Konum: Atina, Yunanistan
Tarih: MÖ 447 - MÖ 432
Mimari Üslup: Klasik Dönem, Dor Düzeni
Mimarlar: İktinos, KallikratesParthenon, Atina Akropolisi’nde inşa edilmiş, yaklaşık 2500 yıldır varlığını sürdüren Yunan mimarisinin en görkemli tapınaklarından birisidir. Atina kentinin baş tanrıçası ve koruyucusu olan Athena’ya adanmıştı. Genellikle, Dor düzenin doruk noktası kabul edilir. Dekoratif heykelleri Yunan sanatının zirvesi olarak değerlendirilir. Sütunlar, duvarlar ve temel olan ana yapıyı inşa etmek için kullanılan malzemeler Pentelik mermerler ve kireçtaşlarıyken, heykeller için kullanılan malzemeler parian mermerleri, altın ve fildişi idi.

Adeta tarihe meydan okuyan Parthenon, MÖ 480 Yılında Pers saldırısında ilk tapınağın yıkılmasının ardından inşa edildi. MS 6. Yüzyılda ise Meryem Anaya adanmış Hristiyan kilisesine dönüştürüldü. Osmanlı İmparatorluğunun bölgeyi fethinden sonra camiye dönüştürülen yapı, daha sonra mühimmat deposu olarak kullanıldı. Venedik bombardımanı sırasında içerideki barutun ateşlenmesi ile büyük bir patlama meydana geldi ve yapı çok ciddi hasar aldı. 19. Yüzyılda ise heykel parçaları İngiltere’ye götürüldü ve günümüzde Britanya Müzesinde sergilenmektedir.Parthenon dor düzende planlanmış peripteral (çevresi sütunlarla çevrili tapınak çeşidi) bir tapınaktır. Her girişin önünde 6 sütun daha bulunmaktadır. Sütunlar, iç duvarlar ile ikiye ayrılmıştır. İki odadan büyük olan (naos) Athena heykelini barındırıyordu. Küçük olan oda (sekos) ise hazine olarak kullanılmıştır.

ALTIN ORAN:
Altın oran mimaride oran gerektiren her elemanda (plan, cephe, kesit) kullanılmaktadır. Parthenon cephesinde de bu altın oranı görmek mümkündür. X=2y+1 tekniği kullanılmıştır. Bu orana göre, tapınağın kısa kenarına 8 uzun kenarına 17 sütun kurulmuştur. (17=(2x8) +1). Ayrıca, cephe hesaplaması yapılırken altın diktörgen kullanılmış ve mimari elemanlar bu nimaza göre tasarlanmıştır.

OPTİK YANILSAMA:
Parthenon inşa edilirken geometrik düz çizgiler kullanılmamıştır. Her çizgi yapının simetrik gözükmesi için (Optik Arıtma) kavisli biçimde inşa edilmiştir. Yapı içe doğru eğimli bir şekilde tasarlanmıştır ve yaklaşık 1500 metre mesafeden sonra yapının merkezinde sütunlar tek noktada birleşmektedir. Sütunlar orta bölümünde Entasis adı verilen hafif şişmeye sahiptir ve tepeye doğru incelmektedir. Bunun sebebi, eğer düz bir sütun inşa edilseydi içbükey gözükeceğinden yapı simetrik algılanmayacaktı. Ayrıca, Stilobat adı verilen sütunların oturduğu zeminde düz gibi görünmesi için kavislidir. Öte yandan, Propylea kapısından girdikten sonra Parthenon ¾ (270 derece) açıyla görünür. Bu hem yapının iki cephesinin tamamının gözükmesini sağlar hem de optik yanılsamayı ortadan kaldırır. Özetle, Parthenon’da birçok optik iyileştirme söz konusudur.Antik dönemde Yunanlar mükemmelliğe, kusursuz güzelliğe, oranlara ve estetiğe önem vermiş ve bu kavramları yakalamak için zamanla mimarisini geliştirmiştir. Bunun en güzel örneği ise Parthenon Tapınağıdır.

KAYNAK: 1 , 2 , 3