Eylül ayında editörlerimizle birlikte Spotify Güney ve Doğu Avrupa Müzik Direktörü Melanie Parejo ile yaptığımız röportajda, Türkiye'deki Spotify Yaz Hitleri hakkında konuşma fırsatı bulduk.
 
1. Spotify’ın açıkladığı listede CISTAK’ın zirveye oturduğunu görüyoruz. Sizce CISTAK’ı bu kadar popüler yapan unsurlar nelerdir? Müzikal tarzı, sözleri ya da viral etkileri bu başarısında nasıl bir rol oynadı? 
CISTAK, prodüksiyonu başarılı ve dinlenmesi kolay, tam bir yaz parçası. Şarkı, yazın hemen başında çıkış yaptı ve insanların dikkatini çekmeyi başardı. CISTAK’ı çok hızlı bir şekilde hit yapan etkenler arasında 2000’lerin başlarına ait nostaljik R&B sound’unu, tempolu prodüksiyonunu ve hem yalın hem de akılda kalıcı bestesini sayabilirim.

2. Bu yaz Türkiye'de en çok dinlenen şarkıların büyük kısmının rap ve hip hop ağırlıklı olduğunu göz önünde bulundurursak, hip hop ve rap'in bu yükselişini neye bağlayabiliriz? 
Yaz Hitleri listesi, 2024 yazında rap parçalarının oldukça ağırlıklı olduğunu gösterse de bu aslında Türkiye’deki genel trendin bir parçası. Hip hop, son yıllarda en hızlı büyüyen müzik türlerinden biri oldu. Örneğin, 2023’ün Yılın Özeti listelerinde, en çok dinlenen ilk 10 sanatçının 6’sı rap sanatçısı oldu ve bir kez daha Türkiye’deki rap ve hip hop’a olan tutkuyu görmüş olduk. Ayrıca, genç nesille rap müzik arasında giderek güçlenen bir bağ olduğunu da gözlemliyoruz. Rap, genellikle onların gerçeklerini, duygularını ve onlarla örtüşen toplumsal meseleleri yansıtan bir tür olarak öne çıkıyor. Ayrıca yaşadıkları farklı zorlukları dile getirmek için de bir kendini ifade etme yolu olarak kabul ediliyor. Öte yandan, hip hop’ın uyarlanabilirliğinin yüksek olması onun pop ve elektronik müzik gibi diğer türlerle kolayca harmanlanmasına olanak tanıyor ve bu da hip hop’ın daha geniş bir kitleye hitap etmesini mümkün kılıyor. 

3&4. Hip hop listede baskın tür olmasına rağmen, Türk pop ve rock şarkılarının da kendilerine yer bulduğunu görüyoruz. Bu çeşitlilik hakkında ne düşünüyorsunuz? Eğer bu yazın müzik trendlerine genel bir değerlendirme yapacak olsaydınız, dinleyici alışkanlıklarında en çok neyi fark ederdiniz?
Türkiye’de, yeni ve çeşitli sound’ları çok hızlı bir şekilde benimseyen tutkulu bir dinleyici profili görüyoruz. Genç nesil, tek bir türle sınırlı olmayan dinamik bir müzik zevkine sahip ve hem yeni seslere hem de yeni deneyimlere açık oluşlarıyla bu gerçeği çok iyi yansıtıyorlar. Öte yandan, pek çok sanatçının sürekli olarak farklı yerlerden ilham alıp yeni şeyler denemesi zengin bir müzik sahnesinin de ortaya çıkmasını sağlıyor. Bu zenginlik ve çeşitlilik, genel dinleme trendlerinde olduğu gibi yazın en çok dinlenen şarkılarında da açıkça görülebiliyor. 
Yaz boyunca dinlenen “Yaz Hitleri” çalma listelerine baktığımızda bu durumun platformumuza da yansıdığını düşünüyoruz. İlk 5’te yer alan “CISTAK”, “Dale Don Dale” ve “Sezen Aksu” gibi hip hop parçalarının yanı sıra, Türk dinleyicilerin Semicenk ve Doğu Swag’in “Küle Dönmüşsün” ya da Dedublüman’ın “Sen Bilmezsin” gibi şarkılarla melankoliden de vazgeçmediği çok açık. Listede yer alan Simge’nin pop hiti “Önümüz Yaz” ve AKDO, Gülşen, Murat Boz, Lvbel C5 mash-up’ı “ILTIMAS X SUBMARINER” gibi parçalar da denkleme eklendiğinde, bu yaza dair verilerin bir kez daha Türk dinleyicisinin müzik tercihleri konusundaki çeşitliliği ortaya koyduğunu görüyoruz. 

