Steampunk Nedir?

Steampunk, 19. yüzyıl endüstriyel buhar gücüyle çalışan makinelerden ilham alan retrofütüristik teknoloji ve estetiği bir araya getiren bir bilimkurgu alt türüdür. Steampunk çalışmaları genellikle, buhar gücünün ana akım kullanımda kaldığı Victoria Dönemi veya Amerikan "Vahşi Batı" nın alternatif bir tarihinde veya benzer şekilde buhar gücünü kullanan bir fantezi dünyasında geçer.

Steampunk, 19. yüzyıldaki insanların onları tasavvur etmiş olabileceği şekliyle, en belirgin şekilde anakronik teknolojilere veya retrofütüristik icatlara sahiptir (onu Neo-Viktoryacılıktan ayırır) ve benzer şekilde dönemin moda, kültür, mimari tarz ve sanata ilişkin bakış açısına dayanır. Bu tür teknolojiler, H. G. Wells ve Jules Verne'in eserlerinde bulunanlar gibi kurgusal makineleri içerebilir. Steampunk'ın diğer örnekleri, buhar topları, havadan hafif hava gemileri, analog bilgisayarlar veya Charles Babbage'ın Analytical Engine'i gibi dijital mekanik bilgisayarlar gibi teknolojinin alternatif tarih tarzı sunumlarını içerir.

Steampunk ayrıca fantezi, korku, tarihsel kurgu, alternatif tarih veya spekülatif kurgunun diğer dallarından ek öğeler içerebilir ve bu da onu genellikle melez bir tür haline getirir. Bir tür spekülatif kurgu olarak, alternatif gelecekleri veya geçmişleri araştırır, ancak gerçek dünyadaki sosyal sorunları da ele alabilir. Geriye dönük olarak 1950'ler veya daha önce yaratılan birçok kurgu eserinde değinilse de Steampunk teriminin bilinen ilk ortaya çıkışı 1987'deydi. 1940'lardan beri ana akım mangada ortaya çıkan Steampunk unsurlarıyla Steampunk temalı manga ve animeden oluşan Japon Steampunk da popüler bir alt türdür.

Steampunk ayrıca Steampunk kurgu, Victoria Dönemi kurgu, Art Nouveau (Yeni Sanat) tasarımı ve 20. yüzyılın ortalarından kalma filmlerin estetiğinden geliştirilen herhangi bir sanatsal tarza, giyim modasına veya alt kültüre atıfta bulunur. Çeşitli modern faydacı nesneler, bireysel zanaatkarlar tarafından sözde Victoria Dönemi mekanik "Steampunk" stiline dönüştürüldü ve bir dizi görsel ve müzik sanatçısı tarafından Steampunk olarak tanımlandı.

Steampunk Teriminin Ortaya Çıkışı

Steampunk; Jules Verne, H. G. Wells, Mary Shelley ve Edward S. Ellis'in The Steam Man of the Prairies adlı 19. yüzyıl bilimsel aşk romanlarından etkilenir ve bu tarzları sıklıkla benimser. Türün gelişimi için önemli olan birkaç modern sanat ve kurgu eseri, türün bir adı olmadan önce üretildi. Mervyn Peake tarafından yazılan Titus Alone (1959), bilim insanları tarafından bu türün ilk romanı olarak kabul edilirken diğerleri Peake'in çalışmasından büyük ölçüde etkilenmiş olan Michael Moorcock'un 1971 tarihli The Warlord of the Air romanına işaret ediyor. Brezilya (1985) filmi, Steampunk dalı olan Dizelpunk'ın öncüsü olarak da kabul edilen erken bir sinema etkisiydi. Luther Arkwright'ın Maceraları, Moorcock tarzı zaman akışları arasında hareket eden erken dönem (1970'ler) çizgi roman versiyonuydu.

Güzel sanatlar alanında Remedios Varo'nun resimleri; Victoria Dönemi kıyafetleri, fantazi ve teknofantezi imgelerinin unsurlarını birleştirir. Televizyonda ise Steampunk kültürünün ana akım medyadaki en eski tezahürlerinden biri, 1999 yapımı aynı isimli filme de ilham veren CBS televizyon dizisi The Wild Wild West (1965–69) idi.

Bu tür için ufuk açıcı kabul edilen pek çok çalışma 1960'larda ve 1970'lerde yayınlanmış olsa da Steampunk terimi büyük ölçüde 1980'lerde Siberpunk'ın şakacı bir çeşidi olarak ortaya çıktı. Steampunk terimi Tim Powers (The Anubis Gates, 1983), James Blaylock (Homunculus, 1986) ve kendisinin (Morlock Night, 1979 ve Infernal Devices, 1987) çalışmaları için genel bir terim bulmaya çalışan bilim kurgu yazarı K. W. Jeter tarafından icat edildi. Bu, 19. yüzyılda (genellikle Victoria Dönemi) gerçekleşti ve H. G. Wells'in Zaman Makinesi gibi gerçek Victoria Dönemi spekülatif kurgusunun geleneklerini taklit etti. Jeter, bilim kurgu dergisi Locus'a yazdığı ve Nisan 1987 sayısında yayınlanan bir mektupta ilk kez Steampunk teriminden bahsetti.

