Kadın olarak çıktılar bu yola. Onlar Cumhuriyet tarihinin ilk kadınları oldular. Diğer kadınlara yol göstermek uğruna çıktıkları bu zorlu mücadele de isimlerini altın harflerle yazdırdılar Cumhuriyet tarihine. Afife Jale’den, Sabiha Gökçen’e, Gül Esin’den, Tansu Çiller’e kadar uzanan uzun bir yolculuğun hikayesi. İşte Cumhuriyet’in ilk kadınları!

İlk Kadın Arkeolog: Jale İnan

1914 yılında İstanbul’da doğan Jale İnan arkeoloji ile babası sayesinde tanışmıştır. Babası arkeolog olan İnan Arkeoloji okumak için 1934 yılında Almanya’ya gider ve yüksek lisans, doktora öğrenimini de Berlin ve Münih de tamamlar. Antalya’da bulunan Perge ve Side kazı alanlarında önemli keşifler yapmış ve Türkiye’nin ilk kadın arkeologu olarak tarihte yerini almıştır.

 
İlk Kadın Başbakan: Tansu Çiller

Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in çağrısı üzerine siyasete atılan Tansu Çiller Türkiye Cumhuriyeti’nin 22. Dönem Başkanı oldu. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ve tek Başkanı olan Çiller görevini 1993- 2002 yılına kadar sürdürdü.

 

İlk Kadın Büyükelçi: Filiz Dinçmen

1960 yılında Ankara Üniversitesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni kazanan Dinçmen  1961-1965 yıları arasında Dışişleri Bakanlığı  Birleşmiş Milletler Dairesi 3. ve 2. kâtipliği görevlerinde bulunan Dinçmen, Ağustos 1965’te Birleşmiş Milletler New York ofisinde 2. sekreter ve daha sonra da 1. sekreter görevlerine getirilmiştir. 1982 yılında Hollanda Lahey Büyükelçisi görevine getirilerek Türkiye’nin ilk kadın büyükelçisi unvanını almıştır.

İlk Kadın Gökbilimci ve Dekan: Nüzhet Gökdoğan

İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesinde eğitim alan Gökdoğan 1940 yılında doçent unvanını aldı. Ardırdan 1978-1980 yıllarında dekanlık yapmıştır. Babası Atatürk’ün silah arkadaşlarından tümgeneral Mehmet  Zihni Toydemir’dir.

İlk Kadın Doktor: Safiye Ali 

Tıp eğitimi veren ilk Türk kadın olarak tarihe geçen Safiye Ali aynı zamanda İStanbul’da ilk feminist hareketlerin önccülerinden olmuş ve kadınların seçme seçilme hakkı kazanması için büyük mücadeleler vermiştir. Anne ve çocuk sağlığı üzerine çalışmalar yapan Safiye Ali 2. Dünya Savaşına kadar çalışmalarını sürdürdü

İlk Kadın Emniyet Müdürü: Feriha Sanerk

1941 yılında Anlara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesine ilk kız öğrenci olarak girdi. cinsiyeti nedeniyle kaymakamlık başvurusu geri çevrilince Emniyet Müdürlüğüne başvurdu ve komiser muavini olarak göreve başladı. 1953 yılında kadın olduğu için rütbesi yükseltilmeyince olay yargıya taşındı ve kazanarak görevine atandı ve ilk kadın Emniyet Müdürü olarak adını tarihe yazdırdı.

İlk Kadın Foto Muhabiri: Eleni Küreman

1947 yılında Associated Press’de gazetecilik hayatına başlayan Küreman Türkiye’nin ilk kadın foto muhabiri olarak görevini ifade etti. Çeşitli gazetelerde de çalışmaya devam eden Küreman 2001 yılında hayatını kaybetti.

İlk Kadın Gazeteci: Selma Rıza Feraceli

İlk Türk kadın gazeteci ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin tek kadın üyesi olan Feraceli Jön Türklerin lideri Ahmet Rıza’nın da kız kardeşidir. Fransa’da bulunan abisinin yanına ailesinden gizli kaçmış ve Paris’te bulunan Sorrbonne Üniveristesi’nde eğitim gördü. Abisinin çıkardığı Meşveret Gazetesinde yazan Selma Rıza o yıllarda ilk Türk kadıngazeteci ünvanının sahibi oldu.