5.  Son üç yıldır Top 10 listelerine baktığımızda yalnızca yerli şarkıların yer aldığını görüyoruz. Türkiye’de yerel müziğin gücünü nasıl yorumluyorsunuz? 
Son on yıla baktığımızda, Türkiye pazarına girişimizden bu yana, kullanıcıların müzik zevklerinin değiştiğine şahit olduk. Bu dönüşümü tek bir müzik türüyle tanımlamak mümkün değil; aksine, çeşitli kültürel formların ve farklı seslerin birleşimi olarak ifade edebiliriz. Yükselişte olan müzik türü ister pop ister rock isterse de hip hop olsun, janr fark etmeksizin kesin olan şu ki Türk halkı, yerel müziği dinlemeyi seviyor. Üstelik, bu sadece yaz hitleri listelerinin en yeni şarkılarıyla da sınırlı değil. Lansmanımızdan bu yana, her yıl Türkiye’de yerel müziğin gitgide büyümesine tanık olduk. Geçtiğimiz yıl duyurduğumuz, Türkiye’de son 10 yıla ait verilerimiz de bunu kanıtlar nitelikteydi.  Örneğin, pazara girişimizden 5 yıl sonra, 2018’de, Türkiye’de en çok dinlenen 100 sanatçı arasında yerli sanatçı sayısı 66 iken 2023’te bu sayı 91’e çıktı. 2023 Yılın Özeti’ne baktığımızda da en çok dinlenen 10 şarkı listesi tamamen yerli şarkılardan oluşuyordu. Tüm bu veriler, yıllar içinde yerel müziğe olan sevginin artarak devam ettiğini bir kez daha güçlü bir şekilde kanıtlıyor.

6. Spotify’ın kullanıcı kitlesinin büyük bir bölümünü Y ve Z jenerasyonlarının oluşturduğu biliniyor. Bu jenerasyonların platformdaki aktif kullanımı, playlist oluşturma alışkanlıkları ve festival kültürü Spotify’ın genel dinlenme oranlarını nasıl etkiliyor? 
Bugün Türkiye’de farklı nesiller tarafından sevilen güçlü bir müzik mozaiği görüyoruz. Ancak genç nesillere odaklandığımızda ilgi çekici bazı çıktılar olduğunu düşünüyorum. Platformumuzdaki verilere göre, Z kuşağı tek bir müzik türüyle sınırlı kalmayı tercih etmiyor ve aslında “müzik türleri üstü” bir trend benimsiyor. Farklı sound’lar arasında rahatça gezindiklerini ayrıca, ruh hallerine uygun müzikler aradıklarını, o anki duygularını ya da anlarını en iyi yansıtan çalma listelerine ve şarkılara yöneldiklerini görüyoruz. İlginç olan bir diğer nokta ise, yayınlandığı döneme değil de müziğin kendisine bağlı kalmaları. Mesela farklı yılları ve türleri kapsayan şarkıları da dinliyorlar. Tüm bu verileri göz önüne aldığımızda, bu genç kuşakların streaming’in geleceğini şekillendirdiği tartışmasız bir gerçek ve Spotify, sevecekleri müzikleri keşfetme konusunda onlara yardımcı olmaya devam edecek.

7. Bu yazın müzik listelerinde en çok dinlenen şarkılar arasında iş birlikleri öne çıkıyor. Sanatçıların iş birlikleri yaparak ürettiği şarkılar, müzik endüstrisinin geleceği açısından nasıl bir öneme sahip? 
Sanatçıların yaptığı iş birlikleri, farklı hayran kitlelerini bir araya getirerek, normal şartlarda kesişmeyecek dinleyici gruplarını birleştiriyor. Bu durum, müziğin erişimini genişletmekle kalmıyor, aynı zamanda dinleyiciler arasında bir topluluk duygusu da oluşturuyor. İş birlikleri müzik sektörünün gelişimi açısından da son derece kritik bir konumda çünkü dinleyici etkileşimini artırıyor, yaratıcı deneyimlere kapı aralıyor ve global bağ ve erişimi güçlendiriyor. 

