Kuş Koysunlar Yoluna

Bir karga bir kediyi öldüresiye bir oyuna davet ediyordu.
Hep böyle mi bu?
Bir şeyden kaçıyorum bir şeyden, kendimi bulamıyorum dönüp gelip kendime yerleşemiyorum, kendimi bir yer edinemiyorum, kendime bir yer...
Kafatasımın içini, bir küçük huzur adına
aynalarla kaplattım, ölü ben'im kendini izlesin her yandan, o tuhaf sır içinden!
Paniğini kukla yapmış hasta bir çocuğum ben.
Oyuncağı panik olan sayın yalnızlık kendi kendine nasıl da eğlenir.
Niye izin vermiyorsun yoluna kuş konmasına
niye izin vermiyorum yoluma kuş konmasına
niye kimseler izin vermez yollarıma kuş konmasına?
"Öyle güzelsin ki kuş koysunlar yoluna" bir çocuk demiş.

Ölüm teması Nilgün Marmara’nın işlediği temaların başında gelmiştir. İlk satırda da şair ölümden bahsediyor bize. Kedi karga için bir ölüm tehdidi olduğu hâlde onu oyuna çağırması şiirin başında bir tezatlık içerir ve ölümün farkında olduğu hâlde karga onu çağırır. Sonrasında kendi kendine soruyor “hep böyle mi bu?” Yani, hayatta ölüm tehlikesi olan şeyleri biz hep çağırır mıyız? Bu sadece ölüm tehlikesi değil. Genel olarak tehlikeli olan şeyler ve risk hep çekici mi gelir bize? Aynı zamanda şiirin girişi bize şairin içsel bir çatışma yaşadığını ve şiirin kalanı hakkında ufak bir bilgi veriyor.

Devamında şair bir kaçış hâlinde olduğunu aktarıyor bize. Şairin artık kendinde olmadığı ve kaçarken kendini aradığı görüyoruz. Ama niçin kaçmak durumunda olduğunu ve nereden kaçtığını bilemiyoruz. Bu kaçıştaki amaç şairin kendine geri dönme istediği. Aynı zamanda bir tür kaybolma, kimlik bulamama veya yerleşememe hissi de var. 

Şair, "kafatasımın içini" derken düşüncelerini kastediyor. Kafatasının içini bir oda olarak tahayyül edersek o odanın her kenarını aynalarla kaplatmış. Aynaların kullanılması, kendine bakma ve içsel keşif sürecini simgeliyor. Oda aynalarla kaplı ve odanın içinde şairin “ölü benliği” bulunmakta, nereye baksa kendini görecektir şairin “ölü benliği”. Şair içsel hesaplaşmasını bize metaforik bir şekilde aktarmış keza üstteki kısma da bakacak olursak şairin iç huzurunu bulma arayışında olduğunu görüyoruz.

Şiir, Marmara’nın içsel sıkıntılarını dile getirmesiyle devam ediyor. Marmara’nın bu şiiri ne zaman yazdığı tam olarak belli değil. Ama hayatının son dönemlerinde ruhsal sorunları olduğu biliniyor. Burada da kendinin panik atak veya benzeri içsel sıkıntıları olduğunu dile getiriyor şair. Şairin paniği artık kontrolünden çıkmış, şair kendi isteği doğrultusunda değil paniğinin kuklası olmuş durumda hareket ediyor artık. “Oyuncağı panik olan sayın yalnızlık kendi kendine nasıl da eğlenir” kısmında ise şair yalnızlık duygusunun bir tür oyuncağa dönüştüğünü ve kendiliğinden keyif aldığını aktarıyor bizlere. Şiir boyunca içsel mücadelesini görüyoruz Marmara’nın. Marmara da bunu bizlere metaforlar aracılığıyla ifade etme çabasında.

Şiirin son kısmına geldiğimizde Marmara’nın bir alıntı yaptığını görüyoruz. "Öyle güzelsin ki kuş koysunlar yoluna" ifadesi belki de bir çocuğun saf ve saf bir dile getirisini yansıtıyor, hayatın güzelliklerini ifade etmekte. Ayrıca “yoluna kuş koymak” ifadesi, şansın açık olsun anlamında bir söylem, istek veya duadır. Yol, genellikle hayatın bir metaforu olarak kullanılır, kuşların yoluna konması ise huzurun ve özgürlüğün gelmesi anlamındadır. Ancak şair; bu güzelliklerin, huzurun ve özgürlüğün yoluna konmasına izin verilemediğini veya verilmediğini düşünüyor. Bu son kısım hayatın karmaşıklıklarını, umutsuzluk ve kısıtlama hislerini ifade etmektedir. Şiire baştan sona bakacak olursak şiir; yalnızlığı, şairin kendi ruh sorunlarını, iç huzurunu arayışını, hayat mücadelesini ve ölümü anlatıyor.

NOT: Bu şiir Marmara’nın vasiyetinde yayımlanması için bıraktığı şiirlerin arasında değildir. Marmara’nın defterinden arkadaşı Gülseli İnal tarafından alınmıştır. Tam olarak düzenlenmemiştir. Şiirin sonunda tırnak içerisindeki kısım olan “Öyle güzelsin ki kuş koysunlar yoluna” kısmı Nilgün Marmara’ya ait değildir. Kitabın sonraki baskılarında eşi Kağan Önal dipnot olarak şu açıklamayı eklemiştir: “Nilgün Marmara’nın da tırnak içinde kullandığı dize anonimdir ve Ece Ayhan’ın çocuk şiirinin bir yetişkinin ulaşamayacağı saflığını ve güzelliğini anlatmak için sık sık kullandığı söylenen bir örnektir.”