“Dramaturg, oyun metnine eleştiren yaklaşımdan kaçınmamalı ve kendi yaratıcılığını kullanarak yeni yorumlara cesaret edebilmelidir.”

Zehra İpşiroğlu

Zehra İpşiroğlu 1949 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Tiyatro eğitimini dramaturjinin beşiği sayılan Almanya’da tamamlamış ve uygulama çalışmalarını yakından takip etme şansı bulmuş akademisyen, yazar ve eleştirmendir. Orta öğrenimini Avusturya Lisesi'nde, yüksek öğrenimini İstanbul, Freiburg ve Berlin Üniversitelerinde Alman Dili ve Edebiyatı ile Felsefe bölümlerinde okumuştur. Yıllarca Berlin’de edindiği deneyimler ve bilgilerle 1922 yılında, İstanbul Edebiyat Fakültesi içinde “Dramaturji ve Tiyatro Eleştirmenliği Bölümü”nü kurarak ülkemizde bir ilke imza atmıştır. 1998 yılına kadar burada bölüm başkanlığı görevini sürdürmüştür. [caption id="attachment_71170" align="aligncenter" width="898"] Zehra İpşiroğlu[/caption] Yüksek öğreniminin ilk yıllarında derslerini asarak Genco Erkal’ın sahnelediği Peter Wess’in Duruşma’sını ve Mehmet Akan’ın Brecht – Kafkas Tebeşir Dairesi’nden uyarladığı Analık Davası’nın provalarını adım adım izlemiş ve bu oyunların nasıl çıktığını yakından görme fırsatı bulmuştur. Dramaturji kavramının gündeme gelmediği o dönemlerde düşünmeye ve tartışmaya dayalı bir tiyatro anlayışı hâkimdir. Tiyatro’nun asıl okul olduğunu düşünen İpşiroğlu, bu algının meslek hayatını belirlediğini de dile getirmiştir. Berlin’de bulunduğu dönem oldukça hareketlidir. Beckett’in kendi sahnelediği Godot’yu Beklerken oyununun provalarına bile katılabildiği talihli bir zamana denk gelmiştir. Almanya'da en heyecan verici olarak nitelendirdiği şeylerden birisi de izleyici ve sahne arasındaki yoğun diyalogtur. Almanya’da geçirdiği dönemleri kendine yarar sağlayacak şekilde geçirmiştir. Berlin’de ilk dikkatini çeken şey ise yönetmen-dramaturg ilişkisi olmuştur. Yazar, her tiyatronun kendi anlayışına ve duruşuna göre dramaturji çalışmalarına yer vermesi gerektiğini düşünüyor. Çünkü tiyatro temeli bunun üzerine kuruludur. Dramaturji çalışmasının yapılmadığı oyunlar hiçbir dayanağı olmayan gelişigüzel bir çağrışım salatasına dönüşme tehlikesi barındırır. Zehra İpşiroğlu, 1998 yılından bu yana Almanya'da Duisburg-Essen Üniversitesi'nde Türkçe Öğretmenliği Bölümü'nde öğretim üyesi olarak çalışmakta ve Köln'de yaşamaktadır. [caption id="attachment_71172" align="aligncenter" width="934"] 2018 TEB Ödülleri, Onur Ödülü[/caption] Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği bünyesinde Nazan İpşiroğlu, Prof. Dr. Jale Baysal ve Prof. Dr. Şeyda Ozil'le birlikte yayına hazırladığı yaratıcı eğitim ve öğretim alanında yayınlanan