Küreselleşme Nedir?

 Küreselleşme, dünyaya bir bütün olarak tek bir yer gibi bakmak denilebilir. Siyasal, toplumsal, ekonomik ve kültürel anlamda etkinliklerin tüm dünyaya yayılabilmesidir. Küreselleşmenin gelişmesine olanak veren en önemli etkilerin teknolojinin gelişmesi, ulaşım ve haberleşmenin artması olarak düşünülebilir. 
 Küreselleşme çok yaygın kullanılan bir terim olmakla birlikte pek çok anlama gelmektedir. Bazıları bu terimi Amerikanlaşma, batı kültürünün tüm dünyaya yayılması olarak kullanmaktadır. Burada, bunun yerine dünyanın gittikçe teknolojik hâle gelmesi, anlık iletişimin artması ve dünyadaki her bireyin birbirine ulaşımının kolaylaşması, tüm dünyanın aynı gündemden haberdar olması, seyahatlerin kolaylaşması, kısaca dünyanın ‘küresel köye’ dönüşmesi bağlamında düşünülmektedir. Tüm dünyanın ortak zaman kavramını ve takvimi kullanması şeklinde düşünülebilir.
 Küreselleşme için, ulus-aşırı büyük şirketler, küresel tüketim ağları, dünya çapında spor yarışmaları, küresel askeri ve siyasi birleşmelerin ortaya çıkması, küresel hastalıklar, küresel ekonomi ve banka sistemleri örnek olarak verilebilir.

Yerelleşme Nedir?

 Yerelleşme, bir kültürün, ulusun, grubun yani bir topluluğun kendine özgü özelliklerini korumak istemesidir. Bu özellikler, kendine özgü siyasallaşma biçimi, ekonomik düzeni, sağlık sistemi, ahlak anlayışı, giyimi, dili gibi her alanda kendi kimliğini oluşturan niteliklerdir. 
 Her topluluk kendi yaşam koşullarına, tecrübelerine, tarihine ve sorunlarına göre bu nitelikleri bir çözüm yolu geliştirmektedir. Bu yüzden küreselleşme ile dünya üzerinde daha baskın ve yaygın olan bir kültürün diğer kültürlere yayılması sonucunda uyuşmazlıklar ve sorunlar ortaya çıkacaktır. Çünkü, her kültür kendine özgü ve biriciktir. Bir kültürün, diğer kültürün üzerinde hâkim hâle gelmesi, hâkim olduğu kültürün ihtiyaçlarına, sorunlarına ve beklentilerine çözüm olabileceği anlamına gelmez. Bu nedenle kültürler yerelleşme ile kendi kültürlerini korumaya giriştiği görülebilir.
 Bu nedenle ülkelerde milliyetçilik gibi akımlar, yerel üretimi ve piyasayı destekleme, bazı konularda ülke içine kapanma, kendi kültürünün geçmişte en yükselişte olduğu dönemlere özlem duyma ve kendi kültürüne özgü bazı nitelikleri yeniden canlandırma ya da üzerinde durma gibi eğilimler ortaya çıkabilir.

Küyerelleşme Nedir?

Küyerelleşme kavramı, 1992’de İngiliz sosyolog Roland Robertson tarafından kullanılan ve daha sonra sıkça anılan bir kavramdır. Küyerelleşme, küreselleşme ve yerelleşme kavramının bir sentezi olarak düşünülebilir. 
 Giderek globalleşen dünyada, kültürlerin küresel bazı nitelikleri alırken kendi yerel süzgeçlerinden geçirmesi durumudur. Ayrıca ulus-aşırı şirketlerin politikalarını ve ürünlerini gittikleri ülkelerin kültürlerine uyarlaması şeklinde de düşünülebilir.
 Küreselleşmeye yapılan yorumlardan biri de, tüm dünyada tek bir yönetim modelinin yayınlaştığını ve dünyanın homojen bir hâle geldiğidir. Bu nedenle küyerelleşmenin dünyanın mevcut heterojen yapısını koruduğuna dair yorumlar yapılmaktadır. 
 Küresel stratejiler doğrultusunda ortaya konan tek tip ürünler yerine toplumların yerel özelliklerine göre ortaya çıkan tercih, talep ve ihtiyaçları doğrultusunda biçimlendirilen kişiselleştirilmiş ürünler yer almaktadır.

Küyerelleşme Kültürel Melezleşme Olabilir Mi?

 Kültürel melezleşme, kültürel heterojenliği devam ettiren, en az iki kültürün bir araya gelmesiyle yeni bir sentezin oluştuğu durumlar için kullanılır. Küreyerelleşme, çoğulcu bir kavramdır ve farklılıkları dikkate alır. Ayrıca yerel toplulukları aktif yaratıcılar olarak ele alır.
 Kuşkusuz melezleşmenin kendisi, küreyayılmayla bağlantılı olan tekbiçimliliğe karşıt olarak küresel ve yerelin eşsiz karışımıyla bağlantılı olan artan çeşitliliği vurgulayan türden bir terimdir (Ritzer ve Stepnisky, 2018: 475).

Küyerelleşme Kültürel Emperyalizm Olabilir Mi?

