Dyatlov Geçidi vakasını pek çoğumuz duymuştur. Takvimler 1959 yılının Şubat ayını gösterirken Ural Dağları’nda bir grup öğrenci gizemli şekilde hayatını kaybetti. Bu yazımızın konusu bu meşhur Dyatlov Geçidi vakası değil tabi ki. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler için "> . Yazımızın esas konusu kutuplarda ortaya çıkan ve kültüre özgü bir sendrom olan Kutup (Arktik) Histeri diğer ismiyle Piblokto. Konunun Dyatlov Geçidi ile ne alakası olabilir sorusu aklınıza gelmiş olabilir. Dyatlov Geçidi ile ilgili olası senaryolarla ilgili bir belgesel izlerken bölgeye giden öğrencilerin çadırlarını içerden yırtarak yanlarına kıyafetlerini bile almadan kaçmaları oldukça dikkatimi çekmişti. Dyatlov'da yaşanan tuhaf durumla ilgili senaryolardan biri de Piblokto olarak adlandırılan oldukça ilginç bir sendrom. Peki nedir Piblokto?

Amerikan Psikiyatri Birliği Mental bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı’nın güncel olan 5. Baskısı'nda (DSM-V) kültüre bağlı sendromlar kısmında yer alan Piblokto (Kutup\Arktik Histeri) şu şekilde tanımlanıyor: Daha çok Amerika ve Grönland’daki Eskimo topluluklarına özgü, mevsimsel olarak kış aylarında yoğun ve genellikle kadınlarda daha fazla ortaya çıkan; uyarılma, sosyal geri çekilme, nöbet geçirme ile karakterize, atakların birkaç dakikadan birkaç saate kadar uzayabildiği dissosiyatif (çözülme) süreçle ilişki bir sendromdur (Şentürk, 2022). Aslında bu sendromun her ne kadar psikolojik ya da hipotermi - homeostasis gibi süreçlerle ilgili olduğu düşünülse de tam olarak neden kaynaklandığı bir muamma. Hatta bu sendromla ilgili daha ilginç hikayeler var. Özellikle bölgeye seyahat eden gemilerdeki mürettebatın kutuplara yaklaştığında aniden içlerinden birinin üzerindeki kıyafetleri yırtarak histerik bir nöbet sonucunda sakinleştirilemeyip denize atlayıp gözden kaybolduğu tuhaf hikayeler de mevcut. Başka vakalarda da bölgede yaşayan kadınların sebepsiz bir şekilde sinir krizi geçirip kendilerine zarar verdikleri ya da dondurucu soğukta amaçsızca koştukları söyleniyor.

Kaynakça

Şentürk, E. (2022). Kültüre Bağlı Sendromlar-I. Turkiye Klinikleri Psychiatry-Special Topics, 15(4), 44-50.