Modern Steampunk

Jeter'in Morlock Night ve Infernal Devices, Powers'ın The Anubis Gates'i ve Blaylock'un Lord Kelvin's Machine'i Jeter'in neolojizminin (ihtira) uygulanacağı ilk romanlar olsa da üç yazar o zamanlar bu terime çok az kafa yormuşlardı. Buhar tabanlı teknolojinin gelişimi veya alternatif tarihler hakkında spekülasyon yapan ilk modern bilim kurgu yazarları olmaktan çok uzaklardı. Keith Laumer'in Worlds of the Imperium (1962) ve Ronald W. Clark'ın Queen Victoria's Bomb (1967) adlı yapıtları, modern spekülasyonları geçmiş çağ teknolojisine ve topluma uygular. Michael Moorcock'un Warlord of the Air (1971) başka bir eski örnektir. Harry Harrison'ın romanı A Transatlantic Tunnel, Hurrah! (1973), İngiltere'yi atomik lokomotifler, kömürle çalışan uçan tekneler, süslü denizaltılar ve Victoria Dönemi diyaloglarıyla dolu alternatif bir 1973'te tasvir ediyor. The Adventures of Luther Arkwright (1970'lerin ortası) ilk Steampunk çizgi romanlarından biriydi. Şubat 1980'de Richard A. Lupoff ve Steve Stiles, 10 bölümlük çizgi romanları The Adventures of Professor Thintwhistle and His Incredible Aether Flyer'in ilk "bölümünü" yayınladılar. 2004 yılında kimliği belirsiz bir yazar Steampunk'ı "Geleceği hayal edebilmemiz için Geçmişi Kolonileştirmek" olarak tanımladı.

"Steampunk" kelimesinin bir başlıkta ilk kullanımı, Paul Di Filippo'nun üç kısa romandan oluşan 1995 Steampunk Üçlemesi'ydi: "Victoria", "Hottentots" ve "Walt and Emily" kitapları; Kraliçe Victoria'nın bir insan/semender klonuyla değiştirilmesi, Massachusetts'in Lovecraftian canavarlar tarafından işgali ve Walt Whitman ile Emily Dickinson arasındaki aşk ilişkisi konularını içeriyordu.

En etkili steampunk anime sanatçısı, Future Boy Conan (1978) adlı televizyon programıyla başlayarak 1970'lerden beri Steampunk anime yaratan Hayao Miyazaki'ydi. Mangası Nausicaä of the Valley of the Wind (1982) ve onun 1984 tarihli animasyon film uyarlaması da Steampunk unsurları içeriyordu. Miyazaki'nin en etkili Steampunk üretimi, türde önemli bir dönüm noktası haline gelen ve The Steampunk Bible tarafından "ilk modern Steampunk klasiklerinden biri" olarak tanımlanan Studio Ghibli anime filmi Laputa: Castle in the Sky (1986) idi. Laputa'daki arketip (ilk örnek) Steampunk öğeleri arasında hava gemileri, hava korsanları, buhar gücüyle çalışan robotlar ve buhar gücünün sınırsız ama potansiyel olarak tehlikeli bir güç kaynağı olduğu görüşü yer alır. Diğer popüler Japon Steampunk eserleri arasında Miyazaki'nin Studio Ghibli animasyon filmleri Porco Rosso (1992) ve Howl's Moving Castle (2004), Sega'nın Meiji/Taishō dönemi Japonya'sının Steampunk versiyonunda geçen video oyunu ve anime serisi Sakura Wars (1996) ve Square Enix'in manga ve anime serisi Fullmetal Alchemist (2001) yer alır.

Sanat ve Tasarım

Steampunk görselleştirmelerinin birçoğunun kökeni, diğerlerinin yanı sıra şu filmlere dayanmaktadır: Walt Disney'in Denizler Altında 20.000 Fersah (1954); hikayenin denizaltısı Nautilus'un tasarımı, iç mekanları ve mürettebatın su altı teçhizatı ve George Pal'in filmi The Time Machine (1960); özellikle de zaman makinesinin tasarımı ilgi çekicidir. Bu tema ayrıca Six Flags Magic Mountain ve Disney parklarında, Six Flags Magic Mountain'daki "Screampunk District" temalı alanda ve Tokyo DisneySea tema parkının The Mysterious Island bölümünün ve Disneyland Paris'in Discoveryland alanının tasarımlarında da taşınmaktadır.

Steampunk tasarımının özellikleri, biçim ve işlev arasındaki dengeyi vurgular. Bunda sanki  Arts and Crafts Movement (Sanat ve El Sanatları Akımı) gibidir. Ancak John Ruskin, William Morris ve 19. yüzyılın sonlarında diğer reformcular makineleri ve endüstriyel üretimi reddettiler. Buna karşılık Steampunk meraklıları "teknolojinin çılgınca olmayan bir eleştirisini" sunarlar.

Çeşitli modern faydacı nesneler, meraklılar tarafından sözde Victoria Dönemi mekanik "Steampunk" stiline dönüştürüldü. Örnekler arasında bilgisayar klavyeleri ve elektro gitarlar yer alır. Bu tür yeniden tasarımların amacı, endüstriyel tasarımın estetiğini reddeden, Victoria Dönemi ile tutarlı tasarım öğeleri ve işçilikle uygun malzemeleri (parlatılmış pirinç, demir, ahşap ve deri gibi) kullanmaktır.

Buna ek olarak 12 Eylül-3 Ekim tarihleri ​​arasında Seattle'da düzenlenen Anachrotechnofuturism adlı bir sanat sergisi, Steampunk estetiği çerçevesinde geçmişin, bugünün başarısızlıklarını nasıl geride bırakabileceğini ve daha mükemmel bir gelecek yaratabileceğini hayal etmeyi amaçlar.

1994 yılında Arts et Métiers'deki Paris Metro istasyonu, Jules Verne'in eserlerini onurlandırmak için Belçikalı sanatçı Francois Schuiten tarafından Steampunk tarzında yeniden tasarlandı. İstasyon pirinçle kaplanmış, tavanda dev çarklar ve hayali sahnelere bakan lombozların olduğu bir denizaltıyı andırıyor.

Sanatçı grubu Kinetic Steam Works, 2006 ve 2007'deki Burning Man festivaline çalışan bir buhar makinesi getirdi. Grubun kurucu üyesi Sean Orlando, bir dizi festivalde sergilenen bir Steampunk Ağaç Evi (daha sonra Five Ton Crane Arts Group'u oluşturacak olan bir grup insanla birlikte) yarattı. Steampunk Ağaç Evi artık Milton, Delaware'deki Dogfish Head Brewery'de kalıcı olarak kuruldu.

