“Take Five”. Dünya çapında bir zamanların en çok satan bu caz single'ı , yine Dünya çapında en bilinen caz albümlerinden olan Time Out’ta Dave Brubeck’in elinin değmediği tek parça. “Take Five” ın bestecisi olarak saksafonu başında bizleri karşılayan: Paul Desmond. Kendisi veya Brubeck bu parçayı yaratırken ne hissetmişlerdir bilmiyorum ama ben bu yazıda Take Five ile ilgili kendi hislerimin tercümanı olmaya çalışacağım. Öncelikle söze, müziğin genelde; insanda farklı duyguları, kişileri, ortamları çağrıştırdığında ,özelde ise bunların müziğin türüne göre değiştiğinde hemfikir olduğumuzu varsayarak başlamak istiyorum. Take Five ı dinlediğinizde gözünüzde canlanan ilk mekanı kendinizce tasvir edin ya da sadece düşünün. Ben anlatacak olsam öncelikle kendimi, hafif akşamüstü karanlığında, sonbahar havasında, işlek ama az kalabalık, yerleri nemli, ışıkları loş bir sokakta, uzaktan yavaşça kulak okşayan saksafon sesinin ardında, o mekana girmek üzereyken bulurdum.
Hafif tereddüt ile merakın karşı karşıya geldiği saniyelik savaşta, merakımın galibiyetiyle içeri ilk ve küçük adımımı atmış bulunurdum. Bu mekan anlayacağınız ve bir çoğunuzun da aynı şekilde hayal ettiği üzere bir jazz kulübü olurdu. Aranızda bunun yerine gece kulübü ya da bir meyhane hayal eden olmamıştır diye düşünüyorum. Beynimiz; parçaları birleştirme, çağrışım yapma işlerinde çok iyidir ve genelde jazz müziğiyle köy düğününü değil jazz kulübünü birleştirme eğilimindedir.
Konuyu dağıtmadan, içeri siz de benimle beraber adımınızı attınız. Ortam hepimizin hayalinde az çok aynı: Kahverengi/ kırmızı ağırlıklı masa ve sandalyeler, loş ışıklı lambalar, kadeh sesleri, hafif fısıldaşmalar, sahnede müzisyenler: solda (hayalinize göre) müziğin ritmine kendini kaptırmış bir piyanist , ortada saksafonu konuşan bir kadın, sağda zillerine usulca dokunan baterist, kemanı, çellosu başında bir adam. Zihnimizde oluşan ortam görüntüsü böyleyken bu ortamda hayal ettiğiniz insan profillerine de bir göz gezdiriniz. Müziğe göre yer, müziğe göre ortam, müziğe göre insan. Ve belki de müziğe göre hayal ve duygular.
Bu genellemeyi, insanları veya ortamları kalıba uydurmak veya böyle olması gerektiğini söylemek amacından çok uzak şekilde yapıyorum. Bu yazının derdi, bir parçadan yola çıkarak müziğin düşüncelere olan etkisine farkındalık sağlamak. İnsansak, olayımız, insanlığa dahil olanı anlamak. Müziği hissetmek, müziği yaşamak.
Yine bu parça ve jazz üzerinden gidecek olursak, dinlediğiniz bu parça size beyninizin sahip olduğu birikimden “şey”ler de çıkarıp önünüze getirebilir. Bu birikimi; okuduklarınız, duyduklarınız, gördükleriniz, izledikleriniz, konuştuklarınız oluştururken ; “şey” ler, bunlardan parçalardır. Örneğin La La Land filmini izlemiş birinin Take Five’ı dinleyince, aklına bu filmin gelmemesi düşük ihtimaldir. Ya da az önceki jazz kulübü tasvirimi okumuş biri eğer “Soul” adlı animasyonu izlemişse, gözünde ilk canlanan o film ve karakteri olacaktır. Duygulara gelince ise jazz türü altında genelleme yapacak olursak genelde insanı rahatlatan, müzikal zevki yoğun, hazza yönelik bir tür diyebiliriz.
Bunun dışında müziğin, müzikte kullanılan aletlerin, melodinin, ritmin, sesin kültürel esintileri olduğu tartışılmaz bir gerçek. Yani müziğe göre ortam, müziğe göre insan, ve de müziğe göre kültür ya da kültüre göre müzik. Bunu size açıklamak için sadece Desmond’un “Take Five” ını şimdilik bir kenara koyup arama motorlarınıza (ya da ne kullanıyorsanız) Take Five-Özdemir Erdoğan yazmanızı istiyorum.
Bu konuda da demek istediklerim bu kadar. Eğer okumaya müziğinizle devam ediyorduysanız, Take Five’ın bu daha neşeli versiyonu eşliğinde yazıyı bitirmek istiyorum. Türü ne olursa olsun müziğin genel, temel ve güzel özelliği: dokunmak. Ruha dokunmak, düşüncelere dokunmak, hayallere dokunmak, duygulara dokunmak, insana dokunmak. Geçmişi hatırlatmak, geleceği hissettirmek. Keyif çıkarmak, haz almak. Birleştirmek, bir araya toplamak. Çağrıştırmak. Müzik güzel şey. Take Five'ın çağrıştırdıkları, sakin ve güzel şeyler.
🎺🎻🎷🥁🎼
Yorum Bırakın