Türkiye'de İşçi Bayramının önemini daha iyi kavramak için 1 Mayıs'ın nasıl ve neden işçinin, emekçinin bayramına dönüştüğünü bilmek önemli bir adım olacaktır. 1 Mayıs bir çok ülkede baharın başlangıcını temsilen kültürel bir etkinlik olarak kutlanıyordu. Peki bu durum nasıl değişti, nasıl işçilerin ve emekçilerin bayramı haline geldi?
19. yüzyılın sonnlarına doğru Sanayi Devrimi ile büyük bir ivme kazanan dünyada işçilerin çalışma koşulları oldukça ağırdı. Çocukların işçi olarak çalıştırılması çok yaygındı, günlük çalışma saatleri ortalama olarak 15-16 saati bulmaktaydı. Tüm bu ağır şartlar, işçileri örgütlü bir biçimde haklarını aramaya teşvik etti. 1 Mayıs 1886 tarihinde Amerika İşçi Sendikaları önderliğinde iş bırakma eylemleri yapılmaya başlandı. Eylemin amacı günde 8 saatlik çalışma talebiyle ortaya çıkmıştı.(1)
Eylemlerin büyümesi birlikte baskılar arttı. Eylemler bastırılırken yaşanan silahlı müdahalelerde 4 işçi yaşamını yitirdi. Eylemler sonucunda yapılan yargılamalarda ise 4 işçi idama mahkum edildi. Hayatını kaybeden işçilerin cenazelerine yüz binlerce insan katılım sağladı. Bu trajik olaylardan 3 yıl sonra Paris’te toplanan II. Enternasyonal, Kuzey Amerikalı işçilerle dayanışma sağlamak için 1 Mayıs tarihini ‘Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü’ olarak ilan etti. 1889 yılından bu yana 1 Mayıs dünya genelinde ismen farklı şekillerde anılıyor olsa da ‘İşçi Bayramı’ olarak kutlanıyor.(1)
TÜRKİYE'DE 1 MAYIS
İkinci Meşrutiyet'in ilanından bir yıl sonra 1 Mayıs, ilk defa Üsküp ve Selanik'te kutlandı. Selanik'te bir çok milletten işçiler birlikte yürüdüler. 1935 – “Bahar Bayramı” 1935 yılında 1 Mayıs'a "Bahar Bayramı" adı verildi ve genel tatil günü ilan edildi.(2)
68 kuşağınında etkisi ile halk 1 Mayıs konusunda bilinçlendi ve örgütlendi. Bu örgütlenme eylemler üzerinde etkisini hızla göstermeye başladı. Böylelikle 1 Mayıs günleri artık daha coşkulu ve etkin eylemlere sahne olmaya başladı. Oluşab bu etki bir karşı bir tepkiti doğurdu.
51 yıllık bir aradan sonra 1976 yılında 1 Mayıs, İstanbul Taksim Meydanı’nda kutlandı. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) tarafından düzenlenen 1 Mayıs, kitlesel 1 Mayıs kutlamalarının yeni bir başlangıcı oldu.(2)
Ve gerilimin tırmandığı 1977 yılının 1 Mayıs günü diğer bir deyişile Kanlı 1 Mayıs. O yıl İşçi Bayramı'nı kutlamak üzere yaklaşık 500 bin kişi Taksim Meydanda toplandı. Dönemin DİSK Genel Başkanı Kemal Türker konuşma yaptığı sırada silah sesleri duyulmaya başlandı ve o zamanki adı Intercontinental Otel olan The Marmara Oteli’nin üst katlarından kitlenin üzerine ateş açıldı. Meydanda çıkan panikle birlikte kitlenin bir kısmı Kazancı Yokuşu’na yöneldi. Yokuşta bir kamyonun yolu tıkaması sonucu izdiham yaşandı. 1977 1 Mayıs’ında kayıtlı 34 kişi, DİSK Genel Sekreter Yardımcısı Fahrettin Engin Erdoğan tarafından yapılan çalışmaya göreyse en az 41 kişi hayatını kaybetti.(2)
1977 yılının 1 Mayıs günü yaşanılanların anlatıldığı 32. gün belgeseli:
1978 yılında taskim bir kez daha 1 Mayıs'a ev sahipliği yaptı. O yıl alanın güveliği işçi grupları ve siyasi partiler tarafından sağlandı. 1979 1 Mayıs’ında sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yasağa uymayan Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Behice Boran ve 1000'e yakın kişi gözaltına alındı. 6 Mayıs tarihinde Behice Boran ve 330 Türkiye İşçi Partisi mensubu tutuklandılar.(2)
1 Mayıs, yıllar sonra 2009'da "Emek ve Dayanışma Günü" adıyla tekrar resmi tatil ilan edildi. İşçilerin ve emekçilerin haklarını kazanmak için savaşmak zorunda kalmadığı, emeklerinin karşılığını aldıkları nice yıllara. 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü kutlu olsun.
Yorum Bırakın