This is Sparta! sinema tarihinin en etkili repliklerinden birisi. 300 filmi muhteşem savaş sahneleri ile hafızalarımızda yer edindi. Leonidas ve 300 adamının sayısı milyonları bulan Pers ordusuna karşı efsanevi direnişini izledik. Şimdi ise bu filme konu olan Termopylae Muharebesini gelin hep birlikte inceleyelim.
Konuya başlamadan önce ufak bir bilgi; savaşı genel olarak Yunan tarihçilerinin tarafından incelemek zorundayız çünkü Pers kaynakları günümüze ulaşmamıştır. Temel kaynak olarak Heredot'u alacağız.
Savaşın Arka Planı
Persler bağımsızlıklarını Med İmparatorluğunu yıkarak(M.Ö 550) kazandılar ve hızlı bir şekilde genişlemeye başladılar. Babil ve Lidya Krallıklarını kendilerine katan Persler, batıda Ege Denizi, kuzeyde Hazar Denizi, doğuda Hindistan'a kadar imparatorluklarının sınırlarını büyüttüler. Yunanistan'ı gözüne kestiren Pers İmparatoru Darius, Grek Kent Devletlerinin her birine elçiler göndermiştir. Elçiler aracılığıyla teslim olma anlamına gelen toprak ve su istemiştir. Kent Devletlerinin birçoğu isteği yerine getirmiştir ancak Atina ile Sparta sert bir cevap vermiştir. Atina'da elçi kazılan bir çukura atılarak, Sparta'da ise su dolu bir kuyuya atılarak öldürülmüştür.(Evet evet o sahne!) Bu olaylarla birlikte savaşın kıvılcımları başlamış oldu.
Yunanistan'a doğrudan bir saldırı gerçekleştirmek isteyen Persler, General Datis ve Artaphernes komutasında güçlü bir ordu ve donanma kurdu. Ordu Atina yakınlarında olan Maraton Ovasına çıkarmak yaptı. Atina ordusu ile yüzleşen Pers kuvvetleri istediklerini elde edemeyip mağlubiyetle Asya kıyılarına geri çekildi. Yenilgi üzerine daha güçlü ve büyük bir ordu kurmak için hazırlığa başlayan Darius hazırlıklar sırasında yaşamını yitirdi ve oğlu Serhas tahta geçti.(Filmde tahtta oturan İmparator.) Serhas, Grek Devletlerine tekrardan elçi yolladı ancak Sparta ve Atinaya yollamadı çünkü elçileri öldürülmüştü. Bu durum sonucunda iki güçlü kent devleti arasında ittifak sağlandı.
Saldırmak için harekete geçen Serhas ve kuvvetleri Çanakkale Boğazını geçip ilerlemeye devam ediyordu. Heredot'a göre Pers ordusu o kadar büyüktü ki geçtiği dereleri/ırmakları kurutuyordu. Sparta devleti savaşmak istemiyordu çünkü kutsal aylardan biriydi ve festival vardı ancak konseyi ikna eden Leonidas yanına 300 tam donanımlı Kraliyet Muhafızı alır. Ölüme yürüyen Leonidas stratejik avantaj sağlayan, dar bir geçit olan Termopylae Geçidine gider. Festival bittiği zaman tüm kuvvetler ile Leonidas'a yardıma gidilecektir. Leonidas'ın amacı esas kuvvetler gelene kadar Persleri yavaşlatmaktır. Ayrıca Leonidas yürürken geçtiği yerlerden asker toplar ve kuvvetlerine Helotlar ile Fokidalılar(toplam 1000 -1500 kişi) eklenir. Leonidas geçidin en dar yerine kamp kurar ve savunma hattını oluşturmaya başlar. Serhas, Leonidas'a elçi gönderir ve şu mesajı iletir ''Teslim olun yoksa oklarımız güneşinizi kapatacak'' bunun üzerine birlikteki en cesur Spartalı sayılan Dienekes şu cevabı verir ''O takdirde gölgede dövüşeceğiz.''
