Göz çevreyi tanıdığımız keşfettiğimiz kıymetli organlarımızdan biridir. Manevi değeride bir o kadar yüksektir. Şiirlerin dizilerinde şarkıların sözlerinde karşımıza çıkar. "Gözümün nuru kalbimin sürurusun" ( kalbimin mutluluğu)sözü gözün maneviyatını gösteren favori sözlerimden. Peki ya sizin var mı gözle ilgili favori söz ya da dizeniz?
Hayvanların gözlerinin perde arkasına bakmadan önce gözün yapılarına bir göz atalım. Gözümüzün görme yeteneğinin ortaya çıkmasında göz küresini oluşturan yapılar farklı roller oynar. Ama görme organı için sadece "bulbus oculi" denilen bir küredir dersek de doğru olmaz. Birçok yardımcı yapıya (organa oculi accessoria) sahiptir. Göz yaşı yapmak için, gözü hareket ettirmek için, göz kapakları temizliği için bu yapılara ihtiyaç vardır. Göz küresi 3 tabakadan oluşur ve dıştan içe sayacak olursak:
📍 Tunica fibrosa (externa) bulbi
📍 Tunica vasculosa (media) bulbi
📍Tunica nervea (interna) bulbi
Asıl konumuza dönecek olursak akşam vakti yolda bir kedi ya da köpeğe rastlamışsınızdır. Gözlerinin parladığına şahit olmuşsunuzdur. İşte bu durumun nedeni bunu sağlayan yapı nedir ona bakacağız. Öncelikle bunun olması anatomik bir farklılıktan kaynaklanıyor. Kedi, köpek, geyik gibi çoğu memeli hayvanın gözlerinde ışığı yansıtma özelliğine sahip tapetum lucidum isimli ince bir katman vardır. Bu ince ve yansıtıcı membran bazı hayvanlarda retinanın arkasındayken bazılarında choroid denilen orta tabakada olabilir. Bu yapı ışık yoğunluğunun az olduğu zamanlarda daha iyi görüş imkânı verir.
Işığın gözümüze girdiği zaman bilgiyi beyne ileten bir fotoreseptöre çarpması gerekir. Ancak bazen ışık fotoreseptöre çarpmaz, bu nedenle tapetum lucidum ikinci bir şans tanır onu geri döndürmek için bir ayna görevi görür. Tapetum lucidum karanlıkta bir ışık kaynağı gibi parlar. Bizim gözümüzde, domuzlarda ve primatlarda bu katman yoktur. Ancak bu katmanın işlevini flaşlı fotoğraflarda bazılarımızın gözleri kırmızı görünmesine neden olan mekanizmaya benzetebiliriz. Işık yoğunluğu az olduğu ortamlarda gözümüz ışıktan daha fazla yararlanabilmek adına yani fazla ışık girebilmesi için gözbebeklerimizi genişletir. Bu katman loş ışık koşullarında görsel hassasiyeti arttırmak için vardır. Bundan dolayı bu tabakadan yansıyan ışık geceleri daha rahat fark edilir. Ve bizlerde bunu parlama olarak algılarız.
Tüm hayvanların gözleri aynı renkte parlamaz. Bunun nedeni bir hayvanın tapetumunda bulunan riboflavin, çinko gibi maddeler farklılık gösterir. Retinanın içinde değişen miktarlarda pigment vardır ve bu da rengi etkileyebilir. Yaş ve diğer faktörler de rengi değiştirebilir. Bu nedenle aynı türden iki köpeğin bile gözlerinin farklı renkte parladığını görebiliriz.
Örneğin siyam kedilerinin gözleri sarı renkte parlar. Ancak kedilerin gözleri genellikle yeşil renkte parlar. Kedilerin tapetum lucidumu’nun köpeklerden daha fazla yansıtma eğilimi vardır
Hayvanların tapetumlarının yapısıda farklıdır. Örneğin birçok balıkta guanin kristallerinden yapılmış tapeta bulunur, etoburlarda çinko-sistein3 kompleksinin kristallerinden biri bulunurken, koyun ve inek gibi otoburlarda lifli tapeta bulunur.
Yorum Bırakın