Türkiye'de Cezalar, Paris'te Ödüller Almış Ressamımız Abidin Dino'nun Kısaca Hayatı.

 Abidin Dino, 23 Mart 1913 İstanbul doğumlu, ressam, karikatürist, yazar ve film yönetmeni. Babası Rasih Bey diplomat, annesi Saffet Hanım ise edebiyat ve müzikle ilgilenen bir kadındır. Doğduktan sonra ailesi Fransa'ya taşındı.1925'te 12 yaşındayken ailesiyle birlikte Türkiye'ye taşındılar ve böylece Robert Kolejde eğitimini yarıda bırakarak Abisi Arif Dino'nun da motivasyonuyla resim, karikatür ve yazı alanına yöneldi. 

 

Ara Güler'in Deklanşöründen Abidin Dino.

 

SSCB, Paris ve Picasso ile tanışma:

   Vizyonu ve yeteneği ilk çizimlerinden de anlaşılan Dino, çizerliğinin ilk yıllarında Nazım Hikmet'in kitap kapaklarını tasarladı. Yine bu yıllarda Türkiye'ye gelen, SSCB'nin ünlü yönetmenlerinden Sergey Yutkeviç bir sergide resimlerini görüp beğendi. Resimlerden etkilenen yönetmen, -Atatürk'ün de isteğiyle- Dino'yu eğitme konusunda ikna oldu.

  1937'de 2. Dünya Savaşı nedeniyle ülkeden ayrılmak zorunda kaldı. Hayatının bu döneminde Paris'e giden ressamımız Pablo Picasso ile burada tanıştı ve onunla birlikte çalışmaya başladı. Atölyede Picasso'nun yaptığı seramikleri kopyalamakla yükümlü olan ressamımızın o günlerden ne kadar etkilendiği ilerleyen yıllarda yaptığı resimlerden bile anlaşılıyor...                                                               

                                                                                          

             

Pablo Picasso ve Abidin Dino.            

               

  

Nazım Hikmet Ran ve Abidin Dino.

Nazım Hikmet'in Abidin Dino'ya şiiri ve Dino'nun cevabı:

“Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin ?

İşin kolayına kaçmadan ama

Gül yanaklı bebesini emziren melek yüzlü anneciğin resmini değil

Ne de ak örtüde elmaların

Ne de akvaryumda su kabarcıklarının arasında dolanan kırmızı balığınkini

Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin”

                                                   Nazım Hikmet Ran.

Kokusu buram buram tüten

Limanda simit satan çocuklar

Martıların telaşı bambaşka

İşçiler gözler yolunu.

İnebilseydin o vapurdan

Ayağında Varna’nın tozu

Yüreğinde ince bir sızı.

Mavi gözlerinde yanıp tutuşan

hasretle kucaklayabilseydim

seninle, bir daha.

Davullar çalsa, zurnalar söyleseydi

Bağrımıza bassaydık seni Nazım,

Yapardım mutluluğun resmini

Başında delikanlı şapkan,

kolların sıvalı, kavgaya hazır

Bahriyeli adımlarla düşüp yola

Gidebilseydik Meserret Kahvesine,

İlk karşılaştığımız yere

Ve bir acı kahvemi içseydin.

Anlatsaydık

o günlerden, geçmişten, gelecekten,

Ne günler biterdi,

Ne geceler…

Dinerdi tüm acılar seninle

Bir düş olurdu ayrılığımız, anılarda kalan.

Ve dolaşsaydık Türkiye’yi

bir baştan bir başa.

Yattığımız yerler müze olmuş,

Sürgün şehirler cennet.

İşte o zaman Nazım,

Yapardım mutluluğun resmini

Buna da ne tuval yeterdi;

ne boya…

                                                   Abidin Dino

Yurda dönüş ve sürgünler:

   Bu anıların ardından 1939 yılında Türkiye'ye döndü. Ülkeye geldiğinde diğer sanatçı arkadaşlarıyla birlikte, amacı topluma resimi öğretmek ve resim aracılığıyla toplumsal sorunlara ışık tumak olan Yeniler Grubu'nu kurdu. TKP'nin öncü üyelerinden birisi oldu. Artık siyasi görüşünü belirtmekten de çekinmeyen sanatçımız dik duruşundan dolayı sindirilmek için önce Çorum'a daha sonra Adana'ya sürüldü. Bu sürgün sırasında daha sonra sıkı dost olduğu Yaşar Kemal ile kaderleri kesişti. Dino bu tanışmanın ardından Yaşar Kemal'in de kitap kapağı tasarımlarını yaptı.

 

Abidin Dino ve Yaşar Kemal.

 

Evliliği:

   1943 yılında Adana'da yazar ve dilbilimci Güzin Dikel ile evlendi.  Sürgün sona erince İstanbul'a döndüler. Dino bu yıllarda birçok tiyatro oyunları ve senaryolar yazdı ama hepsine yasaklar getirildi. Siyasi baskılar bir yandan artarken diğer yandan halk tarafından da tepkiler gördüler. Olaylar o kadar ilerledi ki baskınlar ve evlerinin taşlanması bardağı taşıran son damla oldu. 1952'de yurt dışına çıkış yasağı kalkınca kesin olarak Paris'e yerleştiler. Asıl sanat eserlerini Paris'te yaratan sanatçımız birçok sanatçımız gibi memleketinden uzakta gözlerini hayata kapatmıştır. 

Abidin Dino ve eşi Güzin Dino.

 

Ölümü:

1990'da tiroid kanseri teşhisi konan sanatçı, 7 Aralık 1993 günü Paris'te yaşamını yitirdi. Cenazesi İstanbul'a getirilerek Aşiyan Mezarlığı'daki aile mezarlığında toprağa verildi.

 

Abidin Dino Heykeli.

Yorumum:

   Atatürk'ün desteğini görmüş bir sanatçının siyasi görüşü bahane edilerek sürgünlerden sürgünlere gönderilmesi ve her türlü engellerin koyulması kadar tahammül edilemeyecek çok az şey vardır. Güç sahiplerinin sanattan bu kadar korkmalarının nedeninin, sanatçıların dik duruşlarından ziyade yapılan eserlerin nüfuzundan korkmaları olduğunu düşünüyorum. Onurlu ve acılarla dolu bir yaşamı, onursuz ve rahat bir yaşama yeğleyen insanlardan sadece birisi olan Abidin Dino hakkındaki bu yazının sonuna geldik bir diğer yazımda görüşmek üzere...

 

Kaynakçalar:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Abidin_Dino