Hadi bugün de cinsel haklarımız üzerine konuşalım ve düşünelim. Günümüzde en büyük tabulardan birisi olan cinsellik, kendi cinselliğimizi keşfetmeye başladığımız andan itibaren şekillenmeye başlar. Heteroseksüellikten biseksüelliğe, panseksüellikten poliseksüelliğe kadar bir çok çeşidi olan cinsel yönelimlerimizi yaşamaya hakkımız olduğu kadar bunları sağlıklı bir şekilde yaşamaya da hakkımız var. Bunun için de haklarımızı bilmemize ihtiyacımız var.  Bilginin yoksunluğu hasarlı cinsel ilişkiler yaşanmasına kadın erkek fark etmeden sosyal ilişkilerin bozulmasına, fiziki hasarların oluşabilmesine, kişide psikolojik travmalara sebep olabilmektedir. Üreme ve cinsel sağlık her ne kadar hem erkek hem kadın için önem arz etse de, kadınlarda bu durum biraz daha önem kazanır. Çünkü gebelik ve düşüğe bağlı sağlık problemleri, cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riskinin yüksek olması ve HIV/ AIDS gibi enfeksiyonların çocuklara bulaşması riskinin bulunması söz konusudur. Bu aynı zamanda kadınları psikolojik olarak daha çok baskılamaktadır.

  Bunun yazı için incelediğim siteler arasında Sanal Akran var. (İncelemek isterseniz diye sitenin linkini şuraya bırakıyorum https://bizimaramizda.org/) .Sanal akran sitesinde cinsellik ve cinsel sağlık hakkında birçok bilgi verici yazı bulunmakta. Oradan kaynak aldığım bilgilerle bunun üzerine sizinle tartışmak istiyorum.

 Üreme sağlığı; 

 Uluslararası ve ulusal kurumların belirlediği tanıma göre üreme sağlığı; hem üreme fonksiyon, işleyiş ve üreme sistemi ile ilgili birçok alanda "iyi olma hali" olarak hem de zihinsel ve sosyal açıdan da iyi olma durumu olarak tanımlanıyor.

  1994 yılında Kahire'de yapılan Birleşmiş Milletler Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı (ICPD) Eylem Programı ise üreme sağlığını; bilgilendirilmiş ve özgür kararlar alma özgürlüğü ile ilişkilendirmiştir. Yani buna göre bireylerin bilgilenmiş olmaları onları özgür ve sorumlu kararlar almaya yöneltecek ve onların üreme sağlığı hakkındaki bilgilere, ürünlere ve hizmetlere ulaşmalarını sağlayacak önemli bir unsurdur.

 Cinsel sağlık;

  Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından, cinsellikle ilgili fiziksel, duygusal, zihinsel ve sosyal iyilik hali olarak tanımlanmıştır.

 Cinsel Haklar; 

 Bunların ikisi hakkında fikir sahibi olduktan sonra bir de cinsel haklarımıza bakalım. Cinsel hak; cinsel sağlık ve üreme sağlığı haklarını içine alan bir kavramdır. Bedenimiz hakkında, cinsel sağlığımıza ait tüm konularda, şiddet, zorlama ve ayrımcılık olmadan, özgürce kararlar alma ve seçimler yapabilmemizi içerir.

“Dünya Cinsel Sağlık Örgütü’nün (WAS) Cinsel Haklar Bildirgesi’ne göre cinsel haklarımız; uluslararası ve bölgesel insan hakları belgeleri, ulusal anayasalar ve kanunlar, insan hakları ve standartları ve ilkeleri tarafından da kabul edilen Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi’ndeki insan haklarına ve bunlara ilişkin bilimsel bilgilere dayanır. “ (Sanal Akran, Cinsel Haklar ve Gençlerin Durumu)

Şimdi cinsel haklarımızı genel hatlarıyla 3 madde ile kısaca bir inceleyelim;

- Kişinin cinsel hayatında yaşadığı tatmin, eşit ilişki kurabilme ve güvenli cinsel ilişki yaşama özgürlüğü,

- Kişinin cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar, istenmeyen gebelik ve şiddetten korunabilmesi için ihtiyaç duyulduğunda ulaşabileceği test ve tedavilerin hizmet ve politikalarına ulaşabilme imkânı,

- Bu süreç içerisinde yaş, cinsiyet, cinsel yönelim ve/veya cinsiyet kimliği, fiziki veya zihinsel sağlık durumu, engellilik durumu, göçmen ve mülteci statüsü nedeniyle ayrımcılığa uğramamasını içine alan bir kavramdır.

