Kendimi ne zaman kötü, depresif hissetsem, moralim bozuk olsa, hayattan pek de zevk almadığımı düşündüğüm günlerin gecelerinde karanlıkta, gecenin bir yarısı tek başına bulduğum korku/gerilim filmlerini izlerim. Uzun bir zaman boyunca neden bu filmleri izlemenin bana adeta nefes aldırdığını hissettirdiğini çözmeye çalıştım. Etrafımdaki çoğu insana garip ve belki de ürkütücü gelen bu durum, bir yerde artık bana da anormal gelmeye başlamıştı ki bu durumu bilimsel olarak açıklama girişimlerinin olduğunu görünce bir rahat nefes alıp "A-ha!" anı yaşadım! Ama beni benden alan, en azından beni en çok tatmin eden açıklamayı ise bilimi bir tarafa bırakın, yine edebiyatta buldum. Olga Tokarzcuk bir romanında yarattığı bir karakteri için aşağı yukarı diyordu ki; 'o kadar mutsuzdu ki, ne zaman mutsuzluğu artsa açıp bir korku filmi izleyip kendi hayatından da kötü hayatların ve yaşantıların olduğunu görüp rahatlardı'; ya da bu minvalde bir şeydi işte. Freud'un dediğini hatırladım sonra: "Nereye gittiysem bir şairin benden önce oraya uğramış olduğunu gördüm."

Gelelim bu durumla ilgili bazı bilimsel araştırmalar ve sonuçlarına;

Bu araştırmalardan benim denk geldiğim en kapsamlılarından biri, "Frightening Entertainment: A Historical Perspective of Fictional Horror Experiences" (Korkutucu Eğlence: Kurgusal Korku Deneyimlerinin Tarihsel Bir Bakışı) adlı bir araştırma. Burada, korku filmlerinin neden bazı insanlar için eğlenceli olduğu ve rahatlama sağladığı incelenmiş. Çalışma, korku filmlerinin insanların kontrol hissini artırarak ve gerçek hayattaki streslerden bir süreliğine uzaklaşmalarını sağlayarak rahatlama hissi yarattığını göstermiş.

"Thrills, Chills, and Spills: The Effects of Emotions on Enjoyment of Horror Movies" (Heyecan, Titreme ve Tepişmeler: Duyguların Korku Filmlerinin Keyfine Etkileri) adlı bir araştırmada ise korku filmlerinin izleyicilerin beyinlerinde nasıl etkiler yarattığını incelenmiş. Araştırmacılar, korku filmleri izlerken izleyicilerin beyin aktivitesini ölçerek, korkunun neden bazı insanlar için keyifli olduğunu anlamaya çalıştılar. Sonuçlar, korku filmlerinin izleyicilerde artan uyarılma, adrenalin ve heyecan gibi olumlu duygusal tepkileri tetiklediğini göstermiş.

• Kontrollü Korku hissi:

Korku filmleri; gerçek hayatta deneyimlenmesi riskli/tehlikeli olabilecek durumları, kontrollü bir ortamda sunduğu için insanların da, bu filmleri güvende oldukları bir ortamda izleyerek yaşadıklarında gerçek hayatta karşılaşabilecekleri korkuları kontrol etme ve yönetme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabileceği öngörülmüş bir araştırmada. Bu belki de kişinin kontrol mekanizmasını kendi elinde tuttuğu ile ilgili bir güven de hissettiriyor olabilir.
 

• Adrenalin ve Uyarılma: 

Korku filmleri, izleyicilerde adrenalin ve uyarılma seviyelerini arttırarak beyinde endorfin, dopamin gibi "iyi hissettiren" kimyasalların salınmasına neden olabiliyormuş. Bu kimyasallar, insanların heyecanlanmasını ve hatta eğlence hissi yaşamasını sağladılarından bazı insanların, bu adrenalin ve uyarılma hislerini deneyimlemek için korku filmlerini tercih ettiğini ve bundan keyif aldığı savunulmuş.

• Kaçış: 

Korku filmleri, insanların günlük yaşamın stresinden ve sıkıntılarından bir süreliğine kaçmalarını sağlayabiliyor. Bunu kim yadsıyabilir ki? Çoğu zaman bu filmleri izlememin en büyük nedenlerinden biri de bu benim için. Filmdeki korku ve gerilim unsurları, dikkati başka bir yöne çeviriyor haliyle ve bir süreliğine de olsa günlük endişelerinden uzaklaşmış hissi yaşıyor insan. Bu tür bir kaçış, haliyle rahatlama sağlayabiliyor.

• Korkularla Yüzleşme: 

Bu bence en düşük ihtimal olsa da korku filmlerinin, insanların korkularıyla yüzleşmelerini sağlayabileceği de ortaya atılan teorilerden biri. İnsanların, korku filmleri aracılığıyla korkutucu durumlarla karşılaşırken, bu korkularıyla başa çıkma ve üstesinden gelme deneyimi yaşayabileceği belirtilmiş ve bunun da, gerçek hayatta korkularıyla daha iyi başa çıkma becerisini artırabileceği söylenmiş.

 Bu tür filmleri izlemenin herhangi bir psikolojik yararı olduğunu öne süren herhangi bir araştırma olup olmadığı konusunda bir bilgimiz yok. Ve elbette, korku filmlerinin rahatlatıcı olduğunu düşünen insanlar kadar, bunları rahatsız edici veya kaygılandırıcı bulan insanlar da çoğunluktadır. Her bireyin tercihleri ve tepkileri farklı ve dolayısıyla kişisel deneyimler de burada en belirleyici faktörlerden biri herhalde.Siz ne düşünüyorsunuz? Ayrıca bu tür filmleri sevenler ve izleyenler, yorumlarda film ya da dizi önerilerinde de bulunabilirler.

Sevgiler...

 

Birkaç kaynak:

[1] Tamborini, R., & Weaver, J. (1996). "Frightening entertainment: A historical perspective of fictional horror. Horror films: Current research on audience preferences and reactions."

[2] Bartsch, A., Appel, M., & Storch, D. (2010). "Predicting emotions and meta-emotions at the movies: The role of the need for affect in audiences’ experience of horror and drama."