The Neverwas Haul, tekerlekli bir Victoria evini andırmak için inşa edilmiş üç katlı, kendinden tahrikli bir mobil sanat aracıdır. Shannon O'Hare tarafından tasarlandı, 2006 yılında gönüllüler tarafından inşa edildi ve 2006'dan 2015'e kadar Burning Man festivalinde sunuldu. Tamamen inşa edildiğinde araç kendisini saatte 5 mil hızla hareket ettirdi ve güvenli bir şekilde çalışması için on kişilik bir ekip gerektirdi. Şu anda The Neverwas Haul, O'Hare'in sahibi olduğu ve kendine özgü tarzdaki diğer birkaç "mekanizmacı"ya ev sahipliği yapan Vallejo, CA'daki bir "sanat arabası fabrikası" olan Obtainium Works'te kendine yer edindi.

Mayıs-Haziran 2008'de, multimedya sanatçısı ve heykeltıraş Paul St George, Victoria Dönemi tarzı bir telekroskopta Londra ve Brooklyn, New York'u birbirine bağlayan açık hava etkileşimli video enstalasyonlarını (yerleştirme sanatı) sergiledi. New York'taki organizatör Evelyn Kriete bu cihazı kullanarak 'White Mischief's Around the World in 80 Days' Steampunk temalı etkinliğinden önce her iki şehirden Steampunk meraklıları arasında transatlantik bir görsel bağlantı düzenledi. (New York'taki cihazın karşısına geçenler Londra'daki cihazın karşısına geçenleri görebiliyor.)

2009'da, sanatçı Tim Wetherell, Questacon için, mekanik evren kavramını temsil eden büyük bir duvar parçası yarattı. Bu çelik sanat eseri, hareketli dişliler, çalışan bir saat ve Ay'ın terminatörünün (Ay’ın evrelerine bağlı olarak görünen, yüzey üzerindeki karanlık ve aydınlık bölgeyi birbirinden ayıran eğrisel hat) iş başında olduğu bir filmini içerir. 3D Ay filmi Antony Williams tarafından yaratıldı.

Ekim 2009'dan Şubat 2010'a kadar Oxford'daki Bilim Tarihi Müzesi, New Yorklu sanatçı ve tasarımcı Art Donovan'ın küratörlüğünü yaptığı ve geliştirdiği Steampunk sanat nesnelerinin ilk büyük sergisine ev sahipliği yaptı. Yeniden tasarlanan pratik öğelerden fantastik mekanizmalara kadar bu sergi, dünyanın dört bir yanından on sekiz Steampunk sanatçısının çalışmalarını sergiledi. Sergi, müze tarihindeki en başarılı ve yüksek katılımlı sergi oldu ve seksen binden fazla ziyaretçi çekti. Etkinlik, küratör Donovan tarafından hazırlanan resmi sanatçı dergisi The Art of Steampunk'ta ayrıntılı olarak anlatıldı.

Kasım 2010'da, Damien McNamara tarafından Oamaru, Yeni Zelanda'da The Libratory adlı Steampunk Sanat Galerisi açıldı. Büyük bir mağarayı andırmak için kartonpiyerden yapılmış ve geçmiş yılların endüstriyel ekipmanları, ışın tabancaları ve genel steampunk tuhaflıklarıyla dolu olan bu yapının amacı, bölgedeki Steampunk hayranlarına tüm yıl boyunca sanat eserlerini sergilemek için bir yer sağlamaktı. Bir yıl sonra, The Woolstore'un karşısındaki eski Meeks Grain Elevator Building'de daha kalıcı bir galeri olan Steampunk HQ açıldı ve o zamandan beri Oamaru için kayda değer bir turistik cazibe merkezi haline geldi.

2012'de 'The Mobilis in Mobili: An Exhibition of Steampunk Art and Appliance' ilk kez sahneye çıktı. Başlangıçta New York City'deki Wooster Street Social Club'da (NY Ink televizyon dizisindeki mekân) bulunan sergi, ModVic'ten Bruce Rosenbaum, Steampunk House'un sahibi Joey "Dr. Grymm" Marsocci ve Christopher Conte'nin farklı yaklaşımlarıyla tasarlanmış Steampunk dövme sistemlerini içeriyordu. Bisikletler, cep telefonları, gitarlar, saatler ve eğlence sistemleriyle sergi tamamlandı. Açılış gecesi sergisinde Steampunk grubu Frenchy and the Punk'ın canlı performansı yer aldı.

The Oxford Artisan Distillery'deki damıtma cihazları (içki fabrikalarında bulunanlardan), Jules Verne 1870 bilim kurgu romanı Denizler Altında Yirmi Bin Fersah'taki denizaltı ve kaptanının adını taşıyan "Nautilus" ve "Nemo" olarak adlandırılmıştır. South Devon Demiryolu Mühendisliği tarafından Steampunk stili kullanılarak bakırdan inşa edildiler.

Moda

Steampunk modasının belirli bir yönergesi yoktur, ancak modern stilleri Victoria Dönemi'nin etkileriyle sentezleme eğilimindedir. Bu tür etkiler arasında koşum takımları, korseler, önlükler ve jüponlar; yelekli, paltolu, silindir şapkalı ve melon şapkalı (kendileri 1850 İngiltere menşeili), fraklı ve tozluklu takım elbise; veya askeri esintili giysiler bulunur. Steampunk'tan etkilenen kıyafetler genellikle çeşitli teknolojik ve "dönem" aksesuarlarıyla vurgulanır: saatler, güneş şemsiyeleri, uçuş/sürüş gözlükleri ve ışın tabancaları. Cep telefonları veya müzik çalarlar gibi modern aksesuarlar, Victoria Dönemi nesnelerinin görünümünü verecek şekilde değiştirildikten sonra Steampunk kıyafetlerinde bulunabilir. Gaz maskeleri, yırtık pırtık giysiler ve kabile motifleri gibi kıyamet sonrası unsurlar da dahil edilebilir. Steampunk modasının yönleri, ana akım yüksek moda, Lolita ve aristokrat stilleri, neo-Viktoryacılık ve Romantik Goth alt kültürü olarak öngörülmüştür.