 Küreselleşen dünya ile medya sektörü de küreselleşmektedir. Kültürel emperyalizm kavramı, genel olarak küresel medya aracılığıyla Amerika’nın tek tip kültürünü, daha az gelişmiş toplumlara empoze etmesi için kullanılır. 
 Medya, buna aracılık eden etkenlerden biri olarak görülmektedir. Kültürel Emperyalizm, asıl amacın tüketim kültürünü yaygınlaştırma olduğu ve genellikle ulus-aşırı büyük markaların batı merkezci olması ile dolaylı olarak batı kültürünün en iyi kültür olması algısı ile az gelişmiş toplumlara pazarlanması tezidir. 
 Batılı olan her ürünün, kültürün, markanın vb. daha değerli olduğu ve satın alınması gerektiğinin diziler, filmler, reklamlar, online alışveriş siteleri, genç kültürü vb. aracılığı ile ideolojik olarak aktarıldığı savunulur.

 Bu nedenle, küyerelleşmenin aslında küreselleşmenin devamı olduğu savunulur.  Yereli vurgulamanın markalar için yalnızca bir pazarlama stratejisi olduğu savunulmaktadır. Yani, markaların yerel kültürün özelliklerini vurgulamasının sebebinin aslında yerel kültüre samimi bir mesaj vermek ve ‘sizden biri’ imajı yaratmak için olduğu ve amacın o bölgedeki satış rakamlarını arttırmak için olduğu söylenmektedir.  Melezleşme teorisinde yerel topluluklar aktif bir rol oynarken, kültürel emperyalizm teorisinde yerel topluluklar yeniden pasif ve müşteri olarak görülmektedir. 

Küyerelleşme Açısından Örnekler

 Küyerelleşmenin pek çok alanda farklı örnekleri vardır. 
•Müzik alanında bakılırsa, yine hip-hop, indie, klasik müzik gibi global versiyonlar varken reggae gibi yerel müziklerin bu müziklerden türemesi ya da evrensel olanın yerel müzikle yeniden uyarlandığı görülmektedir. Ayrıca elektro-bağlama gibi küresel ile yerelin birleştiği farklı müzik aletleri gündeme gelmiştir. 
•Film sektöründe Amerika’nın ünlü Hollywood sektörüne rakip olarak Hindistan’ın Bollywood’u kurması da örnek olarak gösterilebilir. 
•McDonald’s inek eti yemeyen Hindistan için tavuk etinin farklı versiyonlarını üretmektedir. Bu tarz pek çok örnek diğer büyük markalarda da görülebilir.

•Batı merkezli ve küresel Coco cola markası, küyerelleşme kapsamında ülkemizde ramazan reklamları yapmaktadır. Aynı şekilde Rusya’da kola şişelerini matruşka bebek şeklinde satmaktadır. Ürdün ve diğer Arap ülkelerinde Arapça yazılar ile pazarlamaktadır. İneğin tanrılaştırıldığı Hindistan’da, kola ineklerden gelmektedir diye reklam yapmaktadır. Singapur’da ise şişeler yerel ve kültürel anlamlar taşıyan motifler ile süslenmektedir. 
 Bu örnekler ile ulus-aşırı küresel şirketlerin yerel değerleri bir pazarlama aracı olarak kullandığı görülmektedir. Detaylı incelemeler ile tüm markaların bu formülü kullandığı görülebilir.   

Netflix Küyerelleşme Örneği

•Günümüzde küreselleşme ve teknoloji çağında yaşamamızın etkisiyle internetteki platformlar üzerinden dizi ve film izleme kültürü gittikçe yaygınlaşmıştır. Bu platformların küresel olarak en ünlü olan markalardan biri Netflix’tir. Burada yayınlanan dizi ve filmler dünya çapında izlenmektedir. 
•Bu platformun Netflix Türkiye sosyal medya hesaplarında “Bright filmi ve Altered Carbon, Black Mirror dizilerinin” Türkiye’nin yerel özelliklerine uygun reklam ve tanıtımlar yapıldığı görülmektedir. Bu diziler ve film yabancı ve küresel yapımlar olmasına rağmen Türkiye için yapılan tanıtım filmlerinde Türkiye’de ünlü olan aktörlerin oynadığı görülmektedir. 
•Örneğin Black Mirror’un tanıtım reklamında Türkiye’de evlilik programları ile ünlü olan Esra Erol oynamaktadır. Dizinin hiçbir bölümünde evlilik programı teması olmamasına rağmen tanıtım filminde evlilik programı teması kullanılmıştır. Aynı şekilde Bright filminin orjinalinde orklarla ilgili bir hikaye anlatılmakta ve Will Smith oynamaktadır. Türkiye için yapılan tanıtım filminde ise mekân olarak İstanbul seçilmiş ve orklar çay içmekte, mahallede yaşamakta, tavla oynamakta ve berberlik yapmaktadır. Batıya ait olan ork figürü ile Türk motifleri birleştirilmiştir.

•Bu örneklere bakıldığında küresel bir dizi ve film izleme platformunun ülkelerde izleme kültürünü yaygınlaştırmak ve yabancı yapımların izleme oranlarını arttırmak için ülkelere göre, yapımların reklamlarını değiştirmekte ve dizi/filmleri küreyerel bir anlayışla pazarlamaktadır.

 

KAYNAKÇA

GİDDENS, Anthony ve SUTTON, W. Philip (2019), Sosyoloji, çev. E. Arzu Kayhan, 8.Edisyon, Kırmızı Yayınları: İstanbul.
RİTZER, George ve STEPNISKY, Jeffery (2018), Modern Sosyoloji Kuramları, çev. Himmet Hülür, 2. Baskı, De Ki Basım Yayım: Ankara.
Netflix Reklam Örnekleri Linkleri: 
Altered Carbon:
Black Mirror:
Bright: