Türk Dil Kurumu en geniş tabir ile tasarım için “Zihinde canlandırılan biçim, tasavvur.” ifadesini kullanır. Yalnız bu bilgiden yola çıkarak anlıyoruz ki tasarım her bireyin zihninde şekillenen özgün bir düşünce ve bu düşüncenin çeşitli sembollerle nesnellik kazanmasıdır. Çağrışım nasıl dış dünyadaki izlenimleri zihinde anlamlandırmaya yarayan öznel bir ifade ise tasarım da aynı şekilde insanın iç dünyasındaki çağrışımların dışavurumudur. Fakat insan beynindeki her çağrışım bir tasarım değildir. Çünkü insan beyninde oluşan her çağrışım tasarım amacı güdülerek oluşturulmaz. Çoğu zaman dünyayı anlamlandırmak ve öğrenmeyi kolaylaştırmak için kullanır. Tasarımcı ise çağrışımları başka insanların doğayı anlamlandırmasını kolaylaştıracak şekilde belli kurallar ve bütünlük içerisinde alıcısına sunar. Bugün tasarımcı dediğimiz insanlar çağrışımlarını pek çok amaç için kullanır. Başka insanlar üzerinde etki yaratmak, yön vermek, harekete geçirmek, öğrenmeyi kolaylaştırmak gibi amaçlar doğrultusunda planlı programlı ve sistemli çalışmalarda bulunur. Tasarımcıya yön veren ise çağın gerekleridir. Tasarımcı önce bu gerekliliği fark eder. Daha sonra zihinsel süreci başlar.
Tasarımcı taslaklarını bu süreçte oluşturur. Tome Clohosy Cole tasarladığı Doğal Felaketin Yıkımı adlı afiş için şunları söyler:

“Araştırmaya çeşitli yollardan yaklaşıyorum. Bir fikrim olduğunda mümkün olduğu kadar çok insanla fikirler üzerine tartışmayı seviyorum. İnsanlar benim düşünemeyeceğim yolları önüme serdiklerinden bir düşünceyi veya işin gövdesini oluşturmaya başlamak için diğer insanların düşüncelerini ve önerilerini paha biçilmez bir kaynak olarak görüyorum.” 

TOME CLOHOSY COLE TARAFINDAN TASARLANAN ''DOĞAL FELAKETLERİN YIKIMI'' ADLI AFİŞ

 

Cole'nin de ifade ettiği gibi tasarımcı tasarlama aşamasında birçok kaynaktan -özellikle tasarımını sunacağı kitleden- fikir aldığında ve bu fikir doğrultusunda çalışmalarına yön verdiğinde hitap ettiği kitleyi genişletmiş olur. Bu araştırma süreci tasarımcı için en önemli süreçtir ve doğru araştırma tasarımcıyı hedeflediği kitleye ulaştırır.

Tasarımcı aynı zamanda içinde bulunduğu toplumun ihtiyaçlarını gözetir ve toplumun tam olarak ne istediğini bilir. Tasarımcı ihtiyacı belirlediği sürece tasarımının şekil, doku, renk gibi özelliklerini de bu ihtiyaçlara göre belirler. Toplum ihtiyaçları denildiğinde akla ilk gelen kullanışlılık olur. Tüketim dünyasında estetik ihtiyacın yanında kullanışlılık da çok büyük önem taşır. Çünkü çoğu insan rahat tüketemeyeceği bir objeyi çevresinde bulundurmak istemez. Bunun içindir ki elimizin altındaki bütün araç ve gereçler işimizi kolaylaştıracak şekilde tasarlanır. Çünkü insan sürekli kullandığı malzemelerin zamandan tasarruf ettirmesini, fiyat performans açısından kullanışlı olmasını ister. Bunun bir örneği Rawganical adlı bir şampuan markasının kapak tasarımında görülür. Kapağın tasarımını neden bu şekilde tercih ettiği sorulduğunda, insanlara ambalajdan şampuanın tamamını alabilmek için şampuan şişelerine ne yaptıklarını sorduk ve neredeyse herkesin şişe hemen hemen boşaldığında ters çevirip koyduklarını anladık, cevabını vermiştir. Buradan da anlaşılıyor ki tasarımcı tasarladığı ürünün şekli dokusu ve rengi gibi unsurlarını bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda tasarladığı sürece talep görür. 

RAWGANİCAL ŞAMPUAN KUTUSU

                                                                       

 

Tasarımda bir diğer önemli nokta ise tasarımı sunuş biçimidir. Bu durum tasarımın dilini oluşturur. Tasarımcı tasarımı oluşturma aşamasında kendi belleğindeki ifadelerden hareketle tasarımını oluşturmaya çalışır. Bir tasarımcının kelime hazinesi ve o kelimelerin zihinde temsil niteliği ne kadar sağlamsa o derece anlamlı ve yaratıcı ürünler ortaya çıkar. Bu açıdan bakıldığında tasarımcı ne kadar çok kelime hazinesine sahipse karşısındaki bireyin ihtiyaçlarını o oranda tespit eder ve yaratılarına yön verir. Dil konusunda bir diğer husus ise dilin kullanımının yerinde ve anlamlı olmasıdır. Dil yalnızca harflerin yan yana gelerek belirli kelime ve cümleleri oluşturması değildir. Harflerin yan yana gelip kelime ve cümleleri oluşturmasının anlamlı bir temele oturması yalnızca aynı kültüre ve dile sahip insanlar için geçerli sembollerdir. Peirce sembolleri açıklarken şu ifadeleri kullanır:” Bir sembolün tarif ettiği şeyle hiçbir mantıksal bağlantısı yoktur. Nesne ve gösterge arasındaki ilişki bu temsili anlayabilmek için öğrenilmiş olmalıdır. Ulusal bayraklar veya bir kuruluşu temsil eden logolar sembol örnekleridir. Alfabe mors alfabesi ve noktalama işaretleri de...” (Alıntılayan: Ambrose ve Billson, 2013, s.108) Bu ifadeden de anlaşıldığı üzere tasarımcı evrenseli yakalayabilmek için sembollerden çok ikon ve işaretleri kullanır. Böylelikle ulaşacağı kitleyi arttırmayı hedefler. Tasarımcı tüm bunlardan hareketle oluşturacağı ürününde renklerin dilini de kullanır. Tasarımcının
amacına ulaşabilmesi için renklerin doğru ve etkili kullanımı şarttır. Çünkü alıcının duygu durumuna renklerle daha etkili bir şekilde müdahale edilebilir. Örneğin sıcak renklerin etkileri alıcıda daha etkili sonuçlar verir. Bu yüzden tasarımcılar özellikle dikkat çekmek istedikleri noktalarda sıcak renklerden faydalanır. soğuk renkler ise güven, ciddiyet ve istikrar barındırdığından daha resmi çağrışım yaratması gereken materyallerde kullanılır. Sonuç olarak tasarımcı bu tip ilkelere hangi ölçüde özen
gösterirse o ölçüde istendik çağrışımlar oluşturabilir.

 

 

 

 

KAYNAKÇA
AMBROSE-BİLLSON. (2013) Grafik Tasarımda Dil ve Yaklaşım, İstanbul: Literatür Yayınları.
AMBROSE-LEONARD. (2015) Grafik Tasarımda Tasarım İçin Araştırma, İstanbul: literatür Yayınları.
TDK. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.