Rus Edebiyatı'nın Rus Edebiyatı olmasını sağlayan, kitaplarıyla sadece kendi yaşadığı çağı değil yüzlerce yıllık bir etkiye sebebiyet veren, acılarla yoğrulmuş, hayatını sürekli maddi sıkıntılar içerisinde geçirmiş, en büyük yazarlardan biridir Dostoyevski.

 

İsterseniz aşağıda yazdıklarımın hepsini bir video olarak da çok daha detaylı haliyle izleyebilirsiniz: https://youtu.be/0i9F0L1dcsM

 

Dostoyevski konusunda şunu fark ettiniz mi bilmiyorum, maalesef ki hala Suç ve Ceza ya da Karamazov Kardeşler gibi sürgün sonrası eserlerinden Dostoyevski okumaya başlayan okurlar var. Fakat Dostoyevski'nin geç dönem eserlerini anlayabilmek için sürgünden önceki romanlarını ve öykülerini de iyice anlamak gerektiğini düşünüyorum. Bu yüzden internet üzerindeki en kapsamlı Dostoyevski okuma rehberi iletisini hazırlamak için kollarımı sıvadım.

Böyle büyük yazarlar kronolojik olarak okunursa yazarın emeklediği zamanlarda okur da yazarla birlikte emekler kanaatindeyim. İnsan ise emeklemeden yürümeyi, yürümeden koşmayı öğrenemez. Edebiyat da aynı hayat gibidir.

                                         

Kronolojik olarak okunması gereken Dostoyevski kitapları sırası:

 

1- İnsancıklar (1846) (Can Yayınları)

2- Öteki (1846) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

3- Ev Sahibesi (1847) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

4- Beyaz Geceler (1848) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

5- Netoçka Nezvanova (1849) (İletişim Yayınları)

6- Amcanın Düşü (1859) (Can Yayınları)

7- Stepançikovo Köyü (1859) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

8- Ezilenler (1861) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

9- Ölüler Evinden Anılar (1862) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

10- Yeraltından Notlar (1864) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

11- Suç ve Ceza (1866) (Can Yayınları)

12- Kumarbaz (1867) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

13- Budala (1869) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

14- Ecinniler (1872) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

15- Bir Yazarın Günlüğü (1873) (Yapı Kredi Yayınları)

16- Delikanlı (1875) (İletişim Yayınları)

17- Karamazov Kardeşler (1881) (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

 

Çevirmen konusunda öncelikli tercihleriniz Nihal Yalaza Taluy, Mazlum Beyhan, Koray Karasulu, Barış Zeren, Ergin Altay gibi isimler olabilir. Ergin Altay ve Serpil Demirci gibi isimleri eleştiren, mesafeli yaklaşan, Ergin Altay'ın cümle çevirilerinde çok alakasız kelime tercihleri yaptığını ve Serpil Demirci'nin de Rusça orijinal metinden değil İngilizce'den çeviri yaptığını fark eden okur dostlarım oldu. Yine de siz, kitapları okuyarak bu isimlerin kalitesine ve sizin okuma zevkinize hitap edişinize kendiniz karar verebilirsiniz.

Bu kitaplar tek tek okunduğu sırada okur isterse arada Edward Hallett Carr'ın yazdığı Dostoyevski biyografisinden de kitapların yazıldığı dönemdeki Dostoyevski'nin durumunu, biyografik detaylarını öğrenmek için okumalar yapabilir. Dostoyevski kitaplarının hepsi bitirildikten sonra da okunabilir. Ben kitapların hepsini okuduktan sonra okudum, muhteşem bir keyif ve verim aldım.

Stefan Zweig'ın kendisine has üslubuyla anlattığı Üç Büyük Usta: Balzac, Dickens, Dostoyevski kitabındaki Dostoyevski kısmı da bütün kitaplar bitirildikten sonra mutlaka okunması gerekir. Zira Zweig'ın Dostoyevski'yi anlatması herhangi bir kimsenin biyografi anlatıcılığı gibi değildir, ilmek ilmek işlenmiş bir psikoloji işçiliği vardır.

Dostoyevski okumaları konusunda yapılabilecek son vuruş, Puşkin Konuşması (İletişim Yayınları) kitabıdır. Dostoyevski'nin bu meşhur veda hutbesi okunursa, okur tam bir Dostoyevski doyumuyla birlikte edebiyat dağının zirvesinden Rusya manzarasını izler. Zira Puşkin'e gereken değeri Rus milli halk bilinci söylemleriyle ve Turgenyev'in liberal Batılı düşüncelerine, Dostoyevski'nin Panslavist yönelimleriyle karşı çıkılmasını en net Puşkin Konuşması kitabında görürüz.

Bu okuma sırasının Dostoyevski meraklıları için çok faydalı olacağını düşünüyorum. Verimli okumalar dilerim.

İsterseniz yukarıda yazdıklarımın hepsini bir video olarak da çok daha detaylı haliyle izleyebilirsiniz: https://youtu.be/0i9F0L1dcsM

 

Kaynakça:

- Dostoyevski, Puşkin Konuşması

- Edward Hallett Carr, Dostoyevski

- Stefan Zweig, Üç Büyük Usta

- Joseph Frank, Dostoyevski: Çağının Yazarı