Yılın merakla beklenen Spotify Wrapped sonuçlarının ardından Listenary ekibi olarak Spotify Güney ve Doğu Avrupa Müzik Direktörü Melanie Parejo ile Aralık 2022'de röportaj gerçekleştirdik.

1. Öncelikle Listenary’e konuk olduğunuz için teşekkür ederiz. Sizi tanımayanlar ve
daha yakından tanımak isteyenler için kendinizden bahsedebilir misiniz? 
Ben müzikle büyüdüm. Babam 60’larda İspanya’da EMI ve Hispavox’ta çalışıyordu ve evimizde her zaman dinlenecek yeni bir plak olurdu. Kişisel tercihlerime gelince, Måneskin’den Bad Bunny’ye ve hatta The Beatles’a uzanan eklektik müzik zevkimi, ailemin 60 ve 70’lerin müzikleriyle ilgili bana verdikleri eğitime borçluyum diyebilirim. Türkiye’den ise güzel ve heyecan verici arabesk sound’larının, özellikle de Paramparça çalma listesinin devamlı tekrarda çalmasıyla, öne çıktığını söyleyebilirim. 

2. Çalabildiğiniz bir enstrüman var mı, var ise çalmayı en sevdiğiniz şarkı hangisi?
Keşke daha iyi bir sesim olsaydı ama maalesef yok. Eğer iyi şarkı söyleyebilseydim, Billie Eilish’ten “The 30th”, Natalia Lacunza’dan “No Me Querias Tanto” veya Selin’in de yer aldığı “In Control” gibi şarkıları söylerdim. 

3. Blues insanı mısınızdır yoksa caz mı?
Her ikisini de seviyorum, özellikle de canlı dinlediğimde. Ama bir seçim yapmak zorunda kalırsam, Blues insanı olduğumu söyleyebilirim. Blues’un, o güzel müzikal altyapılarında, duyguları taşıyıp iletebilmesindeki gücü seviyorum.

4. Bildiğiniz üzere geçtiğimiz günlerde heyecanla beklenen Spotify Wrapped açıklandı. Sizin bu yıl en çok dinlediğiniz sanatçı ve şarkı hangisiydi?
Yıl boyunca en çok ne dinlediğime geçmeden önce Türkiye’nin 2022’de neleri dinlediğine ve ilginç bulduğum noktalarına değinmek isterim. 
Türkiye’de yerli müziğin gücünün gerçek bir kanıtı olarak, 2022’de de geçtiğimiz yıllara benzer şekilde tüm Top 10 şarkı, Top 10 albüm ve Top 10 sanatçı listeleri yerli isimlerden oluşuyor. Aslında Türkiye’de 2019’dan beri yerli müzik dinlenmelerinde sürekli bir artış trendi görüyoruz. Öte yandan, bu yıl en çok dinlenen 10 şarkıdan 7’si rap parçasıyken KÖFN’ün “Bi’ Tek Ben Anlarım” parçası ile en çok dinlenen şarkılar listesinin zirvesinde yer aldığına şahit olduk. Ayrıca synthesizer’lar, drum machine’ler (davul makinesı) ve vintaj estetik elementlerin kullanımının artmasıyla yerli indie ve indie pop’ta ortaya çıkan bir synth / retro dalgası da görüyoruz. Can Koç’tan “Gökyüzünü Tutamam” ile Madrigal’den “Seni Dert Etmeler” şarkılarının da en çok dinlenen şarkılar listesinde kendilerine yer bulduklarını gördük. 
İkincisi, bu yıl pop ve hip hop sanatçıların daha da sık müzik türleri arası iş birliğine tanık olduk. Bunun bir örneği, Hadise ve Murda’nın beraber kaydettiği single’ları “İmdat” ama UZI, Sefo, Murda, cakal ve ATE gibi isimlerin de böyle iş birliklerine imza attıklarını ve afro-trap ve dance türlerinden etkilendiklerini gördük. 
Son olarak, arabeskten ve bu müzik türünün genç kuşak tarafından nasıl ilgi gördüğünden bahsetmem gerekiyor. Arabesk çok enteresan bir müzik türü. Orijinal haliyle dinlenmeye devam ettiği gibi, pop ve rap türleri ile de bir füzyon oluşturduğunu görüyoruz. Arabesk, bu geçtiğimiz yıl için, özellikle hip hop ve pop müzik üzerinde oldukça etkili oldu. Tam da bu nedenle, bu müzik türünün hayranları için üç yeni yerli çalma listesini hayata geçirdik.
Kişisel favorilerime gelince; birçok müzik türünün bir karışımı olduğunu söyleyebilirim ama işim gereği de sürekli yeni sound’larla karşılaşıyorum. Dolayısıyla en çok dinlediklerim arasında onların da mutlaka bir etkisi oluyor.  