a) Pers Ordusu
İmparatorluğun genişliği dolayısıyla farklı toplumlardan askerler bulunmaktaydı. Ordu; İmparatorluğun askerleri, kiralık askerler ve müttefik askerlerinden oluşmaktaydı. Perslerin amacı okçular ile düşmanı zayıflatmak daha sonra piyadelerin saldırısıyla direnişi kırmaktı. Heredot'a göre sefere katılan asker sayısı 2.6 milyondur.
b) Sparta Ordusu
Falanks düzeni oluşturulmuştur. Ön hatta uzun mızraklar ve büyük kalkanlar taşıyan askerler bulunur. Ayrıca kılıçlı birlikte vardır. Heredot'a göre orduda 300 Spartalı, 700 Thespianlı, 400 Tebaili, 1.000 Fokidalı ve 900 helot vardır.
Dar bir geçit olan Termopylae'i tutmak sayıca az olan Sparta kuvvetleri için oldukça makuldü. Falanks düzeninde olunması ve mızrak ile büyük kalkanlar kullanılması hafif silahlarla kuşatılan Pers piyadelerine göre oldukça avantajlıydı. Grek kuvvetleri için en zayıf nokta geçide paralel bulunan bir dağ patikasıydı, dağlık alanda tecrüberi olan Pers kuvvetleri rahatlıkla buradan geçebilir ve Greklerin arkasına ulaşabilirdi. Burayı tespit eden Leonidas, Fokida birliğini patikaya gönderir.
Serhas ordusuna saldırı emrini vermiştir. İlk saldırıda 5000 okçu atış yapmıştır. Kalkanlarını etkili kullanan Spartalılar başarılı bir şekilde saldırıyı karşılamışlardır. Hemen ardından 10.000 kişilik kuvvetle saldırı emri verilmiştir bu birlik seçkin kişilerden oluşuyordu. Bu ilk saldırıda Spartalılar kalkanları ve mızraklarıyla geçidi tutmuşlar bu Pers dalgasının çoğunu yok edip bazılarının geri kaçmasını sağlamışlardır, 2 veya 3 Spartalı da hayatını kaybetmiştir. Aynı gün ikinci taarruza geçilmiştir , taarruzda Pers Saray Muhafızları ve Ölümsüzler diye anılan seçkin birlik yer almıştır sayıca yine 10.000 kişidir. Pers askerleri uzun mızrak kullanan Spartalılara daha yaklaşmadan neredeyse ölmüşlerdir, yaklaşmayı başaranlar ise Grek zırh ve kılıçları altında ezilmişlerdir. Spartalıların taktik manevraları da etkili olmuştur. Geri çekilme manevrası yapıp hemen ardından düşmanın üzerine yürümüşlerdir. Saldırı sonucunda Pers kuvvetleri yine bozguna uğramıştır. Savaşı uzaktan izleyen Serhas'ın 3 kez tahtından sinirle kalkıp tekrar oturduğu rivayet edilir.
Serhas, Spartalıların ilk gün çok kayıp verdiklerini düşündüğü için tekrar taarruza geçmiştir ancak bir türlü savunmayı kıramamıştır ve askerleri muharebe alanından çekip kamplarına geri dönmüştür. Kampta yeni stratejiler düşünen Serhas kararsızlıklar içinde kalmıştır. Bu sırada beklenmedik bir olay gerçekleşmiştir ve Spartalı bir adam Pers kampına dağ geçidinin yerini söylemiştir.(Evet bildiniz o kambur olan hain.) Efialtes adında olan bu adamın adı daha sonra Grek dilinde ihanet/hain anlamında kullanılacaktır. Bu bilgiyi öğrenen Serhas ufak bir orduyu geçide yollama planı yapar.
Pers ordusu geçitten ilerlemeye başladı ancak gece olduğu için ve ağaçlar görüntüyü kestiği için Fokidalılar düşmanı ilk başta fark edemedi daha sonra sesleri duymaya başlayan nöbetçiler rahatsız oldu ve derhal alarma geçildi. Fokidalılar geçidin nasıl öğrenildiği konusunda şaşkınlık yaşadılar ayrıca Persli askerlerden bazıları korkmuştur çünkü karşılarında yine Sparta birliği olduğunu düşünmüşlerdir fakat Efialtes dağ geçidinde Fokidalıların olduğunu söylemiştir. Fokidalılar düşmanı ok yağmuruna tutmaya başlamış fakat başarılı olamayıp daha güvenli bir tepeye çekilmişlerdir. Persler ilerlemeye devam etmiştir.
