Seyirciyi Gözlemci Kılan Yazar: Vasıf Öngören

Seyirciyi Gözlemci Kılan Yazar: Vasıf Öngören
  • 0
    0
    0
    0
  • Vasıf Öngören 15 Şubat 1938’te, Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinde doğdu. Lisede öğrenci olduğu üç yıl boyunca tiyatro kolunu yönetti. 1958 yılında İstanbul Teknik Üniversitesinde Jeofizik Bölümünde okumak için İstanbul'a, abisi Ferid Öngören'in yanına geldi. Yine aynı yıl, Eminönü Halkevi'nde Gençlik Tiyatrosu'nun çalışmalarına katıldı. 1959’da Milli Türk Talebe Federasyonu Gençlik Tiyatrosu’na girdi. Kendisi gibi tiyatro meraklısı olan Güngör Dilmen'in Midas'ın Kulakları oyununu sahneledi. Bu oyun önce İtalya sonra da Almanya'ya gitti. Uluslararası Erlangen Tiyatro Şenliği'ne katılması Öngören'in hayatında bir dönüm noktası oldu. [caption id="attachment_68977" align="aligncenter" width="713"] Vasıf Öngören[/caption] 1962’de, İTÜ’yü bırakarak tiyatro eğitimi almak üzere Berlin’e gitti. Berlin’de Freie Universitat Theaterwissenschaft (Felsefe Fakültesi’nin Tiyatro Bilimleri) bölümüne kayıt oldu. Burada geçimini sağlamak için çeşitlerde işlerde çalıştı, kaldırımlara İsa ve Meryem Ana resimleri çizerek geçimini sağladı. Sonrasında Doğu Berlin’e geçerek Brecht’in kurmuş olduğu Berliner Emsemble’da; Manfred Wekweth’in reji çalışmalarına katıldı. Brecht'in karısı Helena Weigel ile tanıştı ve ondan epik tiyatro dersleri aldı. Almanya'daki eğitimi toplam dört yıl sürdü. Epik tiyatroyu kaynağından öğrenme fırsatı yakaladı, öğrendi ve epik tiyatro yöntemini kullanarak Türk toplumuna özgü gerçekleri dile getirdi. 1965’te ilk oyunu olan Göç’ü yazdı. Türkiye’ye 1966 yılında döndü. Askerliğini köy öğretmeni olarak yapmak için Kayseri’nin Develi ilçesine gitti. Bu sırada Asiye Nasıl Kurtulur? oyununu yazdı. Askerlik sonrasında da Ankara’ya yerleşti. 1969-71 yılları arasında eşi Nuran Oktar ile önce; Ankara Birliği Sahnesi’ni sonra da 1969’da, Ankara Sahnesi adlı toplulukları kurdu. Göç oyununun yeni biçimi olan Alman Defteri’ni yazdı. [caption id="attachment_68971" align="aligncenter" width="641"] Asiye Nasıl Kurtulur, Ankara Birliği Sahnesi, 1971[/caption] Göç, 1967 İstanbul Uluslararası Gençlik Festivali’nde ikinci oldu. 1970’te Ankara Birliği Sahnesi’nde kendi sahnelediği Asiye Nasıl Kurtulur? ile adını duyurdu ve Ankara Sanat Severler Derneği’nce yılın en başarılı oyun yazarı ve yönetmeni seçildi. Oyunda Asiye rolünü Zeliha Berksoy, Asiye'nin annesini Semiha Berksoy oynadı. 12 Mart askeri darbesinden sonra gizli örgüt kurmak suçuyla tutuklandı. İki yıl cezaevinde kaldıktan sonra 1974’te genel afla serbest kaldı. Hapishanede yattığı süreçte Oyun Nasıl Oynanmalı? oyununu yazdı. Oyunlarında topluma yabancılaşma, namus, dürüstlük kavramları epik yöntemle işleyerek anlattı. 1976 yılında İstanbul Birlik Sahnesini kurdu. Brecht’in Faşizmin Korku ve Sefaleti, Sezuan’ın İyi İnsanı oyunlarını yönetti. 1977’de Zengin Mutfağı ilk kez sahnelendi ve İsmet Küntay Ödülü dahil olmak üzere dört ödül kazandı. Aynı yıl kızı Aslı Öngören’e adadığı masal kitabı Masalın Aslı’nı yazdı ve bu kitap 1978’de Almanya’da basıldı. 1979’da Nazım Hikmet’in Memleketim’den İnsan Manzaları kitabından oyunlaştırdığı 1941-42’den İnsan Manzaları oyunu birlik sahnesinde sahnelendi. Aynı yıl Oyun Nasıl Oynanmalı?, Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından sahneye koyuldu. Bunu izleyen Oyun Nasıl Oynanmalı? ve 1977’de İsmet Küntay Ödülü’nü alan Zengin Mutfağı yine toplumsal sorunları, sınıfsal çelişkileri vurguluyordu. Yazar, yaşamının son yıllarını Hollanda’da geçirdi. Öldüğünde Amsterdam’da kurmuş olduğu El Kapısı Tiyatrosu, son oyunu Yeni Nesil’i sahnelemek üzere çalışmalarını sürdürmekteydi. Ölümünden sonra bu tiyatroya kendi adı verildi. Türkiye’de ise 1985 yılı boyunca sürecek Vasıf Öngören’i anma etkinlikleri düzenlendi. 14 Mayıs 1984 tarihinde Amsterdam’da kalp krizi sonucu 46 yaşında aramızdan ayrıldı. Yapıtları 1965 – Göç 1968 – Asiye Nasıl Kurtulur? 1971 – Almanya Defteri 1974 – Oyun Nasıl Oynanmalı? 1977 – Zengin Mutfağı Yönettiği Oyunlar 1969 – Asiye Nasıl Kurtulur?, Ankara Birliği Sahnesi - 1971, Ankara Sahnesi 1971 – Adam Adamdır, Ankara Birliği Sahnesi 1971 – Almanya Defteri, Ankara Sahnesi 1974 – Oyun Nasıl Oynanmalı?, İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosu 1976 – Faşizmin Korku ve Sefaleti, Birlik Sahnesi. 1976 – Sezuan’ın İyi İnsanı, Birlik Sahnesi. 1977 – Zengin Mutfağı, Birlik Sahnesi. 1979 – 1941-42’den İnsan Manzaraları (Nazım Hikmet’in şiirlerinden tek kişilik oyunlaştırma), Birlik Sahnesi. 1984 – Yeni Nesil   Kaynakça: 50 Yılın Türk Tiyatrosu, Türkiye İş Bankası Yayınları, 1973  

    Yorumlar (0)

    Bu gönderi için henüz bir yorum yapılmamış.

    Yorum Bırakın

    Yorum yapmak için üye girişi yapmalısınız. Üye girişi yapmak için buraya tıklayınız.