2005 yılında, "Kato" olarak bilinen Kate Lambert, Victoria Dönemi ve kıyamet sonrası etkileri karıştırarak ilk Steampunk giyim şirketi "Steampunk Couture"u kurdu. 2013'te IBM, mesaj panoları, bloglar, sosyal medya siteleri ve haber kaynaklarındaki yarım milyondan fazla herkese açık gönderinin analizine dayanarak "Victoria toplumunun giyim, teknoloji ve sosyal adetlerinden ilham alan bir alt tür olan 'Steampunk', yaygınlaşacak ve perakende sektörünü ele geçirecek." tahmininde bulundu. Gerçekten de Prada, Dolce & Gabbana, Versace, Chanel ve Christian Dior gibi yüksek moda markaları podyumlarında Steampunk stillerini zaten tanıtıyordu.

Lifetime's Under the Gunn realite serisinin 7. bölümünde yarışmacılara Avangart "Steampunk şıklığı" görünümleri yaratmaları söylendi. America's Next Top Model, modellerin Steampunk temalı bir fotoğraf çekiminde canlı bir baykuş tutarken bir buharlı trenin önünde poz verdiği 2012 bölümünde Steampunk modasını ele aldı.

Edebiyat

Henry Singer ve Andrew Ledgar tarafından yazılan Elementary BASIC – Learning to Program Your Computer in BASIC with Sherlock Holmes (1981) adlı eğitim kitabı; Charles Babbage'ın bir macera hikayesindeki Analytical Engine isimli cihazının kullanımını tasvir eden ilk kurgusal çalışma olabilir. Genç programlama öğrencilerine yönelik olan bu eğitim kitabı, Holmes'u araştırmalarında yardımcı olarak cihazı kullanırken tasvir ediyor ve kurgusal vakaları çözmek için gereken basit veri işleme görevlerini gerçekleştiren programları listeliyor. Kitap, Babbage'ın makinesinde olası bir geliştirme olarak cihazın telgraf hatları üzerinden uzaktan kullanılmasına izin veren bir cihazı bile anlatıyor.

1988'de bilim kurgu rol yapma oyunu olan Space: 1889'un ilk versiyonu yayınlandı. Oyun, artık itibarını yitirmiş belirli Victoria bilimsel teorilerinin muhtemel olduğu ve yeni teknolojilere yol açtığı alternatif bir tarihte geçiyor. Katkıda bulunan yazarlar arasında Frank Chadwick, Loren Wiseman ve Marcus Rowland vardı.

Nick Gevers'in orijinal antolojisi Extraordinary Engines (2008), türün bazı yazarlarının yanı sıra neo-Victoria geleneklerini deneyen diğer bilim kurgu ve fantezi yazarlarının daha yeni Steampunk hikayelerini içeriyor. Yine 2008'de Tachyon Publications tarafından Steampunk kurgusunun retrospektif bir yeniden basım antolojisi yayınlandı. James Blaylock'un öykülerinden oluşan ve Steampunk olarak kabul edilen bir derleme olan "Narbondo" üçlemesi Ann ve Jeff VanderMeer tarafından düzenlendi ve uygun şekilde Steampunk olarak adlandırıldı.

Philip Reeve ve Scott Westerfeld gibi yazarlar Steampunk temaları kullanarak genç okurlara hitap etti. Reeve'in Mortal Engines serisi, Reeve'in Municipal Darwinism olarak icat ettiği bir kavram olan dev hareket eden şehirlerin kaynaklar için bir savaşta birbirlerini tükettiği Dünya'nın çok uzak bir geleceğinde geçmektedir. Westerfeld'in Leviathan üçlemesi, buhar teknolojisini kullanan "clankers" (Merkezi Güçler) ile makineler yerine genetiğiyle oynanmış yaratıklar kullanan "darwinistler" (Müttefik Güçler) arasındaki alternatif bir Birinci Dünya Savaşı sırasında geçiyor.

Steampunk'ı diğer türlerle karıştırarak, genç okuyucuları hedefleyen kitaplarda "Mash-up'lar" giderek daha popüler hale geliyor. Stefan Bachmann'ın The Peculiar adlı eseri bir "Steampunk peri masalı" olarak etiketlendi ve Steampunk teknolojisini, Victoria Dönemi İngiltere'sinde bir peri istilasını engellemenin bir yolu olarak hayal edildi. Suzanne Lazear'ın Aether Chronicles serisi de Steampunk ile perileri birleştiriyor ve Tiffany Trent'in yazdığı The Unnaturalists, Steampunk ile mitolojik yaratıkları ve alternatif tarihi birleştiriyor.

Mike Mignola tarafından yaratılan çizgi roman dizisi Hellboy ve Ron Perlman'ın rol aldığı ve Guillermo del Toro tarafından yönetilen iki Hellboy filminde Steampunk unsurları bulunuyor. Çizgi romanda ve ilk (2004) filmde, Karl Ruprecht Kroenen, kendisini cerrahi olarak değiştirmeye düşkün olan ve saat gibi bir kalp de dahil olmak üzere birçok mekanik protezi olan bir Nazi SS bilim adamıdır. Johann Krauss karakteri çizgi romanda ve ikinci film Hellboy II: The Golden Army'de (2008) ektoplazmik bir ortam (kısmen mekanik bir giysi içinde gazlı bir form) olarak yer alıyor. Bu ikinci film aynı zamanda 4.900 mekanik steampunk savaşçıdan oluşan bir koleksiyon olan Altın Ordu'nun kendisini de içeriyor.

