Türkler çok eskiden bu yana bu sevimli hayvan ile tanışıyorlardı. Öyle ki Orhun Âbideleri'nde dahi bu hayvandan "tabışgan" şeklinde bahsedilmiştir. Öyleyse bu kelimenin kökeni hakkında birkaç fikir de yürütebildiğimizi söyleyebiliriz.

 Yaygın bir görüş bu kelimenin kökeninin Türkçeye dayandığı şeklinde olsa da ünlü şarkiyatçı Clauson'a göre bu sözük Moğolca "taulai" sözünden alıntıdır. Clauson ayrıca bu sözcüğün Altaycada "tulay" veya "tuulay" şeklindeki varlığını da göstermektedir.

 Diğer bir yaygın görüş ise sözcüğün kökeninin Türkçe olduğu şeklindedir. Eski Uygur Türkçesi metinlerinde bu sözcük tavşan, tabışġan, tabışḳan şekillerinde kendini göstermektedir. Tuncer Gülensoy'a göre bu kelime taw-„sıçramak, zıplamak‟-rı-ş-ġan şeklindedir.  Yani Eski Türkçe "tab-" veya "tav-" sıçramak fiilinin çeşitli ekler vasıtasıyla asıl özelliği zıplamak olan bir hayvan anlamında kullanılması şeklinde oluşmuştur. Gülensoy, bu izahını "tavra-, tavran-" acele etmek fiilinin bugünkü "davran-" fiili ile ilgisini göstererek destekler.

 Hasan Eren ise Eski Türkçede kullanılan "tabış-" sıçramak fiiline "-gan" eki getirilerek bu kelimenin oluştuğunu savunmaktadır. Ona göre bu en yaygın inanıştır. 

 En nihayetinde bu kelimenin ortaya çıkışında en baskın gözüken görüş kelimenin Türkçe bir köke dayandığı şeklindedir. Eski Türklerden bize kalan en eski yazılarda bile bu hayvanın ismine rastlamamız bizleri oldukça şaşırtıyor. Ancak o zamanlar bu sevimli hayvan sevilmekten çok milletin boğazını doyurmak için kullanılıyordu.

 Tonyukuk Âbidesi  (Birinci Taş, Güney Yüzü)

* Kiyik yiyü tabışgan yiyü olurur ertimiz. Budun boguzı tok erti. (Geyik yiyerek, tavşan yiyerek oturuyorduk. Milletin boğazı tok idi.)

 Kaynaklar:

 SARITİKEN, Hakan, “Tavşan Sözcüğünün Etimolojisi Üzerine”, Asia Minor Studies Dergisi, C. 7, S. 1, 2019, s. 130-135.

 ERGİN, Muharrem. Orhun Âbideleri, (İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2018), 98.