Enneagram yaklaşık 2500 yıldır varolduğuna inanılan bir sistemdir. Modern dünyaya entegre edilmesi ise 20. Yüzyıl başlarına denk gelmektedir. Bir dönem İstanbul’da da yaşamış filozof George Gurdjieff’in etrafında oluşan felsefî tartışma grupları aracılığıyla Batı kültürünün Doğu kültüründen doğan bu öğretiyle tanıştığı söylenebilir. Günümüzde ise Enneagram temelli değerlendirme sistemleri birçok büyük uluslararası şirket tarafından insan kaynakları alanında kullanılıyor. 2011 yılında yapılan bir araştırmada Best Buy, Daimler-Mitsubishi, Toyota ve Avon gibi birçok şirketin Enneagram’dan yararlanarak verimliliklerini oldukça yukarıya çektiği belirtildi. 

“ Günümüzde ise Enneagram temelli değerlendirme sistemleri birçok büyük uluslararası şirket tarafından insan kaynakları alanında kullanılıyor”
Enneagram sistemindeki kişilik tipleri ve bu kişilik tiplerine sahip çalışanlarınızın motivasyonlarını nasıl yukarıda tutabileceğinize dair ipuçları size yardımcı olabilir.

Tip 1- Mükemmeliyetçi
Tip 1’ler kurallara sıkı sıkıya bağlı, doğruluk ve adalete karşı derin bir hassasiyete sahip, el attıkları her şeyi kendi yüksek standartlarına denk düşecek biçimde kusursuzca yapmak isteyen, ahlakı yaşamının ana yönlendiricisi bellemiş kişilerdir.

Dolayısıyla Tip 1 çalışanınıza karşı davranışlarınızda adil ve tutarlı olduğunuzdan emin olmalısınız. Her ne kadar bu öneri tüm çalışanlar için geçerli gibi gözükse de Tip 1’ler çok katı bir adalet anlayışına sahip olduğundan, dikkate alınmayacak kadar ufak konular bile Tip 1 için ciddiyetle ele alınacak bir mesele olabilir. Tip 1’e verilecek görev tanımı da oldukça net olmalıdır. Pek esnek insanlar değillerdir, ama düzenli ve sabit bir plan içerisinde görevlerini kusursuzca yapabileceklerine güvenebilirsiniz.

Şirketin ya da takımın uzun vadeli plan ve amaçlarının kendisine iyice anlatılması da size yardımcı olabilir. Zira bir plana gerçek anlamda inanç duyduklarında çok sıkı çalışırlar ve kolay kolay da bu yoldan vazgeçmezler.

Tip 2- Yardımsever
Tip 2’lerde bir gruba ait olma ve insanlar tarafından sevilme arzusu yaşamın temelinde yer alır. Yardımsever, ilgili, sıcakkanlı ve pozitif enerjili insanlardır.

Bir 2’yi motive edebilmek için yapılacak en önemli şey, onaylandıklarını, gereksinim duyulduklarını ve sevildiklerini onlara açık biçimde ifade etmek ve hissettirmektir. Sevmek ve sevilmekten güç aldıkları için soğuk, katı ve fazla resmi ortamlarda daha düşük bir ruh halinde olacaklardır. Ayrıca ekip liderine içten bir güven duyabilmesi de önemlidir.

Tip 2’ler her zaman diğer insanların gereksinimleri ve duygularıyla içtenlikle ilgilenseler de kendi duygularından ve sorunlarından bahsetmekte olasılıkla zorlanacaklardır. Dolayısıyla yöneticisi ve ekip arkadaşlarının zaman zaman onun problemleriyle ilgilenmesinden hoşnutluk duyacaklardır. Bu ayrıca Tip 2 için sevildiğine dair bir işaret olarak da algılanacaktır. Belirli aralıklarla aldıkları olumlu geri dönüşler de onları besleyecektir.

Tip 3- Başarılı
3’ler için yaşamın anlamı başarıdır. Özgüvenli, hırslı ve hedef odaklı insanlar olarak görülürler. Genelde karizmatik ve iyi bir imaja sahip kişilerdir.

Hareketli, esnek ve değişken çalışma ortamları tam da onlar içindir. 3’ün daha kolay motive olabilmesi için kısa dönemli hedefler verilmesi daha iyi olabilir. Aynı uzun dönemli hedefi, daha kısa dönemli adımlara bölmek onlara sürekli yeni bir başarı elde ettikleri düşüncesini verebilir.

Aşırı hedef odaklı olduklarından ve kendilerini kişilik özellikleriyle değil, eylemleriyle tanımladıklarından dolayı önüne açık ve net hedefler konulmalıdır. Katı bir sistemi olan rutin çalışma ortamlarına sokulmamalıdırlar.

Tip 4- Özgün
Kendilerini sıradan insanlardan ve kalabalıklardan farklı görürler. Çevreleri tarafından eşsiz insanlar olarak görülürler. Yaratıcı karakterdedirler.

Diğer insanlardan farklı olduğu sık sık belirtilmeli ve özgün katkıları takdir edilmelidir. Çevrelerinde, onları anlayacak yetkinlikte ve zevk sahibi insanların olmasından hoşlanırlar. İş ortamına gerçekten de onları diğer insanlardan ayıran ve göze hoş gelen katkılar verirler. Bunların başkaları tarafından anlaşılması onları motive edecektir.

