Prometheus’un ateşi insanlara vermesi ile aklın araçsallaştırılması arasında nasıl bir ilişki olabilir?

Horkheimer tarafından ortaya atılan "aklın araçsallaştırılması" kavramı, Aydınlanma felsefesinin akıl anlayışını eleştirir. Horkheimer'e göre, Aydınlanma döneminde öznel akıl, nesnel akıl karşısında öncelikli bir hale getirildiği için akıl, düşünsel kökenlerinden koparılarak teknik bir boyut kazandı ve araçsallaştırıldı. Nesnel akılın görevi, olay ve olguları tarihsel bütünlüğü içinde anlayarak amaç belirlemek iken öznel akılın görevi, olay ve olguları pratik faydaları içinde anlamaya çalışarak araç belirlemektir.

Prometheus mitosuna göre, insanlar tanrılardan ateşi çalarak teknoloji, bilim ve sanatları öğrenmişlerdir ve böylece tanrısal akıl yerine öznel akıl geçmiştir. İnsanlar, kendi öznel ve özerk akıllarıyla doğayı dönüştürme ve kendi amaçları için kullanma yeteneğine sahip olmuşlardır. Ancak Aydınlanma felsefesinde yüceltilen ve kapitalizmin bir formu haline gelen araçsal akıl, tam da Prometheus'un teşvik ettiği akıl değildir.

Horkheimer'in aklın araçsallaştırılması kavramı, Aydınlanma döneminde yaşanan dönüşümün sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Öznel akıl, nesnel akıl karşısında öncelikli hale gelmiştir ve akıl, düşünsel kökenlerinden koparılarak teknik bir boyut kazanmıştır. Nesnel akılın görevi, olay ve olguları tarihsel bütünlüğü içinde anlamak ve amaç belirlemek iken öznel akılın görevi, olay ve olguları pratik faydaları içinde anlamak ve araç belirlemektir. Prometheus mitosuna göre, insanlar tanrılardan ateşi çalarak kendi öznel ve özerk akıllarıyla doğayı dönüştürme ve kendi amaçları için kullanma yeteneğine sahip olmuşlardır. Ancak Aydınlanma felsefesinde yüceltilen araçsal akıl, tam da Prometheus'un teşvik ettiği akıl değildir.