World of Warcraft'taki insan teknolojilerinin çok ilerisinde olan cüceler ve goblinler, buhar ve mekanik güç kullandıklarından dolayı Steampunk olarak tanımlanabilecek teknolojik toplumlara sahiptir.

The Elder Scrolls serisindeki Dwemer adı verilen bir Elf ırkı olarak tanımlanan cüceler, yeraltı şehirlerinde devasa pirinç benzeri dişlilere sahip buharla çalışan makineler kullanıyor. Ancak, Dwemer'ın eski zamanlardan beri ortadan kaybolmasına rağmen eski cihazları hareket halinde tutmak için sihirli araçlar kullanılır.

1998 oyunu Thief: The Dark Project ve 2014'te yeniden başlatılan oyunu da dahil olmak üzere diğer devam oyunları, Steampunk'tan ilham alan ağır mimari, ortam ve teknoloji içeriyor.

Müzik

Steampunk müziği çok geniş bir şekilde tanımlanmıştır. Abney Park'ın baş şarkıcısı Robert Brown, bunu "Victoria Dönemi unsurları ile modern unsurları karıştırmak" olarak tanımladı. Steampunk sesini oluşturan çok çeşitli müzikal etkiler vardır. Endüstriyel dans ve World müziğinden folk rock'a, dark kabareden doğrudan punk'a Carnatic müzikten endüstriyel müziğe, hip-hop'tan operaya ( ve hatta endüstriyel hip-hop operası), darkwave'den progresif rock'a, Barbershop quartet'dan Big Band'a kadar çok geniş yelpazeye sahiptir.

Thomas Dolby retro-fütürist (yani Steampunk ve Dieselpunk) müziğin ilk öncülerinden biri olarak kabul edilir. Amanda Palmer bir keresinde "Iggy Pop, Punk için ne ise, Steampunk için de Thomas Dolby odur!" demiştir.

Steampunk, kendini özellikle Steampunk olarak tanımlamayan müzisyenlerin eserlerinde de yer almıştır. Örneğin, David Guetta'nın yazdığı ve Nicki Minaj'ın yer aldığı "Turn Me On" müzik videosu, Guetta'nın insan androidler yarattığı bir Steampunk evreninde geçiyor. Buna ek olarak, Clockwork Angels (2012) albümü ve progresif rock grubu Rush'ın turnesi, Steampunk'a dayalı sözler, temalar ve görüntüler içeriyor. Benzer şekilde Abney Park, Thomas Dolby, Frenchy and the Punk, Lee Presson and the Nails, Vernian Process ve diğerlerinin de yer aldığı Richmond, California'daki ilk "Steamstock" açık hava Steampunk müzik festivali yapıldı.

Lindsey Stirling "Roundtable Rival"ın müzik videosunda Western-Steampunk temasını kullandı.

Televizyon ve Sinema

Karel Zeman tarafından yönetilen The Fabulous World of Jules Verne (1958), The Fabulous Baron Munchausen (1962) ve Two Years' Vacation (veya The Stolen Airship) (1967) Steampunk unsurları içeriyor. 

BBC dizisi Doctor Who da steampunk unsurları içeriyor. Pek çok öykü, Steampunk olarak sınıflandırılabilir. En önemlisi, Victoria Dönemi bilim insanlarının aynalar ve statik elektrik kullanarak bir zaman yolculuğu cihazı icat ettikleri The Evil of the Daleks (1966) idi. Gösterinin 14. sezonunda (1976'da) eskiden fütürist görünümlü iç mekan seti, Victoria tarzı ahşap panel ve pirinç kaplama ile değiştirildi. 1996 Amerikan ortak yapımında TARDIS'in içi, eklektik bir anakronistik nesne dizisinden oluşan merkezi kontrol konsolu ile neredeyse Victoria Dönemi'ne ait bir kütüphaneye benzeyecek şekilde yeniden tasarlandı. Serinin 2005'te yeniden canlandırılması için modifiye edilen ve modernize edilen TARDIS konsolu, Victoria Dönemi'ne ait bir daktilo ve gramofon da dahil olmak üzere Steampunk unsurlarını uzun yıllar kullanmaya devam etti.

Oldřich Lipský tarafından yönetilen Dinner for Adele (1977), The Mysterious Castle in the Carpathians (1981) Steampunk unsurları içeriyor. Sovyet filmi Kin-dza-dza (1986); kaynakları tükenmiş yoksul bir toplumun, hareketleri ve işlevleri dünyevi mantığa meydan okuyan Steampunk makinelerini kullandığı bir çöl gezegenine odaklanır. İlk "Wallace & Gromit" animasyon filmi "A Grand Day Out" (1989), Steampunk tarzında bir uzay roketini konu alıyor. Back to the Future III (1990) ikinci yarısı yavaş yavaş Steampunk'a dönüşür.

Alan Moore'un ve Kevin O'Neill'ın 1999 tarihli The League of Extraordinary Gentlemen çizgi roman serisi (ve sonraki 2003 film uyarlaması), Steampunk türünü büyük ölçüde popüler hale getirdi. Steamboy (2004), Katsuhiro Otomo (Akira) tarafından yönetilen ve ortak yazılan bir Japon animasyon aksiyon filmidir. Victoria Dönemi İngiltere'sinde geçen bir Steampunk retro bilimkurgu destanıdır. Vapurları, trenleri, hava gemilerini ve mucitleri içerir. 2011 yapımı The Three Musketeers filmi, aletler ve hava gemileri dahil olmak üzere birçok steampunk unsuruna sahiptir.

2012–2014 Nickelodeon animasyon dizisi The Legend of Korra, Doğu Asya temalarıyla sanayileşmiş bir dünyada Steampunk unsurlarını birleştiriyor. Penny Dreadful (2014) televizyon dizisi, Steampunk sahne donanımı ve kostümleriyle Gotik bir Victoria Dönemi fantezi dizisidir. Tim Burton'ın 2016 yapımı Alice Through the Looking Glass filminde Steampunk kostümler, aksesuarlar ve araçlar yer alıyor.

