26 Ağustos 1922 / 11.00 Kocatepe

     Büyük Taarruz’da subay aynı zamanda Atatürk’ün fotoğrafçılığını yapan Etem Tem, Mustafa Kemal Paşa’yı cephede kayalıkların arasında tek başına dolaşırken yakaladı ve deklanşöre bastı. Bir milletin hafızasında yer edinen ve milli mücadelenin simgelerinden biri haline gelen fotoğraf böyle çekildi.

   1960 yılında Fikret Otyam’ın yaptığı röportajda Etem Tem o sabahı şöyle anlattı:

“O sabah Kocatepe’de bulunuyorduk. Taarruz, şafak vakti saat beşte başlamıştı. Mustafa Kemal Paşa, günler ve geceler süren yorgunluğuna rağmen ayakta, vaziyeti adım adım takip ediyor, direktifler veriyordu. Bir ara kumandanlardan ayrıldı. Tek başına, kayalıklar arasında dalgın ve düşünceli dolaşmaya başladı. Zaman zaman sahra dürbünleriyle düşman cephesine bakıyordu… Bir aralık o kayalık tepenin ucuna geldi. Hafifçe eğilmişti. Başparmağı dudaklarının arasındaydı… Hemen objektifimi çevirdim, adeta nefes almayacak kadar bir sessizlik içinde deklanşöre bastım, resmini çektim. Saat 11’di… 

                                                         

  Nazım Hikmet “Kuvayı Milliye” şiirinde o anları adeta bize yaşatırcasına destansı bir şekilde ifade ediyor:

Dağlarda tek
tek
ateşler yanıyordu
Ve yıldızlar öyle ışıltılı, öyle ferahtılar ki
şayak kalpaklı adam
nasıl ve ne zaman geleceğini bilmeden
güzel, rahat günlere inanıyordu
ve gülen bıyıklarıyla duruyordu ki mavzerinin yanında
birdenbire beş adım sağında onu gördü.
Paşalar onun arkasındaydılar.
O, saati sordu.
Paşalar: "Uc" dediler,
Sarisin bir kurda benziyordu.
Ve mavi gözleri çakmak çakmaktı.
Yürüdü uçurumun basına kadar,
eğildi, durdu.
Bıraksalar
İnce, uzun bacakları üstünde yaylanarak
ve karanlıkta akan bir yıldız gibi kayarak
Kocatepe'den Afyon ovasına atlayacaktı.

 

  Kocatepe bir halkın tüm sıkılmışlığının çilesinin, fedakarlıklarının, ezilmişliğin, içinde biriken tüm duyguların adeta dışa vurumuydu. Viyana’dan beri geri çekilişin Sakarya’da son bulması ve ölüm kalım savaşında son bir güçle öz vatanına sahip çıkmasıydı. Bir milletin tekrardan dirilişi ve kurtuluşunun simgesi oldu Kocatepe. Kim bilir Mustafa Kemal Paşa kayalıklar arasında ne düşünüyor ne hissediyordu.

  İşgalden kurtuluşumuzun ve zaferin 100. yılında Kocatepe’deki bu fotoğrafı gördüğünüzde  ve Nazım’ın destanını okuduğunuzda aynı hisleri yaşıyorsanız hala bir ümit vardır.