"Meshes Of The Afternoon" 1943 yapımı bir deneysel film. 20. yüzyılın en önemli deneysel filmlerinden olan bu 18 dakikalık kısa film, bir kadının düş-gerçeklik arası yaşadığı bir döngüyü anlatıyor. Maya Deren filmde, hem oyuncu hem de yönetmen olarak karşımıza çıkıyor.
Deren kendisi de bir yönetmen olan Alexander Hammid'le evlendikten sonra bu filmi evliliklerinin ilk dönemlerinde Hammid ile beraber çekiyor. Filmin anlatısındaki düş-gerçeklik karmaşası, döngüsel bir anlatıya sahip olması ve kullanılan objelerin gösterge bilimsel olarak yarattığı anlamlar dönem açısından oldukça yenilikçi olduğu gibi sonrasında sinema tarihine de büyük derecede etki ediyor. Bu yazıda hem anlatının hem de objelerin David Lynch sineması üzerindeki etkisini inceleyeceğiz.
Genel perspektifle bakıldığında, bir döngüyü anlatmak ve düş-gerçeklik arasına sıkışmış durumda olmak Lynch'in her filminde sıkça kullandığı kodlar. Lynch karakterleri de tıpkı Deren'in karakteri gibi rüya mı, gerçek mi, alternatif bir gerçeklik mi yoksa halüsinasyon mu olduğunu konumlandıramadığımız ve yönetmen tarafından kapısı açık bırakılan bir sallantıda yaşayan karakterler. Ve yine aynı şekilde bu karakterlerin yolculuğunun kapısı da Meshes Of The Afternoon'a benzer şekilde açık bırakılıyor ve sürekli olarak hikayenin başlangıcına geri dönülüyor ya da atıfta bulunuluyor.
Bu tematik benzerliğin yanı sıra Lynch'in oluşturduğu kadrajlar ve kullandığı objeler de Meshes Of The Afternoon ile paralellik gösteriyor.
Lost Highway filminde kullanılan evin girişi, sarmaşık ve çiçekler olması Deren'in hikayesinin geçtiği yere benzer nitelikte.
Pete Dayton'ın ailesinin evinde Fred'le ilgili bir anımsama sonrası geçirdiği kriz sahnesi ise yine Meshes Of The Afternoon'da Deren'in merdivenlerde yaşadığı sahneyle benzer nitelikte.
Fred karakterini evin içinde ve cam kenarında gördüğümüz sahneler Meshes Of The Afternoon'la yine mekansal bir benzerlik kuruyor.
Rene ve Alice karakterlerinin ''ikizliği'' ise Maya Deren'in filmindeki kadınların birbirinin kopyaları olması ile paralel.
Lost Highway filminin yanı sıra Mullholland Drive'da da Meshes Of The Afternoon ile kesişen noktalar bulmak mümkün. Diane karakterinin hem eve ilk taşındığı anda evi genel çekimde izlediğimiz sahneler Meshes Of The Afternoon'daki ev ile benzerlik gösteriyor hem de sonrasında Betty'yi bulmak üzere gidip evin kapısında bir süre tereddüt yaşaması tıpkı Deren'in karakterinin kapı önünde yaşadığı tereddütler gibi.
Bunun yanı sıra yine iki kadın karakterin benzer şekillerde kullanılması ve Diane-Betty ikiliği de Deren'in kadınlarını akla getirecek nitelikte.
Filmde Meshes Of The Afternoon ile kurulan en büyük köprülerden bir tanesi ise filmin son noktalarına doğru ortaya çıkan "mavi anahtar".
Bu iki filmle arasında çok net paralellikler gördüğümüz Meshes Of The Afternoon, bu filmler dışında da döngüselliği, deneyselliği ve göstergebilimsel açıdan objeleri yön verme tercihleri ile David Lynch sinemasını açıkça etkileyen bir film.
Yorum Bırakın