Moda endüstrisi, uluslararası hava ve deniz taşımacılığının dünyaya verdiği zarardan çok daha kötüsüne neden oluyor!

“Hızlı” moda ürünleri, daha ucuza satın alınabiliyor ancak toplam karbon salınımının %10 kadarı moda endüstrisi kaynaklı. Moda endüstrisi, Dünya'nın su kaynaklarını en fazla kullanan ikinci endüstri ve okyanusları mikro plastiklerle kirletiyor. Günlük hayatımıza dahil olan çoğu şeyin (seyahat etmek, plastik ürün kullanmak, evden işe gitmek gibi), dünyaya zarar verdiğinin bilincindeyiz, ama konu kıyafetlerimiz olunca etkilerini görmek zorlaşıyor. Dünyanın her bir yanındaki tüketiciler daha çok kıyafet aldıkça ucuz kıyafet endüstrisi, artan talep nedeniyle büyüyor. İnsanlar 2014 yılında 2000 yılına kıyasla yaklaşık %60 daha fazla giysi satın aldı. Moda endüstrisi yüzünden, hava ve deniz taşımacılığının neden olduğu toplam karbon salınımından çok daha fazlası atmosfere salınıyor. Ayrıca her yıl, bütün tekstil ürünlerinin %85 kadarı çöpe atılıyor ve bazı giysiler yıkanırken deniz ve okyanuslara binlerce parça plastik salınıyor. Bu durumun dünya üzerindeki en büyük etkilerine aşağıda ulaşabilirsiniz:

• 2000 yılından beri üretilen kıyafet sayısı iki katına çıktı. İnsanların 2000 yılına kıyasla daha fazla kıyafet satın almasına rağmen bu kıyafetleri ellerinde tutma süresi yarı yarıya azaldı.
• Eskiden moda şirketleri her yıl iki koleksiyon yaratırdı, 2011’de bu sayı beşe çıktı. Bazıları daha fazla koleksiyon yaratıyor. Örneğin Zara, her yıl yirmi dört koleksiyonla müşteri karşısına çıkıyor. H&M ise on iki ile on altı arası koleksiyon üretiyor.
• Geçen her dakikada çöpe giden kıyafetler, bir çöp arabasını doldurabilecek ölçüde. Her yıl tekstil ürünlerinin %80'i çöp sahalarına atılıyor. Bu oran, her yıl Sydney Limanı’nı dolduracak kadar fazla.

• Kıyafetleri yıkamak, deniz ve okyanusları beş bin ton mikro elyafla dolduruyor (elli milyar plastik şişeye denk). Bu elyafların çoğu, kıyafetlerin %60'ından fazlasının üretiminde kullanılan polyesterden oluşuyor. Polyester üretimi pamuk üretiminin neden olduğu karbon salınımından üç kat daha fazla. Ayrıca polyester suda çözünmüyor.
• Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından 2017’de hazırlanan raporda, okyanusta asla biyolojik olarak parçalanmayan, çok küçük plastik parçaları olan mikro plastiklerin %35'inin, polyester gibi sentetik tekstil ürünlerinin yıkanmasından kaynaklandığı tahmin ediliyor. Mikro plastiklerin okyanustaki plastik kirliliğinin %31'ini oluşturduğu söyleniyor.
• Ellen MacArthur Vakfı'nın 2017 raporuna göre moda sektörü bu şekilde üretime devam ederse, karbon salınımı 2050 yılında dünyadaki bütün salınımın %26'sını oluşturacak.

• Bir adet pamuklu tişört üretmek için yüzlerce litre su gerekir. Bu, bir insanın üç buçuk yıl boyunca günde en az sekiz bardak su içmesine yetecek miktarı içerir. Kot pantolon için çok daha fazla su gerekir. Çünkü ana maddesi yoğun su gerektiren pamuktur. Az önce bahsi geçen üç buçuk yıla yedi yıl daha eklenir. Özbekistan’da pamuk tarımı o kadar çok su kullandı ki elli yılın sonunda Aral Gölü kurudu. Bir zamanlar dünyanın en büyük dördüncü gölü olan Aral Gölü, şimdi bir çölü andırıyor.

Yapılan son çalışmalarda birtakım sürprizlerle karşılaşıldı. Biri, önceki çalışmalarda genellikle göz ardı edilen giysinin perakende satış mağazasından kullanıcının evine (% 25) taşınmasının değeriydi. Bu, genel yaşam döngüsünün şaşırtıcı derecede önemli bir bileşeniydi ve duyarlılık analizlerinde önemi test edildi. Diğer bir sürpriz ise, kumaş üretim aşamasının karbon ayak izi üzerindeki nispeten büyük etkisi oldu. Bu sonuçlar, giysinin kullanıcı öncesi çevresel yükünü azaltan senaryoların incelenmesinin, son derece önemli olacağını belirtti ki birçoğu bu doğrultuda incelendi. Yukarıdaki grafikte, yapılan iki müdahalenin sonuçları gösterilmiştir: Giysilerin ömrünü arttırmak ve su tüketimi çok fazla olan pamuk elyafını, ağaç/selüloz bazlı Tencel ile değiştirmek.

• Moda endüstrisi suları da kirletiyor. Tekstil ürünlerini boyamak, suyu en çok kirleten ikinci şey çünkü boyama bitince ortaya çıkan birçok atık madde, nehir ya da kanallara atılıyor. Boyama işlemi için her yıl 2 milyon olimpik yüzme havuzunu doldurmaya yetecek kadar su kullanılıyor. Moda endüstrisi, dünyadaki su kirliliğinin %20'sine neden olur. Bazı şirketler, tekstil kirliliğini azaltma ve daha sürdürülebilir yollardan pamuk yetiştirme girişimlerinde bulunuyor. Mart ayında sektörü daha az zarar verici hale getirme çabalarını koordine edecek olan Sürdürülebilir Moda İttifakı, Birleşmiş Milletler tarafından başlatıldı.

Kaynak: 1, 2