Matt Groening tarafından Netflix için yaratılan Amerikan fantezi animasyon sitcomu Disenchantment, Richard Ayoade tarafından seslendirilen Alva Gunderson adlı garip bir sanayici tarafından yönetilen Steamland adlı bir steampunk ülkesini konu alıyor ve ilk olarak 1. sezonun "The Electric Princess" bölümünde yer alıyor. Ülke mantık tarafından yönetiliyor ve eşitlikçi olarak tasvir ediliyor, kahraman Prenses Bean'in geldiği Dreamland'de olduğu gibi sihir yerine bilim tarafından yönetiliyor. Ülkede tümü buharla çalışan arabalar, otomatik ışıklar, denizaltılar ve diğer modern teknolojiler var. Steamland, gösterinin ikinci sezonunun üç bölümünde yer alıyor ve ülkenin yüksek sosyetesinin bir parçası olarak bir kaşifler kulübünü, uçan zeplinleri ve kahramanları sokaklarda kovalayan başlarına ampul takan robotları gösteriyor.

Video Oyunları

İlk olarak Japonya'daki Sega Mega Drive konsolunda Koutetsu Teikoku adıyla piyasaya sürülen bir shoot 'em up oyunu olan Steel Empire (1992), ilk Steampunk video oyunu olarak kabul ediliyor. Yoshinori Satake tarafından tasarlanan ve Hayao Miyazaki'nin animasyon filmi Laputa: Castle in the Sky'dan (1986) esinlenen Steel Empire, buharla çalışan teknolojinin hakim olduğu alternatif bir zaman çizelgesinde geçiyor. Steel Empire'ın hem Japonya'da hem de Batı'daki ticari başarısı, Steampunk'ın video oyun pazarına girmesine yardımcı oldu ve daha sonraki Steampunk oyunları üzerinde önemli bir etkiye sahip oldu. Etkilediği en dikkate değer Steampunk oyunu, Super Nintendo Entertainment System için Squaresoft tarafından geliştirilen ve Hiroyuki Ito tarafından tasarlanan bir Japon rol yapma oyunu olan Final Fantasy VI'dır (1994). Final Fantasy VI hem eleştirel hem de ticari açıdan başarılıydı ve sonraki Steampunk video oyunları üzerinde önemli bir etkiye sahipti.

The Elder Scrolls (1994'ten beri, son sürüm 2014'te), buhar gücüyle çalışan ve büyülü tekniklerle yüzyıllar boyunca çalışır durumda olan kaldıraçlara ve bakır-bronz malzemeden yapılmış dişlilere dayanan Steampunk teknolojisiyle Dwemers veya Cüceler olarak adlandırılan soyu tükenmiş eski bir ırkı bulabileceğiniz bir aksiyon rol yapma oyunudur. Sega tarafından Satürn konsolu için geliştirilen görsel bir roman ve taktik rol yapma oyunu olan Sakura Wars (1996), Meiji ve Taishō dönemlerinde Japonya'nın steampunk versiyonunda geçiyor ve buharla çalışan mecha robotları içeriyor. Thief: The Dark Project (1998), Thief II (2000), Thief: Deadly Shadows (2004) ve yeniden canlandırılan Thief (2014) Steampunk bir metropolde geçiyor. 

Resonance of Fate (2010), tri-Ace tarafından geliştirilen ve Sega tarafından PlayStation 3 ve Xbox 360 için yayınlanan bir rol yapma video oyunudur. Silahların yer aldığı bir Steampunk ortamında geçiyor. Minecraft (2011) Steampunk temalı bir doku paketine sahiptir. Guns of Icarus Online (2012), Steampunk temalı çok oyunculu bir oyundur.

Dishonored (2012) ve Dishonored 2 (2016), kömür yerine balina yağının endüstriyel devrim için katalizör görevi gördüğü, yoğun Steampunk etkilerine sahip kurgusal bir dünyada geçiyor. Dishonored, Arkane Studios tarafından geliştirilen ve yaygın olarak orijinal Thief üçlemesinin ruhani halefi olarak kabul edilen, rol yapma unsurlarına sahip bir gizlilik oyunları serisidir. Teknoloji ve doğaüstü büyünün bir arada var olduğu Steampunk bir Victoria Dönemi metropolü olan Empire of the Isles'ta geçiyor. Sihrin yanı sıra düşman olarak buharla çalışan robotlar ve mekanik dövüş kıyafetleri de mevcuttur. Adalar'daki başlıca yerler arasında, şehrin ana yakıt kaynağı olarak balina yağını kullanan İmparatorluğun başkenti Dunwall ve şehir boyunca yarık bir dağın ürettiği akımlarla beslenen rüzgar türbinleriyle çalışan Karnaca yer alır.

BioShock Infinite (2013), 1912'de Columbia adlı hayali bir şehirde geçen, teknolojiyi gökyüzünde süzülmek için kullanan ve birçok tarihi ve dini sahneye sahip birinci şahıs nişancı oyunudur. Frostpunk (2018), 1888'de geçen, ancak Dünya'nın büyük bir Buz Devri'nin ortasında olduğu bir şehir kurma oyunudur. Oyuncular, "Steam Core" gibi birçok Steampunk estetiği ve mekaniğine sahip büyük bir Steampunk ısı üreticisinin etrafında bir şehir inşa ederler. 