Geçidi terk eden Fokidalıların haberini alan Leonidas hemen bir savaş konseyi toplamıştır. Konseyde fikir ayrılığı yaşanmıştır ve Leonidas isteyenlerin savaştan ayrılabileceğini söylemiştir ayrılanlar olmuştur ama bir Spartalıya bu durumun yakışmadığını düşünmüştür. Leonidas kendisinin ve Spartanın onuru için savaşmayı göze almıştır.
Serhas şafakta saldırıya geçmemiş dağ geçidinden ilerleyen birliklerinin kendisine avantaj sağlamasını beklemiştir. Öğleden sonra harekete geçen Serhas'ın ordusunu Spartalılar savunma hattının önüne çıkarak daha geniş bir alanda karşılamıştır. Mızraklar kırılana dek mızrakla dövüşen Leonidas ve ordusu daha sonra kılıçlarını çekmiştir. Cesetlerin üzerinde devam eden savaşta Leonidas ok ile vurulup ölmüştür. Spartalılar cesedini hattın gerisine çekmişlerdir. Dağ geçidinden gelen Pers birliğininde etkisiyle Spartalılar yenik düşmüştür ve daha geriye çekilen Spartalı askerlerin üzerine tek bir tane direnen kalmayıncaya dek ok yağmuru yapılmıştır. Serhas Termopylae Muharebesinde yaklaşık 50.000 kayıp vermiştir. Kral Leonidas'ın bedenini bulan Serhas hıncını cesedin kafasını kopartarak ve cesede zarar vererek almıştır.
Termopylae Geçidi'ni aşan Persler boyun eğmeyi reddeden Boeotea kentlerini yağmalayıp ateşe vermiştir. Atina'ya kadar ilerleyen Serhas'ın donanmasının ve kalan ordusunun ilerlemesinin engellenmesi için savunma oluşturan Grekler başarılı olmaya başladılar. Atina'lı Themistokles halkını savunma yerine saldırı yapılmalı konusunda ikna etmiştir. Salamis'te Pers Donanmasının tümünü imha etmiştir. Ordusunun sıkışmasından çekinen Serhas kuvvetlerinin büyük bir bölümüyle Asya kıyılarına geri çekildi ancak bu çekilme esnasında orduda açlık ve salgın yüzünden büyük kayıplar yaşandı. Serhas, Yunanistan'da istilanın tamamlanması için bir general ve seçkin bir birlik bırakmıştır. Atinanın baskısıyla Mora Kent Devletleri bu birliğin üzerine yürüdü ve Perslileri yenilgiye uğrattı. Böylece kesin olarak Yunanistan üzerinde Pers istilası son buldu.
Yunanistan'a doğrudan bir saldırı gerçekleştirmek isteyen Persler, General Datis ve Artaphernes komutasında güçlü bir ordu ve donanma kurdu. Ordu Atina yakınlarında olan Maraton Ovasına çıkarmak yaptı. Atina ordusu ile yüzleşen Pers kuvvetleri istediklerini elde edemeyip mağlubiyetle Asya kıyılarına geri çekildi. Yenilgi üzerine daha güçlü ve büyük bir ordu kurmak için hazırlığa başlayan Darius hazırlıklar sırasında yaşamını yitirdi ve oğlu Serhas tahta geçti.(Filmde tahtta oturan İmparator.) Serhas, Grek Devletlerine tekrardan elçi yolladı ancak Sparta ve Atinaya yollamadı çünkü elçileri öldürülmüştü. Bu durum sonucunda iki güçlü kent devleti arasında ittifak sağlandı.
