Platon Okuma Rehberi

Platon Okuma Rehberi
  • 0
    0
    0
    0
  •   

    Tarihsel eşleniklik açısından Platonun diyaloglarını tam olarak hangi sırada yazdığı bilgisine sahip olmasak da; bu alanda çalışan kişiler bu diyalogları farklı dönemlere ayırırlar. Gelin birlikte tasniflenmiş bu farklı dönemlerde yazılmış, Platon ve felsefesini tanımak isteyen insanların yararlanabileceği eserlere bir bakış atalım.

       1- Gençlik Dönemi
    Bu dönemde Platon'un kitaplarının baş konuşmacısı olan Sokrates'in gerçekten de kendi fikirlerinin aktarıldığı dönemdir. Konular genel olarak erdemin ve bilgeliğin ne olduğuyla ilgilidir. Sofist karakterlerle birlikte hitabet ve hakikat sohbetleri yapılır. Bu dönemin eserlerine ayrıca Sokratik Diyaloglar adı verilir.

    Sokratesin Savunması Üçlemesi
    Platon, Sokratesin bir  grup Atinalı tarafından dinsizlik ve gençlerin ahlakını bozma suçlamasıyla mahkeme önüne çıkarılışı ve idam edilişi sürecini 3 kitapta işlemiştir. Bunlardan Euthyphron mahkemenin hemen öncesini, Sokratesin Savunması mahkeme sürecini, Kriton ise yargılama sonrasını konu alır.

    1.1-) Euthyphron
    Diyalog içerisinde de görüleceği üzere Euthyphron, Antik Yunandaki muhafazakar kimliği temsil eder. Din konusunda oldukça bilgili olduğunu düşünen Euthyphron, mahkemede insanlara bildiklerinden emin oldukları şeyler konusunda ne kadar cahil olduklarını kendine görev edinmiş Sokrates ile karşılaşır ve din konusunda bir tartışma gerçekleştirirler. Bu konuşmanın sonu Sokrates'in ölüm cezasına çarptırılacağı mahkemede sona erecektir.

    "Son saatlerinde bile Sokratesin içinde bulunduğu paradoksun kaynağı "Dünya" değil "Bilge Adam" olmaktı."
     

    1.2-) Sokratesin Savunması
    Felsefeyle yakından ya da uzaktan ilgilenmeye başlamış insanların felsefeye ve Sokratese ilk hayran olduğu eserlerden birisidir. Sokrates'in yargılanma sürecini anlatır.

    "İyi bilin ki bir değil bin kez ölmem gerekse bile doğru bildiğimi yapmaktan vazgeçmeyeceğim!"

    1.3-) Kriton
    Ölüm cezası kesinleşmiş ve zindanda ölümü bekleyen Sokrates ile onu çok seven, masum olduğunu bilen ve onu kurtarmaya çalışan arkadaşı Kriton'un arasında geçen diyalogtur. 

    "Önemli olan yaşamak değil, iyi yaşamaktır."

    2-) Protagoras
    Dönemin en parlak zihinleri olarak görülen Sofistlerin doğasını, onlar için erdemin ne olduğunu ve erdemi nasıl öğretilebileceklerini konu alır. Sokratesin erdemin bilgiden geldiğini ve tüm iyi ve kötü spektrumlarının iyi yahut kötü insanın bilgi seviyesine bağlı olduğu fikrinin temelleri ve bu fikirlere getirilen eleştiriler sunulur.

    "Korkulacak ve korkulmayacak şeylerin bilgisi cesarettir."

     
    3-) Gorgias
    Gorgias karakteri Antik Yunanın hitabet öğretmenleri sofistlerin çok ünlü bir temsilcisidir. Diyalogta bilginin ve bilgeliğin neliği ve niteliği, erdemin bilgi olup olmadığı konusu tartışılır.

    "Eğer bana yanlışımı gösterirsen, senin bana yaptığın gibi sana kızmam; tersine, seni bana iyilik yapanların en başına koyarım."

    2-) Birinci Geçiş Dönemi
    Bu dönem ve sonrasında kitaplarda Sokrates olarak gördüğümüz kişi artık gerçek Sokrates değildir; Platon'un kendi fikirlerini anlatması için kullandığı kurgusal bir karakterdir. Yine de kişilik ve üslup Sokrates gibidir.

    Bu dönemde araştırılan sorular erdemin ne olduğundan ziyade bilginin ne olduğuna evrilmiştir.