8. Dinleyicilerinin özellikle yaz aylarında müzik dinleme alışkanlıklarında dikkat çeken bir değişim var mı? Mevsimsel faktörlerin müzik tercihlerine etkisini nasıl değerlendirirsiniz?
Yaz ayları ilerledikçe, insanların müzik tercihlerinde mevsimin ruhunu yansıtan belirgin değişiklikler meydana geliyor. Yazın dinleyiciler, yaz aylarının özgür ve canlı atmosferine uyum sağlayan yüksek enerjili ve hareketli parçalara yönelme eğiliminde oluyor. Hip hop ve pop gibi türler daha da popülerleşiyor ve yaz mevsiminin özünü yakalayan şarkılar ön plana çıkıyor. Bu mevsimsel değişiklik, kullanıcı tarafından oluşturulan çalma listelerindeki artışla da kendini gösteriyor. İnsanlar yaz aktivitelerine ve ruh hallerine uyum sağlayacak müzikler ararken, yaz deneyimlerine özel hazırlanan kişisel çalma listelerinin sayısı artıyor. Bu çalma listeleri genellikle akılda kalıcı ritimlere ve pozitif hislere sahip parçalar içeriyor ve beach’te geçirilen zamanı, yolculukları veya yaz partileri gibi aktiviteleri daha keyifli hale getirmek için tasarlanıyor. 

9. Dinleyicilerin listelerde gördüğümüz gibi daha çok rap ve hip hop gibi türlere yönelmesi, popüler müzik trendlerini nasıl etkiliyor? Diğer müzik türlerinin bu süreçteki konumunu nasıl görüyorsunuz? 
Bugünün en çok dinlenenler listelerindeki trendler, streaming’in yükselişi ve bunun insanların müzik keşfetme ve tüketme biçiminde yarattığı devrimden kesinlikle etkileniyor. Türkiye’de bu durumun nasıl geliştiğini ve Türk halkının dinleme alışkanlıklarını görmek ise kesinlikle ilgi çekici. Streaming’in Türkiye’deki son 10 yılına baktığımızda önemli değişiklikler olduğunu görüyoruz. Pop müzik hâlâ en çok dinlenen türlerden biri, ancak 2017 ve özellikle de 2018’den bu yana Türkçe Hip Hop ve Rap’in yükselişte olduğu inkâr edilemez. Ancak bu yükseliş, bu türlerin diğerlerini gölgede bıraktığı anlamına gelmiyor. İnsanların dinlemekten keyif aldığı müziklerde büyük bir zenginlik ve çeşitlilik göze çarpıyor: Arabesk, elektronik ve Türk Halk Müziği gibi türlere ait sound’lardan ilham alan ve aynı zamanda pop, rock, indie, hip hop gibi ana akım türlerden de beslenen bir müzik mozaiği. Tam da bu nedenle şarkıları tek bir tür altında sınıflandırmak giderek zorlaştı çünkü artık tüm müzik türleri daha değişken ve birbiriyle bağlantılı hale geldi. Diğer taraftan da türler arası yapılan iş birliklerinde de bir artış yaşandı ve bu da hip hop ve pop gibi müzik türlerinin birbirine daha da yakınlaşmasına yol açtı. Örneğin pop sanatçıları giderek daha fazla hip hop, dans ve elektronik türlerinden özgün unsurları keşfetmeye başladılar. Son olarak, yaz boyunca dinleyicilerin keyif aldığı başka bir trend olan melankoli gibi diğer küçük trendleri de gözlemledik; Yaz Hitleri listesinde de yer alan Semicenk’in parçası ve benzerleri buna bir örnek. 