Saldırmak için harekete geçen Serhas ve kuvvetleri Çanakkale Boğazını geçip ilerlemeye devam ediyordu. Heredot'a göre Pers ordusu o kadar büyüktü ki geçtiği dereleri/ırmakları kurutuyordu. Sparta devleti savaşmak istemiyordu çünkü kutsal aylardan biriydi ve festival vardı ancak konseyi ikna eden Leonidas yanına 300 tam donanımlı Kraliyet Muhafızı alır. Ölüme yürüyen Leonidas stratejik avantaj sağlayan, dar bir geçit olan Termopylae Geçidine gider. Festival bittiği zaman tüm kuvvetler ile Leonidas'a yardıma gidilecektir. Leonidas'ın amacı esas kuvvetler gelene kadar Persleri yavaşlatmaktır. Ayrıca Leonidas yürürken geçtiği yerlerden asker toplar ve kuvvetlerine Helotlar ile Fokidalılar(toplam 1000 -1500 kişi) eklenir. Leonidas geçidin en dar yerine kamp kurar ve savunma hattını oluşturmaya başlar. Serhas, Leonidas'a elçi gönderir ve şu mesajı iletir ''Teslim olun yoksa oklarımız güneşinizi kapatacak'' bunun üzerine birlikteki en cesur Spartalı sayılan Dienekes şu cevabı verir ''O takdirde gölgede dövüşeceğiz.''
a) Pers Ordusu
İmparatorluğun genişliği dolayısıyla farklı toplumlardan askerler bulunmaktaydı. Ordu; İmparatorluğun askerleri, kiralık askerler ve müttefik askerlerinden oluşmaktaydı. Perslerin amacı okçular ile düşmanı zayıflatmak daha sonra piyadelerin saldırısıyla direnişi kırmaktı. Heredot'a göre sefere katılan asker sayısı 2.6 milyondur.
b) Sparta Ordusu
Falanks düzeni oluşturulmuştur. Ön hatta uzun mızraklar ve büyük kalkanlar taşıyan askerler bulunur. Ayrıca kılıçlı birlikte vardır. Heredot'a göre orduda 300 Spartalı, 700 Thespianlı, 400 Tebaili, 1.000 Fokidalı ve 900 helot vardır.
Dar bir geçit olan Termopylae'i tutmak sayıca az olan Sparta kuvvetleri için oldukça makuldü. Falanks düzeninde olunması ve mızrak ile büyük kalkanlar kullanılması hafif silahlarla kuşatılan Pers piyadelerine göre oldukça avantajlıydı. Grek kuvvetleri için en zayıf nokta geçide paralel bulunan bir dağ patikasıydı, dağlık alanda tecrüberi olan Pers kuvvetleri rahatlıkla buradan geçebilir ve Greklerin arkasına ulaşabilirdi. Burayı tespit eden Leonidas, Fokida birliğini patikaya gönderir.
Savaş: 1. Gün
Serhas ordusuna saldırı emrini vermiştir. İlk saldırıda 5000 okçu atış yapmıştır. Kalkanlarını etkili kullanan Spartalılar başarılı bir şekilde saldırıyı karşılamışlardır. Hemen ardından 10.000 kişilik kuvvetle saldırı emri verilmiştir bu birlik seçkin kişilerden oluşuyordu. Bu ilk saldırıda Spartalılar kalkanları ve mızraklarıyla geçidi tutmuşlar bu Pers dalgasının çoğunu yok edip bazılarının geri kaçmasını sağlamışlardır, 2 veya 3 Spartalı da hayatını kaybetmiştir. Aynı gün ikinci taarruza geçilmiştir , taarruzda Pers Saray Muhafızları ve Ölümsüzler diye anılan seçkin birlik yer almıştır sayıca yine 10.000 kişidir. Pers askerleri uzun mızrak kullanan Spartalılara daha yaklaşmadan neredeyse ölmüşlerdir, yaklaşmayı başaranlar ise Grek zırh ve kılıçları altında ezilmişlerdir. Spartalıların taktik manevraları da etkili olmuştur. Geri çekilme manevrası yapıp hemen ardından düşmanın üzerine yürümüşlerdir. Saldırı sonucunda Pers kuvvetleri yine bozguna uğramıştır. Savaşı uzaktan izleyen Serhas'ın 3 kez tahtından sinirle kalkıp tekrar oturduğu rivayet edilir.