  2014 yılında güncellenen Dünya Cinsel Sağlık Birliği’nin (WAS) Cinsel Haklar Bildirgesi, cinselliğin kişiliğimizin bir parçası olduğunu, cinselliğin tam gelişiminin temel insani gereksinimlerimizin karşılanmasıyla, kişilerarası olduğu kadar birey-toplum arası ilişkilere de bağlı olduğunu bildirmiş. Ve cinsel hakların bağlı olduğu 16 temel insan hakkını açıklamış:

1.       Ayrımcılık yasağı: Irkının farklı olması sebebiyle erişmek istediği sağlık hizmetine, ayrımcılık yapıldığı için bu hizmetten faydalanması durumundan yoksun olması,

2.       İşkence yasağı: İnterseks kişiler doğduklarından sonra dış cinsel organlarının görüntüsüne göre ya da doktor/aile inisiyatifine göre ikili cinsiyetlerden birisinin atanıp, “cinsel organ” görüntüsü hakkında kişinin rızası dışında cerrahi bir işlem uygulanması,

3.       Şiddete ve baskıya maruz bırakılmama hakkı: Reşit olmayan bir kişinin cinsel ilişkiye zorlanması ya da evlendirilmesi,

4.       Örgütlenme ve barışçıl toplum hakkı: Cinsel hakları savunan bir grup insanın eylem yapmak istediği zaman polis tarafından durdurulması,

5.       Yaşama hakkı: Yasal olarak cinsiyet değişimi gerçekleşmiş olan trans bir bireyin, çevresi tarafından önceki cinsiyeti üzerinden değerlendirilmesi ve bu konuda baskı görmesi,

6.       Özel hayata saygı hakkı: Jinekolojik muayeneden geçen bir kadının muayene detaylarının ailesiyle paylaşılması,

7.       İfade özgürlüğü hakkı: Cinsel haklarını savunan birisinin tepki görmesi,

8.       Adalete, yasal yollara ve çözüme erişim hakkı: Kişinin erişemediği sağlık hizmeti için yasalara başvurduğunda gerekli mercilere ulaşamaması,

9.       Özerklik ve bedensel bütünlük hakkı: Cinsel deneyimi sonrası jinekoloğa giden kişinin bilgilendirilmiş onayı alınmadan sağlık hizmeti sunucusu tarafından birçok teste tabi tutulması,

10.   En yüksek sağlık standardı hakkı:  Cinsel sağlıkla beraber, haz veren, tatmin edici ve daha güvenli cinsel deneyimleri olanaklı kılan, erişilebilecek en yüksek sağlık hakkı,

11.   Bilgi edinme hakkı: İstenmeyen gebeliği önleyici yöntemlere ulaşmak isteyen ırk veya etnik köken ayrımı yapılarak bu bilgilere ulaşılmasının engellenmesi,

12.   Çocuk sahibi olma/olmama ile ilgili gerekli bilgi ve araçlara sahip olma hakkı: Çocuk sahibi olmak istemeyen çiftleri çocuk sahibi olmaya ikna etmeye çalışmak,

13.   Özgür iradeye dayalı ilişki kurma ve bozma hakkı: İlişkisini bitirmek isteyen kişiye ilişkisini devam ettirmesine zorlanması,

14.   Kamusal ve politik hayata katılım hakkı:  Cinsel haklarını savunmak ve talepte bulunmak isteyen kişilerin mecliste yer alamaması ve talepte bulunamaması,

15.   Eğitim hakkı: Eğitim müfredatlarında yaşa uygun, kapsayıcı,  bilimsel verilere ve insan haklarına dayalı eğitimin olmaması veya bu bilgilere ulaşabilecek bir eğitim planının bulunmaması,

16.   Bilimsel gelişme ve uygulamalarından faydalanma hakkı: Herhangi bir cinsel tedavi almak ya da test olmak isteyen birisinin hastaneden talep ettiği hizmete hastanenin keyfiyetinden dolayı ulaşamaması.

 

  Herkesin cinsel seçimlerini özgürce ifade edebilmesi, istediği cinsel ilişkiyi sağlıklı bir şekilde yaşayabilmesi, cinsel haklarını bilip ona göre hareket edebilmeye hakkı olduğunu düşünüyorum. Ülkemizde ve dünyamızda genç yaş bireyler çoğunlukta olup kendi kimliklerinin farklı olması gibi cinsel yönelimleri ve ihtiyaçları da farklıdır. Bu sebeple belirli eğitimler araçlar ve hizmetler bunlar göz önüne alınarak şekillendirilmelidir. Ve çekinmeden tabulara, baskılara ve zorlamalara maruz kalmadan hayatını renklendirebilmesi için bedeni ile ilgili istediği seçimleri yapabilmesi önemlidir. Bu bilgi dolu yazıdan sonra hayatınızda bazı şeylerin güzelleşeceğini umut ediyorum. Son olarak da Bilkent Üniversitesi’nin sitesinde paylaştığı Üreme Hakları adlı çalışmasından bir paragrafla yazımı tamamlamak istiyorum:

“Üreme hakları ve üreme sağlığı insanlık hakkının bir parçasıdır ve kişinin tam insan olma potansiyelinin keyfini çıkarma, mental, duygusal, fiziksel iyi olma haline ulaşma, ilişkilerin geliştirilmesi, kadının güçlendirilmesi, kadın-erkek eşitliğinin sağlanması için şarttır. Üreme haklarına saygı ve üreme sağlığı hizmetlerinin sağlanması aynı zamanda yeni doğan sağlığı ve yaşamını, çocukların sağlığını ve gelişimini ve temelde tüm ailenin sağlığını sağlamaktadır. “ 

 

Kaynakça

https://w3.bilkent.edu.tr/www/saglik-merkezi/genclik-danisma-birimi/ureme-haklari/

https://bizimaramizda.org/gb_xapi_content/cinsel-haklar-ve-genclerin-durumu/