Ölümden sonra yaşamın varlığına inanlar veya inanmayanlar olabilir. Ancak şu bir gerçek ki mezarlıklar kaybettiklerimizin dünyada ki son izleridir. Mezarlıklar, yaşamlarından geriye özlem ve anılar bırakanlar sevdiklerimizin ebedi istiratgâhlarıdır. Hiç sonu yokmuşçasına yaşadığımız dünyadan tarih yazmış, fikirleriyle dünyayı şekilden şekle sokmuş, adımlarıyla yeri göğü titretmiş bir sürü insan gelip geçti.

Bazen gerçek anlamda bazense fikren takip ettiğimiz bu insanlar öldükten sonra neredeler, hiç düşündük mü? Sanırım ben biraz düşündüm. Yaşamlarını merak edip okuduğumuz bu insanlar şimdi neredeler diye de bir küçük araştırma yaptım ve buldum. Paris’te Pere Lachaise, Moskova’da Novodeviçye, Berlin’de Dorotheenstadischer Friedhof ve Türkiye’nin başkentinden Cebeci Asri Mezarlığı. 

Sene 1935, Cumhuriyet Gazetesi’nde bir ilan yayımlanıyor, “Ankara’da Asri Mezarlık İnşa Edilecek!” Tabii ki ilan böyle değil ancak kaynak bulamadığım için biraz yorum kattım. Bu Proje için mimarlar arasında bir yarışma düzenleniyor ve yarışmayı Alman Mimar Mimar Martin Elsaesser kazanıyor.

Ardından sınıfsal ve dinsel hiyerarşiyi reddeden, cami çevrelerinde organik bir şekilde büyüyen geleneksel mezarlık yapısına alternatif modern bir mezarlık inşasına başlanıyor. Sonuç olarak, Ankara’nın ilk asri mezarlığı olma özelliğini taşıyan Cebeci Asri Mezarlığı ortaya çıkıyor.

 
Halk hikayelerinden mi bilmiyorum ama denilene göre Elsaesser, mezarlık planını fil ayağı şeklinde tasarlıyor. Çünkü filler, insanlardan sonra ölülerinin yasını tutabilen tek canlı olarak biliniyor. 

Gelgelelim bu tarih hazinesi mezarlığın kıymetli hazinelerine…

Türkiye’nin ilk kadın pilotu Sabiha Gökçen, yine Türkiye’nin ilk sivil pilotu ve ilk uçak mühendisi Vecihi Hürkuş burada kendi hikayelerini sonsuzlukta sürdürenlerden.

Andımızın yazarı ve Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Eski Bakanı Reşit Galip de burada, diğer Milli Eğitim Bakanlarımız Mustafa Necati ve Vasıf Çınar ile yan yana defnedilmiş.

“Hasretinden prangalar eskittim” diyen Ahmed Arif, 30’larına gelenlerin aklındaki susmak bilmeyen “Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder” dizesinin sahibi Cahit Sıtkı Tarancı gibi Türk şiirinin değerli isimleri mezarlığın girişinde sevenlerini karşılıyor.

 

Türkiye’nin önemli isimlerini suikastlere kurban verdiği 90’lı yıllarda evlerinin önünde hayatını kaybeden hukukçu, siyaset adamı ve yazar Muammer Aksoy, yazar Turan Dursun, Gazeteci Uğur Mumcu da Cebeci Asri Mezarlığı’nda yatıyorlar.

Ve Ankara’nın popüler caddelerinden birine isim olmuş Tunalı Hilmi’de… 

Ola ki yolunuz Cebeci taraflarına düşer, biraz tarihe yolculuk etmek ama daha çok bu değerli ruhları onurlandırmak için mezarlığın 1. kapısından içeri girmeyi unutmayın.