Savaş: 2. Gün
Serhas, Spartalıların ilk gün çok kayıp verdiklerini düşündüğü için tekrar taarruza geçmiştir ancak bir türlü savunmayı kıramamıştır ve askerleri muharebe alanından çekip kamplarına geri dönmüştür. Kampta yeni stratejiler düşünen Serhas kararsızlıklar içinde kalmıştır. Bu sırada beklenmedik bir olay gerçekleşmiştir ve Spartalı bir adam Pers kampına dağ geçidinin yerini söylemiştir.(Evet bildiniz o kambur olan hain.) Efialtes adında olan bu adamın adı daha sonra Grek dilinde ihanet/hain anlamında kullanılacaktır. Bu bilgiyi öğrenen Serhas ufak bir orduyu geçide yollama planı yapar.
Savaş: 3. Gün
Pers ordusu geçitten ilerlemeye başladı ancak gece olduğu için ve ağaçlar görüntüyü kestiği için Fokidalılar düşmanı ilk başta fark edemedi daha sonra sesleri duymaya başlayan nöbetçiler rahatsız oldu ve derhal alarma geçildi. Fokidalılar geçidin nasıl öğrenildiği konusunda şaşkınlık yaşadılar ayrıca Persli askerlerden bazıları korkmuştur çünkü karşılarında yine Sparta birliği olduğunu düşünmüşlerdir fakat Efialtes dağ geçidinde Fokidalıların olduğunu söylemiştir. Fokidalılar düşmanı ok yağmuruna tutmaya başlamış fakat başarılı olamayıp daha güvenli bir tepeye çekilmişlerdir. Persler ilerlemeye devam etmiştir.
Geçidi terk eden Fokidalıların haberini alan Leonidas hemen bir savaş konseyi toplamıştır. Konseyde fikir ayrılığı yaşanmıştır ve Leonidas isteyenlerin savaştan ayrılabileceğini söylemiştir ayrılanlar olmuştur ama bir Spartalıya bu durumun yakışmadığını düşünmüştür. Leonidas kendisinin ve Spartanın onuru için savaşmayı göze almıştır.
Serhas şafakta saldırıya geçmemiş dağ geçidinden ilerleyen birliklerinin kendisine avantaj sağlamasını beklemiştir. Öğleden sonra harekete geçen Serhas'ın ordusunu Spartalılar savunma hattının önüne çıkarak daha geniş bir alanda karşılamıştır. Mızraklar kırılana dek mızrakla dövüşen Leonidas ve ordusu daha sonra kılıçlarını çekmiştir. Cesetlerin üzerinde devam eden savaşta Leonidas ok ile vurulup ölmüştür. Spartalılar cesedini hattın gerisine çekmişlerdir. Dağ geçidinden gelen Pers birliğininde etkisiyle Spartalılar yenik düşmüştür ve daha geriye çekilen Spartalı askerlerin üzerine tek bir tane direnen kalmayıncaya dek ok yağmuru yapılmıştır. Serhas Termopylae Muharebesinde yaklaşık 50.000 kayıp vermiştir. Kral Leonidas'ın bedenini bulan Serhas hıncını cesedin kafasını kopartarak ve cesede zarar vererek almıştır.
Savaşın Sonrası
Termopylae Geçidi'ni aşan Persler boyun eğmeyi reddeden Boeotea kentlerini yağmalayıp ateşe vermiştir. Atina'ya kadar ilerleyen Serhas'ın donanmasının ve kalan ordusunun ilerlemesinin engellenmesi için savunma oluşturan Grekler başarılı olmaya başladılar. Atina'lı Themistokles halkını savunma yerine saldırı yapılmalı konusunda ikna etmiştir. Salamis'te Pers Donanmasının tümünü imha etmiştir. Ordusunun sıkışmasından çekinen Serhas kuvvetlerinin büyük bir bölümüyle Asya kıyılarına geri çekildi ancak bu çekilme esnasında orduda açlık ve salgın yüzünden büyük kayıplar yaşandı. Serhas, Yunanistan'da istilanın tamamlanması için bir general ve seçkin bir birlik bırakmıştır. Atinanın baskısıyla Mora Kent Devletleri bu birliğin üzerine yürüdü ve Perslileri yenilgiye uğrattı. Böylece kesin olarak Yunanistan üzerinde Pers istilası son buldu.
Yorum Bırakın