Yaşantımızda birtakım olaylar bazen kontrolümüz doğrultusunda gerçekleşirken bazen de kontrolümüz dışında gerçekleşir.
Kontrolümüz doğrultusunda gerçekleşen olayları Karma felsefesinin minvalinde, kontrolümüz dışında gerçekleşen olayları ise Stoa felsefesinin minvalinde ele almaya çalışacağım.
Hem Kontrolümüz doğrultusunda gerçekleşen hem de kontrolümüz dışında gerçekleşen olaylar nedenselliğe dayanır.Fakat iki unsurun arasında ince bir ayrım vardır. Bu ayrım isimlerinden de anlaşıldığı gibi kontrol ayrımıdır.
Karma'nın kelime anlamı "yapmak"tır. Gerçekleşen olaylar kontrolümüz doğrultusunda gelişmiş ise burada yapmak eyleminden söz edebiliriz. Yani Kontrol edebildiğimiz şeyi yapabildiğimiz için Kontrol ederiz.
Karma felsefesi şu an içinde bulunduğumuz durumun daha önceki eylemlerimizin düşüncelerimizin ve duygularımızın sonucunda gerçekleştiğini savunur. Örnek vermek gerekirse sınavdan yüksek almak için sınava çalışmak gerekir.
Sınavın sonucu kontrolümüz doğrultusunda gerçekleşen bir durumdur. Bu örnekte karma felsefesi bize çalışmak eylemi üzerinden seçenek sunmuş oluyor sınavın sonucu çalışmak eylemini seçip seçmeme durumuna göre değişkenlik gösterir.
Her olayın bir nedeni vardır ancak her neden karma felsefesi gibi bize seçenek sunmuyor. İşte bu durumlara kontrolümüz dışında gerçekleşen olaylar adını veriyoruz. Örnek verecek olursak Doğum, ölüm, pandemi gibi olaylar kontrolümüz dışında gerçekleşen olaylardır.
Stoacı Epiktetos şöyle diyor: "Bazı şeyleri kontrol edebilirsin, bazı şeyleri kontrol edemezsin. Kontrol edemeyeceğin şeyleri kontrol etmeye çalışarak sadece sıkıntı üretirsin. İnsan sıkıntısının çoğu bundan oluşur"
Bana kalırsa kontrolümüzün mutlak olduğu tek şey nedenlere vereceğimiz tepkidir fakat insanlık varoluşundan beri kontrolünün olmadığı şeyleri kontrol etmeye çalışarak nedenlere tepki verdiğini sanıyor. Oysaki bu şey tepkiden çok insanı buhrana sürükleyen beyhude bir çabadır..
Yorum Bırakın