Yıllar önce şair Yılmaz Odabaşı'nın şöyle bir mısrasını okumuştum. "Bayrakları bayrak yapan bayrak imalatçılarıdır, toprak uğrunda ölen varsa utanmalıdır." diye.

Peki, bayrağın hikayesi nedir?

İranlı düşünür, sosyolog Ali Şeriati'nin ve diğer bazı İslam âlimlerinin de ifade ettiği gibi bayraklar çağımızın putlarından biri mi acaba?

Günümüzde kullanılan modern ulus devlet bayrakları pek de eskiye gitmiyor aslında. Yine bu devletlerin kuruluş tarihine paralel bir ömürleri var. Ve devletlerin çoğu günümüze kadar birçok kez bayrağını değiştirmiş ve belki de değiştirmeye devam edecektir. Bayrak veya sancak ilk olarak Çin ve Hintlilerde kullanıldığı biliniyor. Hintlilerden Müslümanlara, Müslümanlardan da Avrupa’ya geçtiği düşünülüyor. Özellikle ilk kullanıldıkları askeri ve denizcilik alanlarından sonra 18. yy sonlarına yaklaşan milliyetçilik akımlarının olgunlaşmasıyla birlikte günümüzdeki gibi devletler tarafından da kullanılmasına yol açtı.

İslam tarihinde Hz. Muhammed(s.a.v) sancağı ilk kez Mekke’den Medine’ye hicret ederken Medine girişi esnasında tavsiye üzerine kullanmıştır. Hz. Muhammed sav zamanında farklı renkler kullanılsa da savaşlarda daha çok siyah ve beyaz renkli (livâ veya rayê) sancaklar kullanılırdı. Tüm ordunun aynı sancak altında toplanması gerekliydi ve sancağı düşürmek yenilgi sayılırdı. Hadislerle sabittir ki sancağı taşıyacak savaşçılar önceden belirlenirdi sıra sıra. Hz Peygamberin sancağı 'ukab' siyah renkliydi ve üzerinde kelime-i şehadet yazıyordu. Hz Peygamberin ukabı olduğu rivayet edilen siyah sancak şuanda İstanbul Topkapı sarayında bulunmaktadır.

İslam dininin putperestlikle ilinti olabilecek her türlü imge ve sembolleri yasaklaması sancakların sade renklerden oluşmasına sebep olmuştur. Günümüzde ulusal devletlerin bayrağı devletler arası zaruri ihtiyaçlardan ötürü kullanılıyor olması ve devletlerin bağımsızlığını sembolize etmesinde bir mahsur olmayabilir. Ama dünyevi bir oluşumu sembolize eden bayrak gibi bir şeye dini bir perspektifle kutsallık bağışlamak putperestliğe meyletmek değil midir Ey İslamcılar?

Bayraklar renk, şekil, oran vs gibi şeylerin kombinasyonuyla elde ediliyor. En çok tercih edilen biçimse yatay veya dikey renkli şeritler kullanılarak oluşturulanlardır. Bayraklar daha çok ulusal devletleri temsil ettiği için birçoğu yasaların belirlediği orana ve standartlara göre tasarlanmış ve bazı anlamlar yüklenerek oluşturulmuştur.

Tüm ulusal bayraklar geometrik olarak dikdörtgen olsa da birkaç istisna da bulunmaktadır. İsviçre ve Vatikan bayrağı kare şeklindedir. (İsviçre bayrağı Batı'da aynı zamanda bizim ilk yardım kuruluşumuz olan Kızılay'ın gâvur versiyonuyla Kızılhaç yardım kuruluşunun da bayrağı olarak kullanılmaktadır.)

Standartlara en aykırı olanıysa Nepal'in üçgene benzeyen bayrağıdır. (Aslında üçgene de benzemeyen abuk sabuk bir şekil olan bu bayrak kendine ayrı bir parantez açılmasına mecbur bırakıyor) Öyle ki Nepal'in bu 'anormal' bayrağı ve dünyanın en yüksek noktası Everest olmasa bu ülkenin varlığından bile pek haberdar olmayacağız gibi.

Bugün hâlâ kullanılan en eski bayrak 1219 yılından bugüne Danimarka bayrağıdır.

Dünya genelinde en tanınmış bayrağı ABD'nin olması muhtemeldir. (Biz bu bayrağı çocukken izlediğimiz çizgi filmlerden bile tanıyoruz. ABD kültür emperyalizmi ta çocukluk yıllarımıza kadar inmiş. Tüm bunları neden yapıyorsun Sam Amca?)

