Balta kelimesinin kökeni ile ilgili bugüne kadar pek çok görüş görüş ortaya atılsa da belli bir kanıya varılmamıştır. Bizler bu kelimenin Eski Uygur Türkçesinde "baltu, balto" şeklinde olduğunu bilmekteyiz. Ayrıca bundan önce Eski Türkçede ise bu kelime "baldu" biçimindedir. Kimi Türkologlar bu kelimenin kökenini ölü dillerde kimileri ise Hint-Avrupa veya Ural-Altay dillerinde aramışlardır.

Kökeni Türkçe olabilir mi?

Balta tarih boyunca çeşitli şeyleri kesmek için kullanılmıştır. Bu kelimenin kökenini incelemek için de Türklerin tarih boyunca bir şeyleri kesmek için kullandıkları bazı nesnelerin kökenlerine bakmamız faydalı olacaktır.

bıçak :  bıç-/biç- fiilinden türemiştir.

keski : kes- fiilinden türemiştir.

kazma : kaz- fiilinden türemiştir.

orak : or- fiilinden türemiştir.

 Bu örnekler bizlere Türkçedeki aletlerin genellikle yaptıkları iş üzerinden adlandırıldığını göstermektedir. O halde eğer balta kelimesi Türkçe kökenliyse içerisinde barındırdığı bir "kesme, saplama" eylemi barındırmalıdır. Eski Türkçede bulunan ba- ve bal- fiilleri bu konuda bizleri düşünmeye itecektir. Bu fiillerin anlamları sırayla "bağlamak" ve "bağlanmak" şeklindedir. Ancak böyle bir fiil kökünden "kesmek, saplamak" anlamında bir isim türemesi oldukça zordur. 

 Kutadgu Bilig'de ve e Dîvânü Lugati’t-Türk’te "yaralamak" anlamında kullanılan balık- fiili de balta kelimesinin kökeni olabilir. Bu balık- fiilini de şu şekilde düşünebiliriz:

bal-ı-k :  fiil kökü - yardımcı ses - fiilden fiil yapan ek

 Türkçede bat- ve ban- kelimeleri de bu kökten türemiş olabilir. Hal böyle olunca karşımıza ba- köküne -l edilgenlik eki getirilerek bu bal- fiilinin oluştuğunu düşünebiliriz.. Bu bal- fiiline Eski Türkçe -DU fiilden isim yapan eki gelerek bir baltu kelimesi türemiş olabilir. 

balta < ba-l-tu: fiil kökü – fiilden fiil yapan ek – fiilden isim yapan ek

KAYNAK:

Karadoğan, A. (2013). Balta Kelimesinin Kökenine Dair, Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, Sayı: 159, 5-11.