Erken çocukluk diye adlandırdığımız yaşamın ilk yılları yaşantılarımızın temelini oluşturması açısından kritiktir. Hayatımızdaki en yoğun bilgiyle karşılaştığımız ve büyümemizin en hızlı olduğu dönemdir. Bireyin aileyi, bağ kurmayı, iletişim kurmayı, ayakları üstüne basmayı ve birçok beceriyi öğrendiği kısa ama en etkili dönemidir. İlerlemenin olağan durumlarda bu kadar hızlı olduğu bir dönemde gerileme de olağandışı durumlarda bir o kadar hızlı yaşanabilir.
Peki gerileme derken neyi kast ediyoruz?
Aslında gerileme derken büyümenin sadece ileriye dönük olduğunu kabul ediyoruz. Bir metafor oluşturacaksak da büyümeyi ufak çubuklarla desteklenmiş ama basamaklar arası büyük mesafeleri olan bir merdivene benzetebiliriz. Basit bilgiler yani ufak çubuklar bizi büyük basamaklara götürür ve bir basamağa ulaşmadan diğer basamağa geçemeyiz.
Herkes böyle büyürken neden farklıyız?
Herkesin sabit ayarlı bir metronomu yoktur. Büyürken herkesin ritmi farklıdır. Genetik etki veya çevresel etkilerle farkılılıklarımızı destekleriz. Farklı veya zengin uyaranlar, erken yaşta eğitime ulaşabilme ve bilinçli çevre genetik yapımız ne olursa olsun bizim basamakları kolay çıkabilmemizi daha da önemlisi bizim basamakları inmememizi sağlar. Saydığımız bu çevresel etkiler birçok şey ekleyip çıkarsak da bizi ekonomik sebeplere götürür.
Bireyin basamakları çok yavaş çıkması maruz kaldığı sebeplerden (eğitim alamama,akranlarından eksik uyaranla karşılaşma, bireyin temel yaşam haklarından mahrum olması gibi) veya bireyin basamakları çıkarken özel bir desteğe ihtiyaç duymasından kaynaklanabilir.
Peki bu farklı büyümeye müdahale etmeli miyiz? Edeceksek ne zaman? Hangi şartlar altında? Ve neden?
Farklı olmayı anlatırken özellikle olumsuz bir yargı taşımamasına dikkat ettim.
Yine de büyüme farklı olduğunda müdahale etmeliyiz. Farklı olmak istenmeyen bir durum olduğu için değil bireyin farklı olduğu için maruz kalacağı yaşantıları engellemek için. Bu müdahalenin bir zamanı olmamalı,fark edildiği anda uygun ve uyarlanmış ortam sağlanması şartıyla müdahale gerçekleşmeli. Neden?
Çünkü erken çocukluk döneminde kaybedilecek hiçbir zaman yoktur. Büyüme en hızlı bu dönemdedir demiştik yani büyümeye bağlı farkların akranlar arasında uçurumlar yaratacağı dönem de bu dönemdir. Bireyin ileriki yaşlarda toplumla arasındaki uçurumun azaltılması erken çocukluk döneminde alacağı erken tanı ve özel eğitim müdahaleleriyle mümkündür.
Farklı gelişim göstermekle ilgili hassas ve olması gerektiği gibi bir yaklaşımla yazman çok hoş heyatım. Bestoş çok beğendi.