Kvaidan’ı ''tuhaf şeylere dair öyküler ve incelemeler'' olarak niteleyen Lafcadio Hearn ile unutulmaz bir yolculuğa çıktım. İyi ki Japon klasikleri dizisine eklenen her kitabı kütüphaneme kazandırmaya gayret ediyorum, yoksa Kvaidan’la tanışmam mümkün olur muydu?
Japon dünyasının yaşadığımız evrenle pek içli dışlı olmadığını düşünürüm bazen. Sanki orada yaşanan birçok efsane, mit hala günümüzde varlığını sürdürüyormuş da bize benzemeyen bu insanlar tarafından ‘’kültür’’ adı altında korunuyormuş gibi. Onlara göre belki gerçek; karanlığı aydınlıktan daha çok seven Japonlar, saklamak istediklerini öyle bir koruyorlar ki biz ‘’sadece hayalmiş’’ deyip geçebiliyoruz. Amaçları da bu konuyu geçiştirmemizi istemek olabilir de, neden olmasın? Beri yandan her şeyden nem kapan batıl inançlı bir toplum olduğu da aklıma gelmiyor değil. İnsanoğlunun doğasında yaşadığı her şey; doğum, ölüm, yolculuk, evlenmek… v.s. Bunlarda bile işkillenecek bir şeyler buluyorlar doğrusu. Gerçi kuşkulanmakta haklılar (efsaneler ve mitler yüzünden), ama şüpheleri bile acelesiz ve rahat. Neredeyse çoğu şeye bir isim ve neden bulmak, geleneklere ve göreneklere uymak, ahlaklı olmak, yasa gibi bir şey bu toplumda.
İşte Kvaidan sınırlarınızı zorlamayı sağlayıp sizi bu ve bunun gibi düşünceler içinde bırakıyor. Birbirinden tuhaf on yedi öykü ve üç inceleme (kelebekler, sivrisinekler, karıncalar) ile tüyler ürperten bir serüvene çıkıyorsunuz. Özellikle ölüm, reenkarnasyon, Budizm, ruhlar, cinler ve hayaletler gibi varlık ve temalar öykülerde yoğun bir şekilde işlenmiş. Korkudan bayılacağınız, aklınızı kaybedeceğiniz hikayeler değil bunlar, yine de büyülü ve garipler. Sadece Japonya’ya ait değil, Çin’den de bir şeyler görüyoruz bu arada. Efsaneler yazarın yarattığı yeni bir şey de değil. O sadece bilinen efsaneleri, mitleri alıntı yaparak ve bazen de bir şeyler ekleyerek, kendine has üslubuyla farklı bir yapıt kaleme almış. Peki neden bunu yapmış?
Lafcadio Hearn adından da anlaşılacağı üzere Japon değil, kendisi İrlandalı ve Yunanistan’da doğmuş. Japonya’ya yerleşip de bir samurayın kızıyla evlenene kadar Fransa ve Amerika’da bulunmuş. Birbirinden farklı meslek ve öğrenim deneyimleri olmuş… Yaşamı boyunca sıradan olmayan her şeyi yapmış gibi görünüyor. Kendisi de kitabı gibi, ilginç bir hayat :) Batı’dan gelen bu adam Japonya’nın gizemine, havasına, gökyüzüne ve mucizelerine vurulmuş, sonunda Japon vatandaşı olmuş. Ve Yakumo Koizumi adını almış. Dediğim gibi bir samurayın kızıyla evlenmiş; eşi Setsuko Koizumi ile. Tokyo’da öğretmenlik de yapmış hayatını kaybedene kadar.
Batı için bu ülke uzak, bilinmeyen ve değişik bir yer sonuçta. Bu ülkeyi en iyi Japonlar anlatır tabii, ama Batı onları pek tanımıyor. Hearn ise kendilerinden biri. Yazar bu fırsatı değerlendiriyor; çünkü bu topluma, kültüre hayran ve tanıtımı için de elinden geleni yapmak istiyor; Batılıların okumak için merak edeceği ilginç bir eser denemesinde bulunuyor ve Kvaidan ortaya çıkıyor. Amacı da Japon kültürünü ve sosyal yaşamını Batı’ya anlatmakmış yani. Kvaidan bunu başarmış bence. Kültürlerine ait şuana kadar okuduklarımdan (Japon klasikleri dizisi) başka bir şey bilmediğim halde, hem hoşuma giden hem de neler ama neler öğrendiğim bir kitap oldu. Bir de unutmadan Miyazaki animelerini yüz kez izlemişimdir; Ruhların Kaçışı filminde her şeyi yiyen bir obur vardı, bir öyküde onu gördüm gibi :)
Öykülerden sonra böcek incelemelerine geçiş yapıyoruz. En tiksindiğim canlılar… Ama korkmanıza ve iğrenmenize neden olacak türden böcekler değil bunlar; kelebekler, sivrisinekler ve karıncaların biz insanlar karşısındaki yerlerine ve değerlerine dair farklı düşüncelere ev sahipliği yapan bir bölüm bu. Gerçek ve gerçeküstü bilgilerin bulunduğu, edebiyatın ve felsefenin birbirine geçtiği öğretici bir bölüm olmuş. Sıkılmadan okudum öykülerde de olduğu gibi.
Okuması zevkli ve kolay bir kitap; bilmediğiniz kelimeler ve diğer her şey gözünüzü korkutmasın, çünkü dipnotlar oldukça iyi hazırlanmış. Japon kültürünü yakından tanımak isteyen herkese tavsiye ederim.
Kaynak
Hearn, Lafcadio (2022). Kvaidan: Tuhaf Şeylere Dair Öyküler ve İncelemeler (Çev. Göksu Göçhan). İthaki Yayınları
Yorum Bırakın