5. Türkiye’de özellikle takip ettiğiniz bir sanatçı var mı?
Güney ve Doğu Avrupa Müzik Direktörü olarak elbette pek çok sanatçı ve sound’la karşılaşıyorum ancak müzik sektöründe yer alan bir kadın olarak, EQUAL programımızın bir parçası olarak yollarımızın kesiştiği bazı kadınlardan bahsetmeden geçmek istemiyorum.  Örneğin erkeklerin ağırlıkta olduğu 2022’nin en çok dinlenenler listelerinde çok güçlü bir yer elde eden Güneş bunlardan biri. Elbette bu yıl EQUAL’ın global elçisi olan Aleyna Tilki’yi de unutmamak gerekiyor. Aleyna Tilki, İngilizce şarkısı “Take It or Leave It” ile 51 çalma listesine ve 36 New Music Friday listesine girmeyi başardı. Aynı zamanda Selin’in de ilk İngilizce solo şarkısı “cool” ile 20 New Music Friday listesine girerek ulaştığı başarıya şahit olduk. Ayrıca Gaye Su Akyol’un son stüdyo albümünden ve Spotify üzerinden yayınlanan Storylines özelliğini kullanarak hikayesiyle bizi içine davet ettiği dünyadan da bahsetmek isterim.  

6. Verilere göre Türkiye en çok Türk şarkıcıları dinliyor (TOP 10 tamamı Türkçe), peki Türkiye’nin en çok dinlediği yabancı şarkıcı kim?
Türkiye, Türkiye’yi dinlemeyi seviyor! 2022’de sadece en çok dinlenen 10 şarkının değil, en çok dinlenen 10 albümün ve en çok dinlenen 10 sanatçının tamamı yerli isimlerden oluştu. Türkiye’den en çok dinlenen global isimlerin sıralamasına baktığımızda ise The Weeknd’in en üst sıraya yerleştiğini görüyoruz. Eminem ve Taylor Swift ise 2’nci ve 3’üncü olarak onu takip ediyor. En çok dinlenen yabancı sanatçılar sıralamasında yer alan Lana Del Rey ve Billie Eilish gibi diğer önemli isimler ise dünya çapındaki kadın sanatçıların Türkiye’deki gücünü gösteriyor. The Neighbourhood 6’ncı sırada yer alırken, BTS en çok dinlenen 7’nci sanatçı olarak onu takip ediyor. Yine oldukça şaşırtıcı ve Türkiye’ye özgü başka bir bilgi; 2022’de dünya çapında Spotify’da en çok dinlenen sanatçı olan Bad Bunny, Türkiye’nin en çok dinlediği ilk 10 global sanatçı arasında yok. 

Türkiye'de en çok dinlenen ilk 10 yabancı sanatçı: 

1. The Weeknd
2. Eminem
3. Taylor Swift
4. Lana Del Rey
5. Billie Eilish
6. The Neigbourhood
7. BTS
8. Doja Cat
9. XXXTENTACION
10. Arctic Monkeys