10. 2023 yazında bazı sanatçılar özellikle öne çıkmıştı, ancak 2024’te yeni isimlerin yükselişe geçtiğini görüyoruz. Bu değişim, yeni nesil sanatçıların dijital platformlar sayesinde daha hızlı bir şekilde öne çıkabilmesine nasıl katkı sağlıyor? 
Streaming’in yükselişi sadece müziğin tüketim biçiminde güçlü bir değişim yaratmakla kalmadı, aynı zamanda sanatçılar ve içerik üreticiler için birçok unsuru da dönüştürdü. Günümüzün dijital ve interaktif çağında, yeni nesil sanatçılar hem sanattan, dijital kültürden ve uluslararası müzik sahnesinden, hem de farklı müzik türlerinden ilham almaya devam ediyor. Ve dinleyicilere sundukları sound’larda çok cesur davranıyorlar. Bu durum yeni şeyler keşfetmeye hazır genç bir dinleyici kitlesiyle de birleşince, yeni isimlerin zirveye yükseldiğini görmek bizim için çok da şaşırtıcı değil.
Spotify olarak misyonumuz, bir milyon içerik üreticisine sanatlarıyla yaşama; yüz milyonlarca müziksevere de sanattan keyif ve ilham alma fırsatı vererek insan yaratıcılığının potansiyelini ortaya çıkarmak. Önceliğimiz her zaman sanatçılar ile hayranları arasındaki bağı güçlendirmek ve onları yeni dinleyicilere ulaştırmaya yardımcı olmak olacak. Dünyada ve Türkiye’de dinleyicilerimize en iyi audio deneyimini sunmaya devam ederken, sanatçıları desteklemek ve müzik keşfini daha da artırmak için yeni fırsatlara yatırım yapmaktan gurur duyuyoruz. Tam bu noktada RADAR programımızın kritik bir rol oynadığını düşünüyorum çünkü bu program kariyerlerinin henüz başındaki sanatçıları desteklemeyi hedefliyor. Geçen yıl Türkiye’de de RADAR programını başlattık ve yükselen yerli yetenekleri desteklemek ve kariyerlerinin kritik bir aşamasında hem Türkiye’de hem de ülke sınırlarının ötesinde görünürlüklerini artırmak için çalışmalar yapıyoruz. RADAR Türkiye programımız aracılığıyla, ülkemizdeki pek çok parlak ve yetenekli zihni ve onlara fırsat verildiğinde neler yapabileceklerini gözler önüne sermek istiyoruz. 

11. 2024 yazında dinleyici eğilimleri bakımından 2023 yılına göre dikkatinizi çeken en büyük değişiklik nedir? Örneğin, dinleme süreleri, en çok tercih edilen müzik türleri veya platform kullanımı açısından iki yıl arasında bir fark gözlemlediniz mi?
Öncelikle, her iki yaz da Türkiye’deki sanatçılara yönelik yazın da büyük bir eğilim olduğunu gösterdi. 2023’e benzer şekilde, 2024 yazının da en çok dinlenen ilk 10 şarkısının tamamı yerli sanatçılardan oluştu. Semicenk, Doğu Swag ve Era7capone gibi sanatçılar geçen yılki başarılarını bu yıl da devam ettirerek listelerdeki yerlerini korudular.

2024’ü farklı kılan ise türler arası işbirliklerinin artan görünürlüğü oldu diyebiliriz. Lvbel C5, Murat Boz ve Gülşen mash-up’ı “ILTIMAS X SUBMARINER” gibi türleri birleştiren parçalar, hip hop, pop ve hatta rock sanatçılarının seslerini harmanladığı, Türk müzik sahnesini daha da zenginleştiren bir trendin büyüdüğünü gösteriyor.

Ek olarak, her iki yaz için de hip hop ve rap’in baskın türler olarak karşımıza çıktığını görmemize rağmen, 2024’te de aslında müzik türleri anlamında çeşitlilik devam etti. Türk dinleyiciler hip hop hitlerinin yanı sıra rock, pop ve elektronik müziğe de kucak açtı. Era7capone, Batuflex ve Narco’nun “CISTAK” parçası hip hop’un ağırlıklı olduğunu yansıtırken, Dedublüman, Emre Fel ve Simge gibi sanatçılar Türk rock ve popunu yeniden öne çıkardı. 

Son olarak, 2023 ve 2024 yazlarına göz attığımızda, Türk müzik sahnesinin bir büyüme ve deneysellik döneminde olduğunu açıkça görüyoruz. Yerel sanatçılar son hız parlamaya devam ederken, dinleyiciler Türkiye’nin eklektik müzik zevkini yansıtan bir janr karışımına giderek daha fazla ilgi gösteriyor.