Kültür ve Topluluk

Steampunk'ın popülaritesi nedeniyle, Steampunk'ı bir kültür ve yaşam tarzı olarak benimsemek isteyen yetişkinler arasında büyüyen bir akım var. Türün bazı hayranları moda, ev dekorasyonu, müzik ve film aracılığıyla bir Steampunk estetiğini benimsiyor. Steampunk, Victoria Dönemi estetik ilkelerinin modern duyarlılıklar ve teknolojilerle birleşmesi olarak kabul edilirken, bilim adamı Marie-Luise Kohlke tarafından "kültürel tahayyülde on dokuzuncu yüzyılın öbür dünyası" olarak tanımlanan neo-Viktoryacılık olarak daha geniş bir şekilde kategorize edilebilir.

Eylül 2012'de, Stan Lee'nin Comikaze Expo'sunda, Steampunk şovmeni Veronique Chevalier'in başkanlık ettiği ve sihirbaz Pop Hadyn ve Steampunk performans grubu League of STEAM üyelerinin de dahil olduğu panelistlerin yer aldığı bir panel düzenlendi. Panel, Steampunk'ın goth, neo-Victoria Dönemi ve Siberpunk gibi diğer çeşitli alt kültürleri ve ayrıca artan hayran kitlesini kapsadığı ve onlardan fikirler aldığı için yalnızca bir alt kültür olmaktan ziyade hızlı bir şekilde süper kültür haline geldiğini öne sürdü. Profesör Elemental gibi diğer Steampunk ileri gelenleri, Steampunk'ın kapsayıcı çeşitliliği hakkında benzer görüşler dile getirdiler.

Bazıları, tipik olarak insan potansiyeli hakkında iyimserlikle desteklenen, punktan ilham alan düzen karşıtı duyguları içeren bir Steampunk felsefesi önerdi. Daha sonra SteamPunk Magazine'de yeniden yayınlanan 2004 tarihli bir Steampunk Manifestosu, "sözde" Steampunk'ın çoğunun süslü eğlence nostaljisinden başka bir şey olmadığından yakınıyordu ve "otantik" Steampunk'ın "teknolojinin manivelasını [teknokratlardan] alacağını ve güçlü olduğunu" öne sürdü." Amerikalı aktivist ve oyuncu Miriam Rosenberg Rocek, toplumsal cinsiyet, toplum ve siyaset hakkındaki tartışmalara ilham vermek için anarko-feminist Emma Goldman'ı taklit etti. SteamPunk Magazine, anarşistler tarafından düzenlendi ve yayınlandı. Kurucusu Margaret Killjoy, "Steampunk'ın merkezinde her zaman radikal siyaset olduğunu" savundu. Bilim kurgu editörü ve çok kültürlü Steampunk blog Beyond Victoriana'nın yazarı Diana M. Pho, benzer şekilde Steampunk'ın "ilerici köklerini" savundu." Steampunk yazarları Phenderson Djèlí Clark, Jaymee Goh, Dru Pagliassotti ve Charlie Stross ise çalışmalarını politik olarak görüyor.

Killjoy, bazı inatçı meraklıların bile Steampunk'ın "tasarımcı kıyafetlerinden başka sunacak hiçbir şeyi olmadığına" inandıklarından yakındı. Pho, birçok Steampunk hayranının "tavırlarının ideolojik olduğunun sanılmasından hoşlanmadıklarını" savundu. Kendisini Steampunk'ın "hafif tarafı" olarak adlandırdığı şeye adamış olan en büyük çevrimiçi topluluk olan Steampunk  Brass Goggles topluluğu, siyaset hakkında tartışmayı yasakladı. Steampunk'ın tarihi ve teorisi hakkında ilk yazanlardan biri olan ve aslında türün temsilcisi olan Cory Gross, Steampunk Manifestosu'nda kınanan "canlı ve uygulanabilir bir felsefe veya kültürden çok Disney ve büyükanne ve büyükbabalar için sepya tonlu geçmişin daha uygun olduğunu" savundu. Yazar Catherynne M. Valente, Steampunk'taki punk'ı "neredeyse anlamsız" olarak nitelendirdi. O zamanlar Facebook'taki en büyük Steampunk gruplarından birini yöneten ve özellikle ilerici bir "topluluk" isteyen Kate Franklin ve James Schafer, 2011'de Steampunk'ın "devrim ve devrimci" yaratmadığını itiraf etti. Blogger ve podcast yayıncısı Eric Renderking Fisk, 2017'de Steampunk'ın "otoriter ve düzen karşıtı yönlerini kaybettiği" için artık punk olmadığını duyurdu.

Diğerleri, Steampunk'ı bir "kaçış" veya bir "hayran kitlesi" olarak görmeyi tercih ederek Steampunk'ı politik bir harekete dönüştürmeye açıkça karşı çıktılar. 2018'de çevrimiçi alternatif tarih dergisi Never Was'ın editörü Nick Ottens, Steampunk'ın "hafif tarafının" galip geldiğini açıkladı. Steampunk siyasallaştırıldığı ölçüde, bir Amerikan ve İngiliz fenomeni gibi görünüyor. Kıta Avrupalıları ve Latin Amerikalılar'ın Steampunk'ı bir ideolojiden çok bir hobi olarak görme olasılıkları daha yüksektir.

Sosyal Etkinlikler

19 Haziran 2005, Los Angeles'ta dünyanın ilk Steampunk gece kulübü olan "Malediction Society"nin büyük açılışı yapıldı. Etkinlik, hem gece kulübü hem de Monte Cristo Nisan 2017'de kapanana kadar The Monte Cristo gece kulübünde yaklaşık 12 yıl sürdü ve Argyle Hollywood'da bir yıl devam ettikten sonra kesintiye uğradı. Steampunk estetiği sonunda yerini daha genel bir gotik ve endüstriyel estetiğe bıraksa da Malediction Society köklerini her yıl "The Steampunk Ball" ile kutladı.

