Tarot, ilk ismi ile “tarocchi", ilk olarak 15. yüzyıl ortalarında İtalya'da ortaya çıkan bir kart oyunuydu. O dönemde tarot, sadece soyluların oynadığı bir eğlenceydi. Kartlar; saray mensupları, erdemler, gezegenler ve dini figürler gibi temalar içeriyordu. Bu kart destesinin sadece oyun oynamak için kullanılmasından kehanet kartları olmaya evrilmesi 17. yüzyıl sonları-18. yüzyıl başlarında İngiliz ve Fransız okültistler, Antoine Court de Gébelin ve Etteilla gibi isimler, sayesinde oldu. Oyun kartlarının mistik ve ezoterik sembolik güçleri olduğu iddiasını ortaya attılar. 18. yüzyılın sonunda Etteilla takma adı ile bilinen Fransız Jean-Baptiste Alliette tarot falına odaklanan ilk kitabı yayınladı. Bu yayımlanan kitap ile diğer okültistlerin arasında yaygınlaşan tarot falı inancı İngiltere ve Fransa başta olmak üzere Avrupa’ya yayıldı.
Etteilla’nın ezoterik destesinden birkaç kart. Grimaud 1890
Günümüz tarot kartlarının, Rider-Waite destesi, ilk atası ise 1909 yılında Pamela Colman Smith and writer Arthur Edward Waite tarafından oluşturuldu. Bu kartları ilk tarot kartlarından (tarocchi kartlarından) ayıran büyük yenilikler vardı. Sadece figürler yerine karakterler ve önemli olaylar tasvir eden çizimler vardı. Peki ilk kartlardaki semboller neydi ve nereden geliyorlardı? İşte bu sorumuzun cevabı Memlük Sultanlığı'na ve hatta oradan Çin'e uzanıyor diyebiliriz.
Memlükler, 13. yüzyıl ile 16. yüzyıl arasında Mısır, Suriye ve Hicaz’da hüküm süren Türk-Çerkes kökenli bir hanedandı. 14. yüzyıl başlarında eğlence ve strateji amaçlı kullandıkları kart desteleri ortaya çıktı. Bu destede genellikle kupalar, kılıçlar, bastonlar (değnekler) gibi takımlardan oluşuyordu. Her takımda 10 numaralı kartlar ve 3 figüratif kart (valiler, naipler, krallar) bulunuyordu. Kartlarda insan figürleri yer almazdı. El yapımıydı, altın varak ve detaylı süslemelerle bezenmişti. Üzerlerinde Arap harfleriyle takım adı ve kart değerleri yazılıydı. Bu da İtalya’da ilk kullanılan tarot desteleri ile uyuşmaktadır. Bilinen en eski tarot destelerinden biri Visconti-Sforza Tarot Destesi’dir. 1440’lı yıllarda Milano Dükü Filippo Maria Visconti ve damadı Francesco Sforza için hazırlanmıştır. Kartlar el yapımıdır, altın varaklı ve oldukça detaylıdır. İnsan figürleri, alegorik semboller ve dönemin giysileriyle bezenmiştir. Bu da bizi gelişen ticaret yolları, politik ilişkiler ve kağıdın da yaygınlaşması ile bu kartların 15. yüzyılın ortalarında İtalya’ya ulaşmış olabileceğini düşünmeye sevk ediyor. Tam olarak net bir şey denilmese de Visconti-Sforza tarot destesi, Memlük kartlarının yapısından etkilenmiş olabilir. Bugün bilinen en eski Memlük kartları, Topkapı Sarayı Müzesi’nde korunmaktadır. Bu kartlar, 15. yüzyıla tarihlenir ve 52 karttan oluşur. Kartlar, hem oyun tarihi hem de İslam sanat tarihi açısından büyük önem taşır. Visconti-Sforza Tarot Destesi’nin bazı parçaları New York'ta, bazı parçaları İtalya'da, bazı parçaları ise İngiltere'de bulunmaktadır.
Solda, Türkiye’de bulunmuş el yapımı Memlük kartları ve sağda, Visconti ailesi tarafından hazırlatılmış kartlar.
Yorum Bırakın