Doğa ya da evren, artık adına her ne derseniz deyin, döngülerden ibaret gibi görünüyor bana geçmişe dönüp baktığımda. Tüm insanlık ya da en azından uygarlık tarihine hakim olduğumu iddia etmiyorum ama önce inanç, sonra toprak, sonra bilimsel dönem ve ardından para derken önümüzdeki sürece yön verecek ve yaşadığımız çağa şeklini verecek olan şey teknoloji gibi görünüyor baktığımızda. Sanayi 3.0, 4.0 derken 5.0, nesnelerin interneti, sanal evrenler, yapay zeka, nanoteknoloji hatta en son artık yapay rahim üzerine yapılan çalışmalar...

Teknoloji öngörüsü alanı ile ilgilenenler Gartner'in Hype Cycle" ya da dilimizde Gartner “Hype Döngüs” olarak çevirebileceğimiz grafiğine aşina olabilirler; ilgilenenler ve merak edenler buraya tıklayarak internet sitesine girip bakabilirsiniz. Buradaki grafik, teknolojik gelişmelerin analizlerini yapabilmeyi kolaylaştırmak için geliştirilmiş. Bu grafikte, bir teknolojinin yaşam sürecinin 5 temel aşaması olduğu iddia edilir: yeni bir teknolojinin ortaya çıktığı zamanı gösteren teknolojik tetikleme, teknolojiden beklentilerin tepe noktasına ulaştığı nokta, beklentileri karşılayamayan teknolojiler için hayal kırıklığı oyuğu ve hatta ortadan yok olma, tekrar yükselişe geçebilen teknolojiler için aydınlanma yükselişi eğimi ve çizginin artık sonlarına ulaştığı noktada teknolojinin hayata geçtiği ve hatta ürün haline geldiği verimlilik platosu denen aşama. Tüm bu uzun girizgahı aslında ChatGPT' den bahsetmek için yaptım. Hepimizin bildiği üzere günümüzde yapay zeka ile ilgili çalışmalar ve projeler gün geçtikçe artıyor ve hayatımıza dahil oluyor. Hızla gelişen teknolojide belki de bizden birkaç kuşak öncesinin hayal dahi edemeyeceği gelişmeler yaşanıyor; ChatGPT de önümüzdeki süreçte adını sık sık duyacağımız gelişmelerden biri olacak gibi görünüyor naçizane.

ChatGPT, aslında bir yapay zeka geliştirme şirketi olan OpenA tarafından geliştirilen bir site ya da robot demek daha doğru olacak sanırım. Henüz geliştirilme ve test aşamasında olduğu belirtiliyor; fakat şuradan siteye ulaşıp ücretsiz bir hesap oluşturarak (ve bu aşamada sizin bir robot olmadığınızı da test ettikten sonra) ChatGPT ile sohbet edebilir, merak ettiğiniz herhangi bir konuda, hangi dilde konuşmak istiyorsanız soru sorabilirsiniz. Sitedeki uyarılardan da görebileceğiniz üzere hala gelişme aşamasında ve 2021 yılından sonraki dönemin bilgilerinin kısıtlı olduğu belirtilmiş ama kullanan kişi sayısı arttıkça çok daha hızlı gelişeceği kesin görünüyor. Ben de bir hesap oluşturarak ChatGPT ile bir sohbet deneyimim olsun istedim ve ilk sorumu sordum: Hayatın anlamı nedir?

İnsanın anlam arayışı ne zaman bitmiş ki geldiğimiz 21. yüzyılda da bu soruyu sormayalım; her ne kadar yaşam standartları değişse, bilimsel ve teknolojik gelişmeler yaşansa da arkaik insandan bu yana aslında temel sorular hala aynı ve hala bu sorulara henüz bir cevap bulabilmiş değiliz: hayatın anlamı nedir, insan nedir, ruh nedir, mutluluk nedir, nereden ve geldik, sonrasında nereye gidiyoruz gibi şeyler. ChatGPT bana  şöyle cevap verdi:

Oldukça objektif ve makul bir cevap. Sonrasında onun için hayatın anlamını sorduğumda, kendisinin bir dil modeli olduğunu ve hayatın anlamı hakkında bir görüşü olmadığını belirterek; görevinin insanların sorularını yanıtlamak ve onlara bilgi vermek olduğunu yazdı. "Hangi yönlerden düşündüğünüzü ve nelere değer verdiğinizi paylaşırsanız, size konu hakkında düşüncelerinizi nasıl açıklayabileceğiniz konusunda önerilerde bulunabilirim." diye de ekledi. Sohbeti burada kesmedim ama uzatmamak için burada devamını yazmayacağım; ama kafanızdaki soruları bir bilgisayara sorup karşılığında cevap alabilmek ilginç bir deneyim oldu. Hayatın anlamı hakkında. ChatGPT' nin bir görüşüm yok; peki biz insanların bir görüşü var mı diye düşündüm bir an için. Bunun cevabı tabi ki robotun da dediği gibi oldukça subjektif, değişken ve sınırsız sayıda; kimisi için inancı, ailesi, sevdikleri; kimisi için statü, zenginlik gibi gibi. Fakat her birimiz yaşamımızın bir noktasında küçük hayatlarımızın anlamını sorguluyoruz bence ve belki de birçoğumuz hiçbir zaman tatmin edici bir cevap bulamayacağız. Hatta ben hayatın anlamının, bu anlam arayışının belki de tam da kendisi olduğunu düşünüyorum.

Ya siz?