Baskının, zulmün sanat doğurduğu bilinen bir gerçektir. Blues, hip-hop gibi türlerin bu sebeplerle ortaya çıktığını biliyoruz. Günümüzde gittiği her yerde ayrımcılığa, baskıya uğrayan bir topluluk var: Çingeneler. 1978 yılında Londra'da toplanan Dünya Roman Kurultayı'nda resmi marşları olarak kabul ettikleri şarkı ise Dzelem Dzelem.

Dzelem dzelem, insan hakları için mücadele eden müzisyen Zarko Jovanovic tarafından bestelenmiştir. Zarko Jovanovic ve arkadaşlarının İngiltere’de kaldıkları kamp yerle bir edilir, karavanları çekilir. Bu esnada bir karavan devrilir ve ateş alır. Karavanın içinde saklanan bir çocuğun yanarak öldüğüne şahit olurlar. Bu durumdan fazlasıyla etkilenen Jovanovic bu şarkıyı yazar. Aynı zamanda Dzelem Dzelem, Nazi katliamıyla 350.000 ile 500.000 arasında olduğu tahmin edilen, ölen Romanların anısına adanır. Şarkıda geçen bir cümle ise aslında tüm bu insanların acısını özetlemektedir. 

"Mutlu romanlar bile gördüm hayatımda!"

Dzelem dzelem'i birçok kişi seslendirmiştir. Ancak içlerinden en çok beğenileni ve ilgi göreni Esma Redzepova'ya aittir. Kendisi çingeneler arasında anne, prenses, diva olarak bilinen bir karakterdir. Esma Redzepova'nın 47'si evlatlık olmak üzere 52 çocuğu vardır. Ailesinde birçok farklı kültürden insanlar vardır. İnsan hakları ve insani yardım için sayısız konser veren Esma Redzepova, UNICEF tarafından ödüllendirilmiştir. Aynı zamanda ırkçılığa, etnik ve dinsel ayrımcılığa karşı sürdürdüğü mücadelerle 2002 yılında Nobel Barış Ödülü'ne aday gösterilmiştir. Esma Redzepova'nın söylediği şu sözler ise çingenelerin yaşadıkları baskı ve gördükleri zulme karşı nasıl ayakta durduklarını göstermektedir.

"Müzik fakirlerin tek lüksüdür... Şarkı söylerken kötü düşüncelerden uzaklaşırsınız ve dans ederken açlığı unutursunuz..."

Dzelem dzelem'in Türkçe çevirisi ise şu şekildedir;

"göçtüm uzun yıllar boyunca
mutlu romanlar bile gördüm hayatımda
ey roman! nereden gelirsin çadırınla?
ne ararsın mutluluğa giden bu yolda?
ey romanım, kardeşim
büyük bir aileydik bir zamanlar
kara lejyon yok etti onları!
tüm romanlar, gelin birleşelim
bütün yollar bize açık, bütün yollar romanların
şimdi yükselmek, doğmak zamanı
şimdi harekete geçersek, bizim zamanımız
ey romanım, kardeşim."

 

Son olarak da Bandista çingeneler ile ilgili şöyle bir güzelliği bizlere sunmuştur.

"1971'de ilk Dünya Roman Kongresi'nde ulusal marş olarak kabul edilen bu şarkı, yüzlerce Roman grubu ve topluluğu tarafından temelde Jarko Jovonovic sözleriyle yorumlanmış, çeşitlenmiş ve sınırlar aşmıştır. İlk kez Türkçe sözlere sahip olan şarkı bizim için 'yolcu'luğa ve topraksızlığa dair bir övgüdür, marşımızdır."

 

Kaynak: https://www.muzikguncesi.com/2014/04/gelem-gelem.html?m=1