Kraliçe'nin Sir Ünvanı Verdiği Tiyatrocu, Henry Irving

Özgünlük kendi şöhretini yaratır mı?

Belki, Henry Irving bize bu sorunun cevabını verebilir...

Henry, dönemi için reform sayılabilecek bir estetik kaygısıyla tiyatro ve sahne anlayışını kendi özgün tarzıyla buluşturarak alışılmışın dışına çıkarmış bir tiyatro oyuncusu ve sahne yöneticisi.

Kim Bu Henry ?

Döneminde reform sayılabilecek diyoruz çünkü Henry dünyaya gözlerini, 1838 İngiltere'sinde, yani Victoria Çağı olarak bilinen, sanatın ve edebiyatın eğlence aracından öte bir anlam taşımadığı bir ortamda açtı.

Metodist annesinin isteğinin aksine, yine aynı dönemde serserilik ve haydutlukla özdeşleştirilen oyunculuk mesleğini seçti.

Amcasından kalan az bir parayla peruk , kostüm gibi tiyatro gereçleri satın alarak Kraliyet Soho Tiyatrosu'nda amatör oyunlarda rol almaya başladı.

Sonrasında ise tiyatronun o yılları için en iyi oyunculuk okulu olarak görülen gezici tiyatrolardan birine katıldı ve 10 yılı bu şekilde mesleği öğrenerek geçti.

Bu arada girşteki tanıtımı Henry Irving olarak yaptık ancak Henry'nin asıl ismi John Henry Brodribb 'dir.

Henry kalbini oyunculuğa kaptırdıktan sonra Irving sahne adını aldı ve kendi adı olarak da kullanmaya başladı.

Irving isminin seçiminde Edward Irving den etkilendiğini düşünürsek yanılmış olmayız.

Evet ne diyorduk... Henry gezici tiyatrodaki döneminin ardından 1878 de daha önce oyuncu olarak çalıştığı Lyceum Tiyatrosunu kiraladı ve başına geçti, ki asıl ihtişamlı dönemi bununla başlar.

Lyceum...

Yöneticiliğini yaptığı Lyceum'u abartılı diksiyonu, kendine has tarzı, kostümlere ve dekorlara gösterdiği özenle dönemin sıradan tiyatrolarından hızlıca ayrıştırmayı başardı. Tüm parasını dekor ve kostümlere harcıyor dönemin en ünlü müzisyenlerini getirtiyordu. Diğer tiyatroculara nispeten her işte yüksek estetik kaygısı taşıyor bazen cebindeki son parayı pahalı bir dekora harcıyordu.

Lyceum zamanla başarıdan başarıya koştu, her oyun dekor ve kostüm açısından kendinden bir öncekinden daha ihtişamlı olurken o sezonun karı da haliyle maliyetlere gidiyordu.

Sıradanın aksine Henry oyuncu tiyatrosu anlayışı benimsiyor, yazarın oyuncuya uyması gerektiğini düşünüyordu.

Daha sonra Lyceum'a baş kadın oyuncu olarak Ellen Terry katıldı ve ikisi bir çok oyunda gösterdikleri muhteşem performanslarla tiyatronun adının ve bu yeni kendine has tarzının hızla yayılmasını sağladılar.

1883-1904 yıllarında Lyceum, Kuzey Amerika'da sekiz büyük tur yaptı, görsel sunumlarda ve topluluk oyunlarında yeni standartlar belirledi. Tiyatrolar arasında özellikle görsel alanda kıstas alınmaya başlanmıştı bu yeni tarz.

Hatta Henry çocuğu olarak gördüğü Lyceum ile kendi tarzını öyle güzel yansıttı ki kraliçe kendisine '' Sir '' ünvanı verdi.

Henry Irving tarihte tiyatrodaki hizmetlerinden ötürü Sir ünvanı alan ilk kişidir.

Bu süreçte Henry'nin hayatından ona iki çocuk veren bir evlilik geçti ama ikinci çocuğunun doğumuna az bir süre kala evliliğini noktaladı.

Son...

Bir kaç yıl sonra 1897 de oynanan I. Petro oyunu istenilen başarıyı elde edemedi ve aksilikler birbirini takip etti. Önce tiyatronun en ünlü oyunlarında kullandığı dekorlar bir yangın sırasında geri döndürülemeyecek kadar hasar gördü. Ertesi yıl ise Irving hastalığı sebebiyle turnelere katılamamaya başlayınca hasılat iyice geriledi. Toparlamak için Amerika turneleri organize edildi fakat tüm bunlar maliyeti katlıyor, biran önce görülmek istenilen kardan git gide uzaklaştırıyordu toluluğu.

Bir süre sonra topluluk dağıldı.

Henry Irving, 1905'te 68 yaşında, kendi çocuğu olarak gördüğü Lyceum'u tekrar toplayamadan beş parasız şekilde öldü.

Henry’nin Lyceum efsanesi çok uzun sürmedi belki ama Henry Irving'in kendi tarzını ve estetik anlayışını koruyup, cesaretini devrin sahne sanatları standartlarının önüne koyarak gönül verdiği mesleğinde dönemin sanat anlayışına çağ atlattığını biliyoruz.

Henry'i Irving tanımamızın sebebi de bu... Özgünlüğü ve cesareti.