Kaset ve CD'nin müzik paylaşım formatı olduğu dönemlerde, albümlerin ne kadar satıldığını bilmek oldukça zor bir işti. Elde edilen verilerin küsuratsız ve yüzeysel olarak bilindiği bir dönem yaşadık. Bir şarkının radyoda kaç defa dinlendiğini hesaplamak da aynı kefedeydi.

Analog dönemde müzisyenin-grubun reklam çalışmaları radyo, TV, ulasal gazeteler ve müzik dergileri aracılığıyla yapılırdı. Belki beşinci bir tanıtım yöntemi bile yoktu. Reklam ve tanıtım kanalları oldukça kıstlıydı. Medya organlarının elinde bulunmaz bir güçtü bu durum. Parayı ödeyen herkes 2 ay içerisinde ünlü bir isim olabiliyordu. Müziğin dijitalleştiği döneme kadar sayılar her daim yüzeysel olup kesin datalar vermemeşti.

Örneğin; ''A isimli grubun, X isimli albümü 200.000 adet satıldı'' denirdi. Günümüzde bu rakamlar çok daha net ifadelerle ortaya çıkıyor. ''A isimli müzik grubunun, X isimli şarkısı 215.369 defa dinlendi.'' diyoruz. Günümüzde sayılar müziğin, bilakis rock n roll'un tenine teneffüz ediyor. Sayı=başarı+kazanç formülü günümüzdeki en somut ölçü biçimi olarak kullanılıyor. 

Müziğin dijitalleşemeye başladığı 2010'lu yıllardan itibaren, sayılar Türkçe Rock müziğine de intikal etmiş durumda. Analog dönemde ''Şarkı iyi mi, değil mi?'' veyahut ''Albümün sound'u nasıl?''  benzeri sorular ile konuşurken, günümüzde ''Şarkı kaç dinlendi?'' ile sohbete başlıyoruz.  Unutmamak gerek, Rock n Roll ruhunda ise sayılara yer yoktur. Rock n Roll ruh ile icra edilir.

Peki ya sayılar neden bu kadar önemli oldu ?

Geçmişten günümüze sayılar her dönemde önemli olmuştur. Kazancı ve kârı belirlemedeki en önemli veri satış sayıları, dinlenme sayıları olmuştu. Sayılar telif hakları dağıtımı/kazancındaki temel veri kaynağıdır. Sayılar ile bahsettiğimiz konu ise kazanç belirlemekten ziyade, müziği sayıların üzerine kurmanın zararlıdır. Günümüzde dijital müzik platformlarında şarkıların dinlenme, görüntülenme sayıları şeffaf bir şekilde gösterilir. İlk başlarda bu kadar olmasa da Türkçe Rock müzik icra eden gruplar ve isimler de sayılara takılmaya başladı. Bireylerin bilinçaltına indiğimizde, daha çok dinlenmek hırsı yatmaktadır. Analog dönemde albüm satış adetleri net olarak billinemediği için yüzeysel sayılar ile ortaya veriler konuyordu. Günümüzde sayılar satü belirleyici bir önem taşımaya başladı.

Müziğin dijitalleşemeye başladığı dönemlerde dinlenme ve görüntülenme sayıları pek fazla önemli görülmedi. Sayıların neler getirip neler götüreceğini kimse tahmin etmiyordu. Sayıların keşfi, şarkılarından kaliteyi düşürürken popüreliteyi arttırmaya başladı. Hal böyleyken gruplar adeta bir popçuymuşçasına birbirlerinin önüne geçmeye çabaladılar. 

Sayıların statü belirlemedeki etkisi Instagram, Twitter gibi uygulamalara da sıçradı. Gruplarda influencer gibi davranışlar ortaya çıkmadı. Çünkü sayılar statü ve kazanç ile eş anlamlıydı.

Kapitalist sistemin ele geçirdiği müzik sekötüründe ayakta kalabilmek her daim zor olmuştur. Hayatını farklı işlerden kazanıp, müziğini bağımsız icra eden isimler de az sayıda olmamıştır. Bulutsuzluk Özlemi, Peyk, İhtiyaç Molası gibi gruplar bu kategorideki önemli isimlerdir. Grupların icra ettiği müzikle geçindiği bir durum bir çok davranış bozukluğunu da beraberinde getirmektedir. Ayakta kalabilmek, yaşamak için düzene uymak zorunda bırakılıyorlar. 

Grupların, influencer'lar gibi challenge, vlog, kısa video ve daha bi'sürü sosyal medya eğlencelerini hesaplarından paylaştığını görüyoruz. Buradaki temel düşünce etikileşimi arttırıp var olan dinleyici kitlesinin ilgisini canlı tutmaktır. Üzerine yeni insanlara ulaşmak da cabası... 

Bir diğer yöntem ise seri şarkı üretimidir. Sosyal medya ve dijital müzik platformları sistemi paylaşım, beğeni butonu üzerine kurmuştur. Sosyal medya hesaplarınızda ne kadar çok gönderi paylaşır ne kadar çok içerik üretirseniz bir o kadar çok insanın sizi görmesine vesile oluyor. Dijital platformlarda ise ne kadar çok şarkı paylaşırsanız, uygulama sizi ön plana çıkartıyor. Bu da psikolojik bir baskı ve popülerite kaygına sebep oluyor. Bir çok müzisyen bu ve bunun gibi yığıntılardan ötürü psikolojik ilaçlar kullanmaktalar. İşin kötüsü tarafı ise bunu farkında olmamalarıdır.

Dinlenmeler sahte!

Oluşturulan sistem, müzisyene dönük zararlar sağlamay devam ediyor. Sahte dinlenmeler, görüntülemeler, beğeniler devreye giriyor. Hatta sahte sayılar o kadar yaygınlaştı ki, beraberinde yeni bir sektör oluştu. 500-600 TL gibi sembolik ücretler karşılığında şarkınızın dinlenmesini 100.000, hatta 1.000.000 seviyelerine çıkarabiliyorsunuz. Sayıların statü göstergesi olarak algılandığı bu dönemde, müzisyenler dinleyicilerini ve sektörü kandırma ahlaksızlığına başvuruyor.

Dinlediğin grupların ve müzisyenlerin mütemadiyen bir çoğu şarkılarını, takipçi sayısını, beğeni sayısını bu şekilde pompalıyor. 300.000 dinlenmiş bir şarkı belki  de gerçekte 20.000 dinlenmiş oluyor. Bu yapay düzende gruplar ve isimler sayıları kullanarak kendini pazarlamay başlıyor. Buna inanan mekanlar veya menajerler bomboş konserler sonunda gerçeği fark ediyor.

Düşünün ki; dijital platformlarda onbinlerce takipçi/abonesi olan, şarkıları yüzbinlerce kez dinlenmiş isimlerin konserleri 20-30 kişi ile geçiyor. 

Gruplar dijital platformlardaki listelere girmek için birbirleri ile yarışıyorlar. Hatta bu durum bazen tartışma ve kavgalara dönüşebiliyor. Platform editörleri, dinleyicinin önüne servis ettiği listeler ile grupları ön plana çıkarabiliyor. Bir nevi müzik piyasasını bu listeler yönlendiriyor. Müzsiyenler, dijital platform editörlerini rüşvet bile teklif eder hale geldiler. Listelere girmek demek, onbinlerce insana müziğinizi tanıtmak demek oluyor.