"-Yor" Nereden Geliyor?

"-Yor" Nereden Geliyor?
  • 9
    0
    0
    2
  •  Türkçenin ilk dönemlerine baktığımızda belirli bir şimdiki zaman ekinin olmadığını görmekteyiz. Bahsettiğimiz bu dönemde Türkler, pekala şimdiki zamanı ifade ederek eylemi çekimli cümleler kuruyorlardı. Şimdiki zamanı ifade etmek amacıyla geniş zaman eklerinin kullanıldığı bir dönemdi bu. Hatta bu dönemin sonrasında Eski Anadolu Türkçesinde de geniş zaman ekinin şimdiki zaman özelliği taşıdığı görülmüştür.

     Türkler, bu geniş zaman şekilli kullanımı bazı birleşik fiiller ile harmanlayarak zaman içerisinde değişik kullanımlara sebep olmuşlardır. Bahsedeceğimiz "-yor" ekinin ortaya çıkış hikayesi de esasında bu birleşik fiilli kullanım sonucu ortaya çıkmıştır. Bu ekin kökeninde "yorı-" fiili vardır. Bu fiil şüphesiz ki bugün kullandığımız "yürü-" fiilinin eski bir halidir. Zaman içerisinde birleşik fiilli kullanımla geli yorur, gide yorur gibi yorı- fiilinin geniş zamanlı çekimle şimdiki zaman ifade etmesi yaygınlaşmıştır. Türkçenin Osmanlıca evresinde ise bu fiil unutulmuş ve ekleşmiştir. Bu sebeple aslında -yor ekinin çok genç bir ek olduğunu söylemek de mümkündür. Ünlü uyumlarına uymaması ve diğer şekil ve zaman ifade eden eklerin aksine bünyesinde "o" sesini taşımasının da sebebi aslında fiil kökenli bir ek olmasıdır diyebiliriz.

     Bu ek bugün tek bir biçim ile hayatına devam ediyor olabilir. Ancak çok genç olması sebebiyle onu Türkçenin yaşayan bünyesi içerisinde çok daha değişik formlarda görebiliriz. Belki yüz yıl sonra bugünkü bazı kullanımlarda olduğu gibi -yo şeklinde hayatına devam edecektir. Belki de ünlü uyumlarına girebilmesi için onun -yır, yir, -yur, -yür biçimlerini göreceğiz. Kim bilir?

    Kaynak : Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, (İstanbul: BAYRAK Basım/Yayım/Dağıtım, 2013), 295-298.


    Yorumlar (0)

    Bu gönderi için henüz bir yorum yapılmamış.

    Yorum Bırakın

    Yorum yapmak için üye girişi yapmalısınız. Üye girişi yapmak için buraya tıklayınız.