"İnsanlar, inkar edilemez zekalarına rağmen bu komedyayı ciddiye alıyorlar. Kötülük bunda zaten. Tabii acı çekiyorlar. Ama hiç olmazsa yaşıyor, gerçek, düşsel olmayan bir hayat yaşıyorlar, çünkü hayat aslında acı çekmektir."

[Karamazov Kardeşler]

"İnsan gerçekten Tanrı'yı icat etti. İşin garip, şaşmaya değer yanı, Tanrı'nın gerçekten var olması değil, böyle bir fikrin, Tanrı ihtiyacı fikrinin, insan gibi vahşi, zararlı yaratığın kafasında yer edebilmesi. Bu derece kutsal, duygulandırıcı, yüksek ve insana onur veren bir düşüncedir bu. Bana gelince, insanın mı Tanrı'yı, Tanrı'nın mı insanı yarattığı üzerine düşünmemeye karar vereli çok oldu."

[Karamazov Kardeşler]

" Umutsuzluk en yakıcı zevktir, özellikle de içinde bulunduğun durumun çaresizliğini açıkça kavramışsan."

[Yeraltından Notlar]

"Bugün yalnızca acı ve korku var. İnsanoğlu hayatı seviyor, çünkü acıyı ve korkuyu seviyor. Buna da uygun yaşıyor. Acı ve korkuya karşılık olarak verilmiştir hayat; hep aldanılan yer burası. Bugünkü insan, o insan değil daha. Ama bi gün o yeni insan gelcek; yaşamakla yaşamamak arasında hiçbir fark görmeyen mutlu, gururlu, yeni insan. Acıyı ve korkuyu kim alt ederse o Tanrı olacak. Öbür Tanrı artık olmayacak."

[Ecinniler]

" Bizden daha akıllı olanlar var demek, bizden daha haklı olanlar da var demektir."

[Ecinniler]

" Mutlu olduklarını bilselerdi, onlar da mutlu olurlardı; ama bunu bilmedikleri sürece mutlu olamayacaklar... Tanrı'ya inandığınızı bilseydiniz şimdi ona inanıyor olurdunuz; ama inandığınızı henüz bilmediğiniz için Tanrı'ya inanmıyorsunuz."

[Ecinniler]

"Akılca ve ruhça kim sağlam ve güçlüyse, insanlara onun buyuracağını biliyorum artık! Kim daha yürekliyse, haklı olan odur. Her şeyin içine tükürmekte, aldırmazlıkta en ileri gidenler, yasa koyucu olurlar. Herkesten daha gözü pek olan, herkesten daha haklıdır! Bugüne kadar böyle gelmiş bu, bundan sonra da böyle gidecek."

[Suç ve Ceza]

"Sonra herkesin akıllı olmasını beklemenin, çok uzun süreceğini anladım. Bir de bunun hiçbir zaman gerçekleşmeyeceğini... İnsanların değişmeyeceğini, onları değiştirebiliecek kimsenin bulunmadığını ve bunun için çaba göstermeye değmeyeceğini!"

[Suç ve Ceza]

12.04.2023