Antikahramanlar: Edebiyatın Uyumsuz ve Derin Karakterleri

 

Edebiyat tarihinde, geleneksel kahramanlık anlayışının dışında, okuyucunun ilgisini çeken ve düşündüren karakterler vardır. Bunlara "antikahraman" denir. Peki, nedir bu antikahraman?

Geleneksel kahramanlar; cesur, asil, başarılı, yakışıklı veya güzel olarak tanımlanırken, antikahramanlar tam tersi özelliklere sahiptir. Uyumsuz, dışlanmış, toplumda bir yer edinememiş veya edinmeyi tercih etmemiş karakterlerdir.

 

Örneğin, bir roman karakteri olarak Behzat Ç. bir antikahramandır. Başına buyruk yaşar, içer, küfreder ve kavgaya karışmaktan çekinmez. Ancak aynı zamanda adildir, hak yemez ve kimsenin adamı değildir. Tüm bu çelişkili özellikleriyle, okuyucuyu kendine çeker ve sevilir.

Yusuf Atılgan'ın "Aylak Adam" romanındaki C. de bir antikahramandır. Tamamlanmamış ve isimsiz bir karakterdir. Babasından kalan mirasla yaşar, çalışmaz. Her sabah işe gider gibi evden çıkar, sokaklarda aylaklık eder. Yolda gördüğü bir kadına "Merhaba" der. Kadın "Sizi tanımıyorum" diye karşılık verir. C. ise "Ben de" der. Huysuz, uyumsuz bir adamdır ama içindeki sevgiyi ortaya çıkarabilecek bir kadın arayışındadır. Romanın ilk cümlesi, bu arayışın ipuçlarını verir: "Birden kaldırımlardan taşan kalabalıkta onun da olabileceği aklıma geldi ve içimdeki sıkıntı eridi."

 

Oğuz Atay'ın "Tutunamayanlar" romanındaki Selim Işık da bir antikahramandır. Aykırıya, ayrıntıya ve azınlığa tutkun bir karakterdir. Okuyucu, ona hem kızar hem de onu anlar. Kierkegaard'ın "Nefret, başarısızlığa uğramış sevgidir" sözü, Selim Işık'ı anlamak için bir anahtar gibidir.

 

Antikahramanlar, kötü karakterler değildir; sadece karmaşık ve zordurlar. Daha derin, daha entelektüeldirler. Belki de bu yüzden, edebiyatın en unutulmaz karakterleri genellikle antikahramanlardır.

 

- Yeraltından Notlar, Aytuğ Akdoğan, antikahramanlar