çeşitli imece kitaplarının ve yurtdışında yazın, tiyatro, eğitim üzerine çıkan çeşitli inceleme yazılarının ve çevirilerinin yanı sıra, tiyatro, yazın, eğitim, çocuk ve gençlik üzerine çeşitli inceleme yazıları ve çevirileri olan yazarın; ayrıca tiyatro oyunları, kısa öyküleri, anı kitapları bulunmaktadır. Ödülleri 1977 - Milliyet Sanat Film Öyküsü Yarışması, Birincilik Ödülü 1987 - Milliyet Sanat Edebiyat Eleştirisi, Birincilik Ödülü 1993 - Kültür Bakanlığı Tiyatro Araştırma ve İnceleme Ödülü, Türkiye'de Devrim Kitabı 1997 - Orhan Kemal Öykü Yarışması Ödülü, Gergedan Oyunu 1997 - Kültür Bakanlığı Eleştiri Ödülü, Türkiye'de Yeni Arayışlar 2016 - Duygu Asena Roman Ödülü, Haneye Tecavüz Kitabı 2018 - TEB Ödülleri, Onur Ödülü Eserleri 1978 - Uyumsuz Tiyatroda Gerçekçilik 1988 - Tiyatroda Devrim 1989 - Yaratıcı Toplumda Çağdaş Eğitim (Nazan İpşiroğlu, Şeyda Ozil ve Jale Baysal ile) 1991 - Yazma Uğraşı (Nazan İpşiroğlu, Şeyda Ozil ve Jale Baysal ile) 1992 - Tiyatroda Yeni Arayışlar 1992 - Eleştirinin Eleştirisi 1995 - Tiyatroda Düşünsellik Dramaturgiye Giriş 1997 - Çocuk Kültürü, Edebiyatı, Medyası, Tiyatrosu (Nazan İpşiroğlu ile) 1997 - Eğitimde Yeni Arayış Sorunlar, Seçenekler, Öneriler 1997 - Düşünmeyi Öğrenme ve Öğretme 1997 - Gergedan oyunu 1998 - Gelin Çocuklar Birlikte Düşünelim 1998 - 2000'li Yıllara Doğru Tiyatro 1998 - Konuşan Çınar 1999 - Bir Kitap Hazırlıyoruz (Nazan İpşiroğlu ve Şeyda Ozil ile) 2000 - Yaratıcı Okuma (Nazan İpşiroğlu ile) 2001 - Alımlama Boyutları ve Çeşitleri 2 - Yazın 2002 - Düşünme Korkusu Düşünmeyi Öğrenme ve Öğretmenin Temelleri 2001 - Çağdaş Türk Yazını 1 2003 - Yollar, Yerler, Yüzler 2003 - Pinokyo Kral Übü'nün Ülkesinde 2003 - Gençler İçin Nâzım Hikmet Oyunları 2003 - Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi (Nazan İpşiroğlu ile) 2003 - Yazma Uğraşı(Fakiye Çavuş ile birlikte) 2003 - Gençler İçin Nazım Hikmet Oyunları/Çalışma ve Malzeme Kitabı 2004 - Tiyatroda Alımlama 2004 - İzler 2004 - Çağdaş Türk Yazını İçin Yazın Öğrenimi İçin Temel Bir Kaynak 2005 - Şimdiki Çocuklar Hâlâ Harika 2005 - Gençler İçin Sorunlar & Çözümler (Nazan İpşiroğlu, Şeyda Ozil ve Oya Adalı ile) 2006 - Yapıcılığın Gücü: Türkan Saylan'la Söyleşi 2006 - Yaratıcı Yazma Çalışmalarında Yazınsal Metinlerin İşlevleri 2007 - Çağdaş Türk Yazını 2008 - Tiyatroda Kültürler Arası Etkileşim 2015 - Lena, Leyla ve Ötekiler, Tiyatro Oyunu Çevirileri 1987 - Yargıç ve Celladı - Friedrich Dürrenmatt 2006 - İki Oyun - Hanrik Ibsen (Seniha Bedri Göknil ile) 1992 - Biyografi - Max Frish 1992 - Bildirim - Vaclav Havel Kaynakça: 1, 2 Tiyatroda Düşünsellik, Zehra İpşiroğlu, İkaros Yayınları