7. Önceki seneleri de baz aldığımızda bu sene Türkiye’nin dinlediği tarz konusunda sürpriz bir sonuç çıktı mı? Türkiye, globale oranla tür bakımından ne kadar farklı dinliyor? 
Öncelikle bu yıl dünya genelinde gördüğümüz müzik türlerindeki trendlerden bahsederek başlayayım. Streaming sayesinde müzik şimdiye kadar olduğundan daha da global bir hale geldi. 2022, müziğin dünya çapında nasıl hareket halinde olduğunu ve ne kadar çeşitli sound’un ve sanatçının keşfedildiğini kanıtlayan bir yıl oldu. Bu yıl Latin müziğinin ana akım hale gelişine, K-Pop’un hakimiyetine, Afrobeats’lere, Kate Bush ve Metallica gibi katalog müziğinin yeniden dirilişine ve Dance-pop’un popülaritesinin yükselişine tanık olduk. Müzik, dünya genelindeki dolaşmaya devam ederken, müzikseverlerin yeni sanatçılar ve yeni sesler keşfederek günümüz müziğinde global bir etki yarattığını söyleyebiliriz. 
Türkiye’de ise genel dinlenmelere baktığımızda, Türkiye’nin bir pop ülkesi olduğunu söyleyebiliriz. 2022’deki verilerimiz de, Türkiye’de en çok dinlenen türün Türkçe Pop olduğunu gösteriyor. Onu Türkçe Rock ve Türkçe Hip Hop takip ediyor. Türkçe Pop genel dinlenme oranı en yüksek müzik türü olsa da, rap müziğin son yıllardaki yükselişi elbette yadsınamaz. Ve geriye dönüp baktığımızda da rap müziğin Türkiye’de güçlü ve çok boyutlu bir büyüme gösterdiğini görüyoruz. Örneğin 2022’de UZI, en çok dinlenen sanatçı oldu ve iki ayrı albümüyle de en çok dinlenen ilk 10 albüm listesinde yer aldı. Ayrıca 2022’nin en çok dinlenen sanatçısı olmakla kalmadı, 2 farklı parçasıyla birden en çok dinlenen 10 şarkı arasında yerini aldı. Öte yandan Ezhel’in 2022’ye kadar 4 yıl art arda en çok dinlenen sanatçılar listesinde birinciliğini koruması da bu büyümenin ve ilginin başka bir göstergesi. Özetle; pop, rock, rap, indie, arabesk ve diğer müzik türleriyle beraber, yine Türkiye’ye özgü, son derece zengin ve dinamik bir manzarayla karşı karşıya olduğumuzu söyleyebiliriz. 

8. Spotify EQUAL çerçevesinde daha az popüler şarkıcılara fırsat verilmesi çok güzel bir proje. Spotify’ın planladığı benzer bir yeni proje var mı?
Spotify olarak, EQUAL’ı dünya çapında ve Türkiye de dahil olmak üzere birçok pazarda başlatmış olmaktan gurur duyuyoruz. Global EQUAL programımız, Spotify’ın kaynaklarını genişleterek ve bu sanatçılar için daha fazla fırsat oluşturarak kadın içerik üreticilerinin çalışmalarını ileri taşımayı amaçlıyor. Lansmanından bu yana, EQUAL programı global çapta ortaklıklar, aktivasyonlar, yeni içerik deneyimleri ve platform içi ve dışı desteklerle kadın sanatçılara ışık tuttu. Bu çalışmaların tamamı audio dünyasında yer alan kadınlar için eşitliği teşvik etmek ve onların katkılarını onurlandırmak için hayata geçirildi. Türkiye’nin de başarılı bir EQUAL yılı geçirdiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Nisan 2022’de programın birinci yılını kutladık ve o zamandan bu yana yüzlerce kadın sanatçının Türkiye dışında çalma listelerine eklendiklerine şahit olduk. Bugün itibarıyla, programın başlangıcından itibaren, tanınmış sanatçılardan henüz yükselişte olan isimlere kadar toplamda 21 sanatçıya program dahilinde yer verdik. Türkiye’de de EQUAL programımızla katkı sağlayabildiğimiz ve çözümün bir parçası olduğumuz için çok mutluyuz. 
EQUAL, kendini dünyanın dört bir yanındaki kadın sanatçıları desteklemeye adamış bir programken, yeni yeni yükselen sanatçılar için özel başka bir programımız daha var. Bu programın adı ise RADAR. RADAR, kariyerlerinin daha başında olan sanatçıları destekleme ve onların kariyerlerinin her aşamasında yeni kitlelere ulaşmalarını sağlama konusundaki taahhüdümüzün bir parçası. Çünkü Spotify olarak misyonumuz, bir milyon içerik üreticisine sanatlarıyla yaşama; milyarlarca müziksevere de sanattan keyif ve ilham alma fırsatı vererek insan yaratıcılığının potansiyelini ortaya çıkarmak. RADAR programını 2023 yılında Türkiye’de hayata geçirmeyi umuyoruz.

