Bir toplumun ilerlemesi ve kalkınması ülkedeki eğitim anlayışı ile doğrudan ilgilidir. Eğitim, kümülatif etkisi ile birçok yaşam alanın temel belirleyicisi konumundadır. Ülkenin geri kalışından, çevresel sorunlara, bireylerin yaşantı tecrübelerinden geleneksel alışkanlıklara kadar birçok alanda eğitimin etkisi görülür. Doğrudan etkilerden bahsedemeyeceğimiz alanlarda dahi eğitimin dolaylı etkilerini görebiliriz. Böyle bir düzende eğitimde ve öğretimde geri kalmış uygulamalarla modern yaşamın bir parçası olma çabasında bulunmak yetersiz ve sonuçsuz kalmak zorundadır. 

Eğitim ve Öğretim nedir?

Eğitim, "bireyde istendik yönde davranış değiştirme süreci" olarak tanımlanır. Prof. Dr. Selahattin Ertürk'ün tanımına göre "Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir” (Ertürk, 1984: 12). Eğitimin istendik davranışlar oluşturma çabası ve bir süreç olarak tanımlanması burada dikkat çeken kısımdır. İstendik davranışlar belirli bir plan ve program doğrultusunda oluşturulabilir. Ve insan bütün hayatı boyunca, aile yaşamıyla başlamak üzere eğitim görür. Eğitimin okulda belli bir plan ve program dahilinde yürütülen kısmına öğretim denir. Öğrenme ise insan davranışında veya gelecekte oluşabilecek potansiyel davranışta yaşantı sonucu meydana gelen nispeten kalıcı izli değişimlerdir. Öğrenme ürünü davranışlar planlı ve programlı eğitim yoluyla ya da kültürel etkileşim yoluyla kazanılır. 

İstendik davranışlar kazandırma amacıyla hazırlanan programlar her zaman için amacına ulaşamayabilir. Bazı zamanlarda istenmedik davranışların oluşma ihtimali daha fazladır. Çünkü istendik davranışların oluşumu için hazırlanan plan ve program kadar içinde bulunulan çevre, eğitim ortamı ve öğretmen faktörleri de etkilidir. 

Eğitim okul saatleri içerisinde belirtilen sınırlar çerçevesinde formal yolla yürütülse de birey doğumundan itibaren informal bir eğitimin de parçasıdır. Aile ile başlayan eğitim iş hayatı, akran grupları ve iletişim ağları üzerinden devam eder. Toplumsal ve kültürel çevre sayesinde insan kontrolü dışında gelişen bir eğitim hayatının bir parçası olur. Bu yaşantı bütünlüğü sonucunda kazandığı davranışlarla toplum tarafından kimi zaman olumlu kimi zaman olumsuz tepkiler alan birey kendisini ait olduğu bir kalıba sokma çabası içerisinde olur. Gelişen bilim ve teknoloji sayesinde birey formal eğitimden giderek uzaklaşır ve daha çok informal eğitimin kendisini şekillendirmesine müsade eder. Kişiden kişiye değişen bu deneyimin olumlu ve olumsuz sonuçları vardır. Plansız eğitimin kişinin hazırbulunuşluk düzeyine uygun olmama ihtimali her zaman için daha yüksektir. Ancak belirli kısıtlamların arasında sıkışıp kalmamak da ufuk açıcı bir öğrenme yolu açar. 

Eğitim programı, bireylere kazandırılacak amaçları, bu amaçları gerçekleştirmek için seçilen içeriği, içeriğin öğrenciye nasıl verileceğini gösteren öğrenme sürecini ve değerlendirme aşamasını içeren kapsamlı bir süreçtir. Eğitim programı ne kadar kapsamlı hazırlanırsa hazırlansın eğer uygulama için gerekli alt yapı ve uygun koşullar hazırlanmadığı sürece başarılı sonuç verme ihtimali düşüktür. Bu süreç dört temel etken bulunur; öğrenci, öğretmen, öğretim programı ve eğitim ortamı. Ancak bu temel etkenlerin birçok alt değişkeni bulunur. Bu açıdan bakıldığında eğitim sürecinde kontrol edilmesi gereken  ve kontrol edilmesi oldukça zor olan birçok etken bulunur. 

Eğitim programı aşağıdaki dört soruya verilen cevapları kapsar. 

1. Yetiştireceğimiz bireylerin sahip olmaları gereken istendik özellikler neler?

2. Bu özellikler hangi yaşam bilgilerini, becerilerini kapsar?

3. Bu özellikler bireye nasıl kazandırılabilir?

4. İstendik özelliklerin bireylerde oluşup oluşmadığı nasıl anlaşlır?

Bu sorulara verilen cevaplar eğitim programı oluştururken cevap aranan sorulardır. Ancak bu soruların dışında kalan çok fazla yeni öğrenme alanı doğmaktadır. Programın uygulanması sırasında farkına varılan eksikler sürekli olarak değerlendirilmeli ve uygulama yeniden düzenlenmelidir. 

Sürekli değişen toplumsal yaşantı, kültürel etkileşimler ve gelişen teknoloji ile eğitim ve öğretim günümüzün en dinamik değişim ögesidir. Eğitimin uygulanmasında formal bir yol izlenmesini sağlayan eğitim programları en güncel kalması gereken planlama yöntemidir. Uygarlık yarışında geri kalmak istemeyen ve kaliteli bir yaşam beklentisi içinde olan her toplumun ve toplumun örgütleyici gücü olan devletlerin eğitimde program geliştirme çalışmasında bir adım önde olmaları gerekmektedir.