Gas fee, Türkçe’ye gaz ücreti olarak çevirebilen bu ifade Ethereum blok zinciri üzerinde yapılan işlemler için ödenmesi gereken tutar anlamına gelir. Ethereum geliştiricilerinin hazırladıkları raporda ilk kez “gas” kavramı araçlarımızı kullanmak için gereken benzin, mazot veya elektriğe benzetilerek, “Ethereum ağının çalışması için gereken yakıt” olarak tanımlandı.

Ethereum tarafından ortaya konulan bu kavramı diğer blok zincirlerinde “işlem ücreti” veya “madenci ücreti” gibi benzer ifadelerle tanımlansa da her birinde mantık aynıdır ve blok zinciri üzerinde gerçekleşen işlemler için ödenmesi gereken tutarları ifade eder.

Ethereum Gas Fee Mekanizması

Bir blok zinciri üzerinde varlığını sürdüren kripto paralara ait işlemler dijital ve merkeziyetsiz bir defter üzerinde kayıt altına alınır. Bu merkeziyetsiz defteri blok zincirini ayakta tutan tüm bilgisayarlar aynı anda veri tabanlarında bulundurur. 

İşlemlerin deftere kaydedilebilmesi için bilgisayarlar her blok zincirine göre değişebilen konsensüs algoritmalarını kullanır ve çalışma ücreti alırlar. Ethereum üzerinden örnek verecek olursak Eylül 2022’ye kadar proof-of-work konsensüsü ile çalışan blok zincirinde gas fee’ler blok zinciri madencilerine ödeniyordu. Eylül 2022 sonrasında ise Ethereum blok zinciri proof-of-stake konsensüsüne geçti artık validator’lere (doğrulayıcılara) ödeniyor.

Ethereum üzerinde gas fee’ler doğrulayıcılara, Ether’in çok küçük bir parçası olan Gwei cinsinden ödenir. 1 Gwei, 1 Ether’in 1 milyarda 1’idir. Gwei cinsinden ödenen gas fee’ler ile doğrulayıcılar sistem ve enerji gereksinimlerini karşılar, gelir elde eder ve blok zincirini ayakta tutmaya devam ederler. 

Blok zinciri üzerinde yapılan her bir işlemin değişen gaz ücreti oranı bulunabilir. Bu oran ve tutarının işlemden işleme değişmesi blok zinciri üzerinde o anki arz, talep ve ağ kapasitesi ile ilişkilidir. 

Bu kavramı biraz daha detaylayacak olursak karşımıza gas limit (gaz limiti) ve gas price (gaz fiyatı) gibi kavramlar çıkmaktadır. 

Gas limit, işlemi yapacak kullanıcının belirleyebileceği bir değişkendir ve bir doğrulayıcının bu işlemi doğrularken en fazla ne kadar iş yapacağının öngörülmesine dayanır. Daha fazla gaz limiti demek tahmini olarak işlemin daha fazla iş yapılarak doğrulanacağı anlamına gelir.

Gas price ise, yapılan işin birim fiyatıdır. Bu iki veriden yola çıkılarak bir işlem için ödenmesi gereken ücret, gas limit ve gas price’ın çarpımı kadardır. Çoğu işlem için ödenecek ücret, ek olarak tips (bahşiş) de içerir. Bu bahşişler gas price’a eklenir. Mantık basittir. Ne kadar çok ödersek işlemimiz o kadar hızlı gerçekleşir. Ne kadar az gas limit belirlersek işlemimiz önem sırasında o kadar geriye alınır. 

Daha önce de bahsettiğimiz gibi blok zinciri üzerinde o anki arz, talep ve ağ kapasitesi gas price üzerinde belirleyici olur. Eğer blok zinciri trafiği o an yoğunsa yüksek gas price ile karşılaşırız. Eğer trafik yoğun değilse gas price düşük olacaktır. 

Ethereum blok zinciri kullanıcıları genellikle ağ üzerinde yoğun işlem talebi sebebiyle yüksek işlem ücretleri ödemek zorunda kalırlar. İşlem ücretlerinin fazla olması blok zincirlerinin scalability (ölçeklenebilme) kapasiteleri ile yakından ilişkilidir. Yüksek işlem ücreti ödenmesinden kaçınmak için Ethereum blok zinciri üzerinde çalışan Optimism ve Arbitrum gibi Layer2 (Katman2) çözümleri geliştirilmiştir. 

Kaynak: Gas Fee Nedir?