip şiirinin aşırı sadeleşmesine ve toplumsal gerçekçiliğin didaktik diline karşı çıkarak yeni bir şiir anlayışı geliştirdiler.  

**Neden "İkinci Yeni"?**  

- **Birinci Yeni**, Garip hareketini (Orhan Veli, Oktay Rıfat, Melih Cevdet) ifade eder.  

- **İkinci Yeni** ise, Garip’in tam zıttı bir yol izleyerek şiiri **kapalı, çağrışımsal ve lirik** bir forma dönüştürdü.  

---

## **İkinci Yeni’nin Temel Özellikleri**  

1. **Anlamın Geri Plana Atılması:**  

   - Şiirde "anlam" değil, "ses, imge ve çağrışım" öne çıkar.  

   - Okuyucu, şiiri çözümlemek için çaba harcamalıdır.  

2. **Sözdizimi ve Dil Oyunları:**  

   - Alışılmış cümle yapıları bozulur.  

   - Örneğin, Edip Cansever’in *"Masa da masaymış ha"* dizesi, sıradan bir ifadeyi şiirselleştirir.  

3. **Soyut ve Bireysel Temalar:**  

   - Toplumsal konular yerine **yalnızlık, varoluş, aşk, ölüm ve bilinçaltı** işlenir.  

   - Ece Ayhan’ın *"Kınar Hanım’ın Denizleri"* gibi şiirlerde kapalı bir lirizm hakimdir.  

4. **İmge Yoğunluğu:**  

   - Şiirde sürrealist etkiler görülür.  

   - Cemal Süreya’nın *"Üvercinka"*sında olduğu gibi, beklenmedik metaforlar kullanılır.  

5. **Biçimsel Deneysellik:**  

   - Uyak ve ölçü reddedilmez, ancak geleneksel kalıplar zorlanır.  

   - Turgut Uyar, *"Dünyanın En Güzel Arabistanı"*nda serbest ama disiplinli bir dil kurar.  

---

## **İkinci Yeni’nin Önemli Temsilcileri**  

| Şair | Öne Çıkan Eserler | Tarzı |  

|------|-------------------|-------|  

| **Cemal Süreya** | *Üvercinka*, *Göçebe* | Lirik, cinsellik ve mitolojiyi harmanlar |  

| **Edip Cansever** | *Yerçekimli Karanfil*, *Sonrası Kalır* | Varoluşçu, dramatik monologlar |  

| **Turgut Uyar** | *Büyük Saat*, *Dünyanın En Güzel Arabistanı* | Melankolik, derin bir iç ses |  

| **Ece Ayhan** | *Bakışsız Bir Kedi Kara*, *Kınar Hanım’ın Denizleri* | Sürreal, politik göndermeli |  

| **İlhan Berk** | *Galile Denizi*, *Türkiye Şarkısı* | Deneysel, görsel şiire yakın |  

| **Sezai Karakoç** | *Monna Rosa*, *Hızır’la Kırk Saat* | Mistik, İslami ve metafizik temalı |  

---

## **Eleştiriler ve Tartışmalar**  

İkinci Yeni, şiirde **anlaşılmazlık** ve **bireysellik** eleştirilerine maruz kalmıştır:  

- **Nazım Hikmet** ve **Attilâ İlhan**, bu akımı "halktan kopuk" bulmuştur.  

- **Orhan Pamuk** gibi yazarlar, İkinci Yeni’nin postmodern edebiyata zemin hazırladığını savunur.  

---

## **İkinci Yeni’nin Türk Şiirine Etkisi**  

- **Postmodern şiirin** öncüsü sayılır.  

- **Günümüz şiirinde** imge ve dil oyunlarının önemini artırmıştır.  

- **Küçük İskender, Haydar Ergülen** gibi şairler üzerinde etkili olmuştur.  

---

## **Sonuç**  

İkinci Yeni, Türk şiirinde bir devrim yaratmış, şiirin **ne söylediğinden çok, nasıl söylediğine** odaklanan bir anlayış getirmiştir. Kapalılığıyla eleştirilse de, edebiyatta **özgünlük ve estetik arayışın** en önemli örneklerinden biridir. Bugün hala şiirin sınırlarını zorlayan şairler, İkinci Yeni’nin açtığı yoldan ilerlemektedir.  

**"Şiir, anlamın değil, dilin zaferidir."**  

– İkinci Yeni Manifestosu’ndan

Atila Öztel