Sıradan, rutin görevlerden ve ortamlardan uzak tutulmalıdırlar. Sistematik bir düzenin, katı kuralların olduğu, fazla resmi ve bürokratik ortamlar üretkenliklerini ve motivasyonlarını düşürür, zira 4’ler yaratıcı ve yenilikçi fikirlerini iş ortamında da uygulayabilmek isterler.

Tip 5 – Araştırmacı
Tip 5’ler adeta “bilgi” için yaşarlar. İnsan ilişkilerindeki ya da doğa bilimlerindeki ilişkileri derinlemesine keşfetmek onlara büyük zevk verir. Meraklı ve sorgulayıcıdırlar.

İşlerine karışılmasından pek hoşlanmadıkları ve ayrıca bir işi tek başlarına daha iyi yapabileceklerini düşündükleri için tek kişilik projelerde çalışmaları daha uygun olabilir. İçe dönük kişiler olsalar da bu onların yeni insanlarla tanışmak ve iletişim kurmakta zorlandıkları anlamına gelmez. Daha ziyade kalabalık ortamlar için yeterli enerjileri yoktur ve böyle çalışma alanları onları fazlaca yorup bunaltabilir. Böyle durumlarda konsantrasyon sağlamakta zorlanırlar. Genelde takım oyuncusu olmadıkları söylenebilir.

Ayrıca onlara verilen yönergeler açık ve tutarlı olmalıdır. Sık sık değişen ve istikrarsız işlerden hoşlanmayabilirler. En önemlisi de 5’lere verilecek iş duygusallıktan uzak, salt bilgi ve rasyonalite üzerine kurulmuş, sistemli bir iş olmalıdır.  Belirli aralıklarla kendilerine danışılması ve rehberlik istenmesi onları motive edecektir.

Tip 6- Güvenilir
Güvenlik ve emniyet içinde bir yaşam arzularlar. Risklerden ve çatışmalı ortamlardan hoşlanmazlar. Güvenilir bir otorite altında olmak onlara iyi hissettirir.

Derin bir strateji ve planlama gerektiren görevlerde başarılıdırlar. Stresli çalışma ortamlarından hoşlandıkları söylenemez. Yaptıkları uyarıların ve öngörülerin üstleri tarafından dikkate alınması onları motive eder.

İyi oturtulmuş bir hiyerarşinin olduğu çalışma ortamlarını severler. Takım çalışmasına yatkındırlar ve iş birliği içinde olmaktan zevk duyarlar. Hareketli, değişken ve yüksek tempolu işlere pek uygun olmayabilirler çünkü bu tür ortamlar 6’ların tehdit altındaymış gibi hissetmelerine neden olabilir. Çizgileri iyi çizilmiş uzun dönemli hedefler onlar için daha uygundur.

Tip 7- Maceracı
Yaşamdan olabildiğince zevk alıp yeni şeyler deneyimlemek isteyen ve hayatın tatsız yanlarından da olabildiğince kaçınmaya çalışan insanlardır. Neşeli, enerjik ve yaratıcıdırlar.

Özgür bir iş ortamında çalışmaktan hoşlanırlar. Yaratıcılıklarını uygulayabilecekleri dinamik ve yüksek enerji gerektiren çalışma ortamları onları motive eder. Dikkatleri kolay dağılabilir, bazen daldan dala atlıyormuş gibi gözükebilirler. Dolayısıyla kısa dönemli hedefler 7’ler için daha uygundur.

Fazla bürokratik ve katı otoriteli ortamlarda çalışmamalıdırlar. Ayrıca rutin ve kendini sürekli tekrarlayan işler onları boğabilir. Böyle ortamlarda yaratıcı ve enerjik karakterlerini yansıtamazlar.

Tip 8- İddialı
8’ler, yaşamın güç ve gücü elinde tutabilmekle ilgili olduğunu düşünür. Zayıflıklarını kimseye göstermemek isterler. Kuvvetli, ciddi ve etkileyici bir imajları vardır.

Doğal liderlerdir ve çalıştıkları ortamlarda da kendilerine yetki verilmesini isterler. Eğer ekipte otoritenin kendisi olduğu hissederlerse astlarına karşı korumacı, adil ve anlayışlıdır. Gelişme ve büyüme hedefli zorlayıcı işler onları diri tutup motive eder.

Fazla kuralcı ve esnekliğe müsaade edilmeyen ortamlardan hiç hoşlanmazlar. 8’in üstü bir yönetici süreci her bir adımda detaylıca kontrol etmektense, sadece kritik noktalarda işe müdahil olmalıdır.

Tip 9 – Barışçı
9’lar için yaşamın amacı huzuru ve kişilerarası uyumu koruyup, her türlü çatışmadan kaçınmaktır. Uzlaşmacı, uyumlu, sakin kişilerdir.

Stres seviyesi yüksek olmayan, rutin iş ortamları onlar için daha uygundur. Uzun dönemli ve yüksek tempo gerektirmeyen görevlerde daha üretkendirler. Hem astları hem üstleri tarafından kendilerine takım dayanışması içinde, samimi ve arkadaşça yaklaşılması, 9’ların motive olmasına ve işlerine yüksek bir sadakat geliştirmelerine yol açar.

Gergin, stresli, rekabetin yüksek olduğu ortamlarda üretkenlikleri yok olur. Fazla esneklik gerektiren, düzenli bir sistemin olmadığı görevler huzurlarını kaçırabilir. Bu tür durumlarda inatçılaşabilir ve pasif-agresif bir tutum takınabilirler.

Kaynak: Enneagram Tiplerine Göre Çalışanlarınızı Nasıl Motive Edebilirsiniz?