    1-) Menon
    Pers bir komutan olduğu bilinen Menon, Antik Yunan'da misafir olduğu ve Sokrates ve Gorgias gibi birçok Atina bilginiyle sohbet imkanı bulduğu rivayet edilen bir insandır. Bu diyalogta Sokrates ve Menon birlikte erdemin ne olduğunu ararlar. Ünlü Menon Paradoksu bu diyalogtan süregelir.

    "Bir insan bütününü bilmeden parçasını tanıyabilir mi?"


       3-) Olgunluk Dönemi
    Platon'un kendi fikirlerini üretmeye başladığı ve Sokrates'in fikirleriyle kendi fikirlerinin belirgin bir şekilde ayrışmaya başladığı dönemdir.

    1-) Devlet
    Adalet ve devlet kavramlarının neliği üzerine tartışılır. İdealar kuramı, doğa bilimlerinin değeri ve niteliği gibi konuların tartışıldığı bu diyalog, Platon'un en ünlü ve önemli eseri sayılır.

    "Düşünen bir insan için dinlemek ve söylemekten daha keyifli bir şey olabilir mi?"

     
    2-) Phaidon
    Ruhun varlığı ve ölümsüzlüğü konusu işlenir. Eserde Sokratesin mutlu adam personasının altında, ruhun ölümsüzlüğüne olan inancının yattığı öne sürülür. Sokrates'in dünya görüşüne ve mutluluk ideallerine de ayrıca yer verilir.

     "Kendisi saf olmayan biri için saf olanı anlamak imkansızdır."

       4-) İkinci Geçiş Dönemi
    Bu dönemde Platon kendi fikirlerini pekiştirip felsefi dizgesindeki eksikleri kapatmaya çalışır. 

    1-) Parmenides
    İdealara kuramının eleştirisi ve ileri açıklamaları yapılır. Diyalog Atina'da Parmenides ve Elealı Zenon arasında geçtiği düşünülen bir toplantıda geçer. Sokrates burada henüz 19 yaşında olduğu için bu diyalog kronolojik olarak en eski diyalog olsa da; o dönemde Parmenides ve Zenon Güney İtalya'da yaşıyor olduğu için diyalog çok yüksek ihtimalle kurgusal bir eserdir.

    "Akıl durduran bir bilgiyi baştan başa yeniden anlatabilmek kolay değil."

       5-) Yaşlılık Dönemi
    Platonun felsefesinin son halidir. İkinci geçiş dönemindeki tartışmalar Sofist ile bir sonuca bağlanır. Devlet Adamı'nda Devlet'teki siyaset felsefesi daha gerçek bir hale gelip tamamlanır. Philebos'ta ise Platonun etik ve estetik anlayışının neticeye vardığını görürüz.

    Bu noktadan sonra okumanızın sonunu ilgi alanınıza göre sürdürebilirsiniz. Son eserleri Platon'un çeşitli konularda olabilecek tüm fikirlerini derlediği eserlerdir.

    1-) Sofist (Platonun Varlık ve Bilgi Felsefesi)
    İdeaların varlığı; yokluğu ve neliği, diyalektik, doğru ve yanlış bilginin tanımı ve dil üzerine tartışmalar gerçekleştirir. 

    "Nerede aldanma varsa, orada, her şey muhakkak hayaller, kopyalar ve hülyalarla doludur."

    2-) Devlet Adamı (Platonun Siyaset ve Hukuk Felsefesi)
    İdeal yönetimin ne olduğu, bu yönetimin şekilleri ve kanunlar işlenir.

    "Her zaman vatandaşlar arasında akıl ve sanattan kaynaklanan bir doğruluk kurmak, sadece onları korumak değil, aynı zamanda onları olduklarından daha iyi hale getirmeye de çalışmak demektir."

    3-)  Philebos (Platonun Etiği ve Hayat Felsefesi)
    İyi bir yaşam nasıl yaşanır ve hazların hayatımızdaki konumu ne olmalıdır konuları işlenir. Platon'un yaşam felsefini en iyi takip edebileceğimiz eserlerden birisidir.

    "Ruh, bedene gelen sarsıntılardan bir şey duymayınca, bu sarsıntıların ruha geçmemesine "unutmak" deme, "duygusuzluk" de!"
     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     


    Yorumlar (0)

    Bu gönderi için henüz bir yorum yapılmamış.

    Yorum Bırakın

    Yorum yapmak için üye girişi yapmalısınız. Üye girişi yapmak için buraya tıklayınız.