Filistin bayrağı, 1916 yılında Şerif Hüseyin önderliğinde Osmanlı egemenliğine karşı geliştirilen Arap ayaklanmasının sembolü olarak tasarlanmıştı. Ayaklanma sonrası yapılan anlaşma gereği İngiliz mandasına dahil edilen Filistin, bu bayrağı kullanması uzun yıllar yasaklanmıştı. Bu bayrak diğer birçok Arap bayraklarına da ilham kaynağı olmuştur.

İngiltere bayrağı olarak bildiğimiz bayrak aslında sadece onun değil İngiltere’nin de dahil olduğu İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık diğer bir ismiyle Büyük Britanya bayrağıdır.

Güzellik göreceli olsa da İspanyada en güzel bayrağın seçimi yapıldığı bir ankette 42 ülke arasında Türkiye bayrağı 1. seçilmiştir. (Biri arka fonda mehter marşı veya Ölürüm Türkiye’m müziğini verebilir mi acaba :)

Romanya ve Çad bayrakları aynı sadece renk tonları farklıdır.

Endonezya ve Polonya bayrakları birbirinin tam zıddı şekilde tasarlanmıştır. İrlanda ve Fildişi bayrakları da aynı kaderi paylaşmaktadır.

Dünyada bayrağının her iki tarafı aynı olmayan tek bir ülke var: Paraguay

Norveç bayrağı kesitleri içerisinde 6 ülkenin bayrağını bulmak mümkün.

İran bayrağı ortada dört hilal ve bir kılıçtan oluşan Allah lafzını andıran simge ve 22 Allahu Ekber yazısı bulunmakta ve bundan ötürü törenlerde vs yarıya indirilmesi yasaktır. Irak bayrağının da üzerinde daha büyük puntoyla Allahu Ekber yazar. (Tekbirr!! Allahu Ekberrr! :)

Kurdistan Bölgesel Yönetimi bayrağı(Ala Rengîn) yine beyaz hariç geleneksel Kürt renklerinden (sarı kırmızı yeşil 'bu renkler aynı zamanda Pan-Afrika renkleridir') oluşur. Bu bayrak 1946 yılında İran'da kurulan ve uzun ömürlü olmayan Kürt devleti Mahabad Cumhuriyeti bayrağından esinlenmiştir.

Libya eski bayrağı(sade yeşil) Rahmetli Muammer Kaddafi emperyalist devletler eliyle devrilip vahşice öldürüldükten sonra değiştirilir ve bu değişiklikten sonra dünyada artık tek renkli bayrak kullanılmamaktadır. (Bayrak neyse de Müslümanların beğeniyle izleyip gönüllere taht kuran Çağrı filmi ekibini ülkesine davet edip ve filme sponsor olan bu 'tuhaf' ve cesur adama yazık oldu! Madem Çağrı filmini çok beğendiniz Ömer Muhtar-Çöl Aslanı filmin sponsorluğu da benden bonus olsun demişti. Rahmetli sağ olamadı ama gönlümüzde ve dualarımızda var olsun Ey Müslümanlar!)

Bayraklarda en çok kullanılan renk %31 ile kırmızı, daha sonra mavi ve beyazdır. Ülkelerin bir kısmı bayraklarındaki kırmızı rengi vatanları uğruna dökülen kana atfeder. Yine bayraklarda kullanılan haç Hristiyanlığı, hilal(veya yeşil renk) de çoğunlukla İslam’ı temsil eder.

Bayraklarda nerdeyse hiç "kullanılamayan" mor rengi ve boyası için ayrı bir parantez açmak gerekir çünkü mor rengi barındıran bayrak neredeyse hiç yok. Bunun sebebi de mor renginin 1856 yılında sentetik pigmenti şans eseri keşfedilene kadar elde edilmesi zor ve pahalı olmasından kaynaklanıyor. Tarihte hep altın madeninden daha kıymetli olan mor rengin bir gramını üretebilmek için 10 bin deniz salyangozu gerekiyordu. Hal böyle olunca da mor rengini dünyada sadece Mısır, Roma ve Pers gibi büyük imparatorluk yöneticileri ve soyluları kullanabilmiştir. En son İsrailli araştırmacıların yaptığı kazı çalışmalarında 3.000 yıllık mor renkli kumaş parçaları bulundu. Bu tarih tam olarak Hz. Davud ve Hz. Süleymanın yaşadığı döneme tekabül ediyor olması şaşırtıcı olmamalı. Zira Allah'ın güç ve hükümdarlık bahşettiği Hz. Süleyman'ın altından daha kıymetli olan mor renkli giysileri ve kumaşları kullanmaması düşünülemezdi zaten.

Yazıyı sonlandırmadan bayrağın genel tanımını da bırakmış olayım. Bayrak, bir ülkeyi veya kurumu temsil eden renkli kumaş.