2006, bir neo-Victoria Dönemi Steampunk kongresi olan ilk "SalonCon"a tanık oldu. Art arda üç yıl sürdü ve sanatçılar, müzisyenler (Voltaire ve Abney Park), yazarlar (Catherynne M. Valente, Ekaterina Sedia ve G. D. Falksen), kendi alanlarında önde gelen kişiler tarafından yönetilen salonlar, seans, balo salonu dansı eğitimi ve Chrononauts' Parade'in yanı sıra atölyeler ve Steampunk üzerine paneller yapıldı. Etkinlik MTV ve The New York Times tarafından haber yapıldı. O zamandan beri Steamcon (Seattle), Steampunk World's Fair (Piscataway, New Jersey), Up in the Aether: The Steampunk Convention (Dearborn, Michigan), Steampunk NZ (Oamaru, Yeni Zelanda), Steampunk Unlimited (Strasburg Railroad, Lancaster, PA) etkinlikleri yapıldı. Her yıl Anneler Günü haftasonunda Waltham, MA şehri, bir ABD açık hava Steampunk festivali olan Watch City Steampunk Festivali'ne ev sahipliği yapmak için şehir merkezini ve çevresini kapsar. Kennebunk, ME'de Brick Store Müzesi her yıl Güney Maine Steampunk Fuarı'na ev sahipliği yapıyor. Mayıs ayının ilk hafta sonu boyunca Avustralya'nın Nimmitabel kasabası yaklaşık 2.000 katılımla Steampunk@Altitude'u kutluyor.

Son yıllarda Steampunk, San Diego Comic-Con International'da da düzenli bir özellik haline geldi; dört günlük etkinliğin Cumartesi günü genellikle Steampunklar arasında "Steampunk Günü" olarak biliniyor ve yerel basın için bir fotoğraf çekimi ile sonuçlanıyor. 2010 yılında bu, dünyanın en büyük Steampunk fotoğraf çekimi olarak Guinness Rekorlar Kitabı'na kaydedildi. 2013 Comic-Con'da Rick Geary, Comic-Con resmi Tukan maskotunun Steampunk kıyafetleri içinde olduğu dört adet resmi tişörtü duyurdu. The Saturday Steampunk "after party" de Steampunk sosyal takviminde önemli bir etkinlik haline geldi: 2010'da manşetler arasında The Slow Poisoner, Unextraordinary Gentlemen ve Voltaire vardı.

Steampunk, son zamanlarda ABD'deki Rönesans Festivalleri ve Rönesans Panayırlarında da ortaya çıktı. Bazı festivaller, etkinlikler veya bir "Steampunk Günü" düzenlerken diğerleri sadece Steampunk kıyafetleri giymek için açık bir alanı tercih ettiler. Wisconsin/Illinois sınırındaki Kenosha, Wisconsin'deki Bristol Rönesans Fuarı, önceki iki yıl boyunca bu fenomene katılımın arttığını gördüğü için 2012 yılında bir Steampunk kostüm yarışması düzenledi.

Steampunk'ın İngiltere ve Avrupa'da da büyüyen bir takipçi kitlesi var. Avrupa'nın en büyük etkinliği, 2009'dan beri her Eylül ayında The Lawn, Lincoln'de düzenlenen "Weekend at the Asylum" etkinliğidir. Victorian Steampunk Society tarafından kâr amacı gütmeyen bir etkinlik olarak düzenlenen etkinlik, İngiltere, Lincoln'ün tarihi mahallesi ve mahalledeki Lincoln Kalesi'ni de kaplayan özel bir Steampunk etkinliğidir. Burada, 2011'de 1000'den fazla Steampunk etkinliği yapıldı. Etkinlikte Empire Ball, Majors Review, Bazaar Eclectica ve uluslararası Tea Dueling finali yer alıyor.

Surrey Steampunk Convivial ilk olarak New Malden'da düzenlendi, ancak 2019'dan beri Londra'nın güneybatısındaki Stoneleigh'de, H. G. Wells'in evine yürüme mesafesinde düzenleniyor. Surrey Steampunk Convivial, 2012'de yıllık bir etkinlik olarak başladı ve şimdi yılda üç kez düzenleniyor ve üç ilçeye ve beş mekana yayılıyor. Katılımcılar, BBC Radio 4 tarafından Phill Jupitus için röportaj yaptı ve BBC Dünya Servisi tarafından filme alındı. West Yorkshire'daki Haworth köyü, 2013'ten bu yana, her seferinde Sue Ryder'ın Oxenhope'taki "Manorlands" bakımevi için para toplayan bir hayır etkinliği olarak her yıl Steampunk hafta sonu düzenliyor. Eylül 2021'de Finlandiya'nın ilk Steampunk festivali Finlandiya, Pirkanmaa, Tampere'deki Väinö Linna Meydanı ve Werstas İşçi Evi'nde düzenlendi.

 

KAYNAKÇA

Nally, Claire (Nov 7, 2016). "EXPERT COMMENT: Steampunk, Neo-Victorianism, and the Fantastic" (Press release). Northumbria University, Newcastle's Newsroom.

"What Is Steampunk All About? | Gear Gadgets and Gizmos". www.geargadgetsandgizmos.com/. 25 September 2017. 

Campbell, Heather M. (Dec 1, 2010). "Steampunk: Full Steam Ahead". School Library Journal. 56 (12): 52–57.

VanderMeer, Jeff; Chambers, S. J. (2011). The Steampunk Bible: An Illustrated Guide to the World of Imaginary Airships, Corsets and Goggles, Mad Scientists, and Strange Literature. New York: Abrams

Taddeo, Julie Anne; Miller, Cynthia J. (2013). Steaming Into a Victorian Future: A Steampunk Anthology. Lanham, MD: Scarecrow Press.

Strickland, Jonathan (Feb 15, 2008). "Famous Steampunk Works". HowStuffWorks.

Oliveira, Camilla (Nov 2, 2015). "Steampunk: The Movement and the Art". Wall Street International – Culture Section.

Peake, Mervyn (2011). The Illustrated Gormenghast Trilogy (New ed.). London: Vintage.