9. Müzik trendlerinde başta TikTok olmak üzere sosyal medyanın etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz, size göre önümüzdeki on yılda müzik trendlerini etkileyecek ana etken ne olacak?
Her kullanıcının Spotify’da müzik keşfetme yolu farklı olabilir. Sosyal medya da kesinlikle bu yollardan biri ama elbette tek başına değil. Bir film soundtrack’i duymuş; ardından da Spotify’da o filmi aratmış olabilirsiniz ve sadece bunun için çalma listesi oluşturmuş yüzlerce kullanıcı olduğunu görebilirsiniz. Veya bir televizyon dizisinde bir şarkı keşfetmiş ve ardından keyfini çıkarmak için Spotify’a gitmiş olabilirsiniz. Tıpkı bu yıl Stranger Things ve Kate Bush örneğinde gördüğümüz gibi. Mabel Matiz de bu duruma bir başka güzel örnek çünkü “Fırtınadayım” (2018) ve Mert Demir ile birlikte kaydettikleri “Antidepresan” (2022) şarkıları yakın zamanda bir dizide kullanıldıktan sonra büyük bir sıçrama yaşayarak Aralık 2022’de Spotify’ın  Viral 50 Global listesine girmeyi başardı. Dahası Mert Demir ve Mabel Matiz’in “Antidepresan”ı 1 günde en çok dinlenen şarkı olarak Türkiye’deki Spotify rekorunu da kırdı. Öte yandan, bazen TikTok’ta bir parçayı duyuyor veya Instagram’da paylaşılan bir şarkı sözünü görüyorsunuz ve ardından Spotify’a gelip çalma listelerinize bunları ekliyorsunuz. Nihayetinde, ‘algotorial’ çalma listelerimiz veya Zenginleştir gibi özelliklerimiz sayesinde Spotify, size yeni favori şarkınızı önerebiliyor. 
Müzik hayatımızın aynası gibidir diyebiliriz. Dolayısıyla hayatımızdaki koşullar değiştiğinde bu durum dinlediğimiz müziğe de yansıyor. Bu özellikle Z kuşağı ve dinledikleri müzik söz konusu olduğunda daha da belirginleşiyor. Z kuşağının kendini ifade etmek ve ruh halinin bir yansıması olabilecek çalma listelerini oluşturmak için güçlü bir istek duyduğunu görüyoruz. Müziği, içinde bulundukları ruh halini pekiştirmek için kullanırken, şarkının ne zamandan geldiğini ya da hangi türe ait olduğunu çok fazla önemsemiyor gibi görünüyorlar. 

10. Türkçe şarkılar en fazla hangi ülkelerde dinleniyor, buna ulaşmamız mümkün mü? (Türkiye hariç:))
Almanya, ABD, Hollanda, İngiltere, Fransa 

11. Listenary’nin mottosu “songs to discover today.” Takipçilerimiz için 3 tane mutlaka dinlenmesi gereken albüm önerir misiniz?
Ben de sıkı bir müzik dinleyicisiyim ve favorilerim var ancak konu müziği keşfetmek ve Türkiye'deki trendleri ve yeni parçaları yakalamak olduğunda, Spotify çalma listelerinin bunun için en iyi adres olduğunu söyleyebilirim. Birkaçını saymak gerekirse, en iyi pop ve hip hop tınılarını bir araya getiren bir çalma listesi olan “popt”u kesinlikle keyifle dinliyorum. Aynı şekilde Akdeniz ve Doğu etkilerine kolaylıkla kapılabileceğiniz bir elektronik müzik çalma listesi olan “mosaic”i de beğeniyorum. Bunlara ek olarak hem tanınmış hem de yükselen kadın sesleri bir araya getiren EQUAL çalma listemizden de bahsetmeden geçmek istemem.