İlk Kadın Hemşire: Esma Deniz

1924 yılında Amerika’da eğitim alan Esma Deniz New York’ta Colombia Üniversitesinde eğitimini tamamladı. 1929 yılında Amirak’da çalışmış ve ardından Türkiye’ye dönerek çalışma hayatına devam etmiştir. 73 yıl boyunca hemşirelik yapan Esma Deniz Florence Nigthingle Hemşirelik Okulu’nun kurucu öcülerinden olmuştur. Ayrıca 2015 yılında Kadın İlklerimiz serisinde yerini akan Deniz’in “ilk kadın hemşiremiz” olarak 20 Türk lirası olan madeni paralara basıldı.

İlk Kadın Heykeltıraş: Sabiha Bengütaş

1904 yılında doğan Sabiha Bengütaş Sanayi-i Nefise Mektebi’nden mezun olan ilk kadın sanatçı olmuş, Atatürk, İsmet İnönü, Ahmet Haşim, Namık İsmail, Abdülhak Hamit’in heykellerini ve büstlerini yapmıştır.

İlk Kadın İçişleri Bakanı: Meral Akşener

1954 yılında İzmit’te doğan Meral Akşener 1995 yılında Doğru Yol Partisi Kadın Kolları Başkanı olarak görev yapmış, 1995 yılında DYP Kocaeli Milletvekili olarak meclise girdi. 28 Haziran 1996 yılında Necmettin Erbakan’ın başkanlığında Refah Partisi ve DYP koalisyonunda Susurluk kazası sonrasında İçişleri Bakanı Mehmet Ağar’ın istifası sonrası göreve Meral Akşener getirildi. Akşener ilk kadın içişleri bakanı olarak tarihte yerini aldı. Şuan hala siyasi görevine kendi kurmuş olduğu İYİ Parti Genel Başkanı olarak görevine devam etmekte.

İlk Kadın Komando: Tülin Tepedeldiren

1998-1999 yılları arasında 12.Dönem Subay-Astsubay Komando kursunu 94 erkek silah arkadaşı ile beraber ve başarıyla tamamlayarak Türkiye’nin ilk Kadın Komandosu unvanını kazanmıştır. Kadınlara ait birçok fiziki standartlar onun sayesinde geliştirilmiştir.

İlk Kadın Muhtar (seçilmiş): Gül Esin

1933 yılında Aydın Nazilli’de 7 erkek adaya karşı yarışan 32 yaşındaki Gül Esin 500 oy alarak il kadın muhtar seçildi. 1 Aralık 1933’te Halkevi Gazetesinde, ‘Büyük inkılabın ilk kadın muhtarı, vazifen kutlu ve mutlu olsun’ manşetiyle haber oldu.

İlk Kadın Pilot: Bedriye Tahir Gökmen

1932 yılında Vecihi Uçuş Okulu’nda eğitim aldı. Okulda Bedriye Tahir’e Gökmen lakabı takıldı ve çevresi ona Gökmen Bacı olarak seslendi. 1934 yılında soyadı kanununun gelmesiyle birlikte Gökmen lakabı artık soyadı oldu. Ek olarak memurluk yapan Bedriye Tahir, havacılık uğraşısı yüzünden çok tepki aldı, engellemelerle karşılaştı. Havacılık ile uğraştığı için aylığından ceza kesildi, sonunda işinden kovuldu. ncak sınav heyeti geldiğinde okulun tek faal uçağı kırım geçirmiş olduğundan sınav yapılamadı, heyet yeniden gelmeyi kabul etmeyince okul kapandı ve Gökmen Bacı’nın pilotluğu onaylanmadı. O sırada işinden çıkarılan Bedriye Tahir Gökmen’in daha sonraki hayatı bilinmemektedir.

İlk Kadın Savaş Pilotu: Sabiha Gökçen

Türkiye’nin önde gelen pilotları arasında yerini alan Sabiha Gökçen ilk kadın savaş pilotu olarak tarihe geçti. Atatürk’ün 8 manevi evladından birisi olan Sabiha Gökçen 32 farklı operasyona katıldı. Hatay’ın Türk topraklarına katılmasında büyük bir etken oluşturan Sabiha Fransızlara göz dağı vermiş ve Fransızların önünde havaya 3 el ateş açarak  “Hatay’ın vatana katılması için gerekirse silahlanırız” dedi. Olay üzerine bir gün hapis yatan Sabiha Atatürk’ün emriyle hapisten çıkartılır ve Atatürk ile yapılan plan işe yarayarak Fransızların gözünü korkutmayı başarırlar.

İlk Kadın Tiyatro Oyuncusu: Afife Jale

1902 yılında doğan Afife Jale İstanbul’un Kadıköy ilçesindeki Apollon Tiyatorsu’nda sahnelenen Hüseyin Suat’ın  Yamalar adlı oyununda Emel rolünü canlandırdı ve ilk Müslüman- Türk kadın tiyatro oyuncusu olarak tarihe geçti.