Belki  bu  aralar  sosyal  medyada,  çevrenizde,  bulunduğunuz  ortamlarda  İntermezzo’yu  çok  fazla  duydunuz  ya  da  gördünüz…  Peki,  bu  kadar  sık   karşılaştığınız  için  İntermezzo’yu  okumamayı  tercih  etmek  veya  henüz  okumadan  ‘’saçma  bir  şekilde  abartıldı’’  demek  kaliteli  bir  okur  olduğunuzu   gösteren semptomlardan  biri  mi  sayılmalı?  

Güncel  hayatın  içerisinden  sıradan  anlarla  dolu  bu  kitabı  okuyanlar  neden  ‘’popüler  kültürün  tuzağına  biri  daha  düştü,’’   gibi  söylemlerle  afişe  ediliyor merak  ediyorum.  İlk  çıktığı  günlerde  o  kadar  çok  paylaşım  gördüm  ki  aniden  gelişen  ön  yargılı  atmosferin  akışına  kapıldım  ben  de.  İntermezzo almayanların  şişinmelerine  maruz  kalmak,  okumadığı  kitap  hakkında  atıp  tutanların  yorumlarına  bakmak  kafamı  karıştırmıştı  çünkü.  İlk  başlarda  kitaba karşı  soğuk  duruşumun  nedenleri  ise;  kitaba  dair  iyi  yazılmış  bir  yorum  görmemem,  altı  dolu  olmayan  yüzeysel  övgüler,  okumayan  kişilerin  de  sövgüleri birleşince  kafa  karışıklığım  pek  normal  aslında.  Karar  vermeden  önce  İntermezzo’ya  karşı  olumlu  bakışımın  gitgide  artmasına  ise  şöyle  düşünerek  sebep oldum:  ‘’Okumadan  bilemem,  okuduktan  sonra  bilebilirim.  Diğerlerinden  ziyade  bir  okur  olarak  benim  bakışım  söz  konusu.  Ayrıca  iyi  ya  da  kötü  olacak diye  bir  beklentiye  girmeme  de  hiç  gerek  yok,  çünkü  yazarla  tanışmadım  daha.’’

Tam  da  bu  düşüncelerle  sarıp  sarmalanmışken  akışımda  bir  yorum  gördüm:  ‘’Hayatta  gereğinden  fazla  düşünen  o  insan  mısınız?’’   diye  bir  soruyla başlıyordu.  Evet,  o  bendim.  Merak  ve  heyecanla  yorumun  devamını  okuduğumda  artık  karar  vermek  için  en  uygun  andı.  İntermezzo’yu  aldım.  Elime ulaştığı  gün  de  okumaya  başladım.  Bu  arada  kitaptan  bahsetmeden  önce  eklemek  istediğim  bir  şey  daha  var:  Okumuş  olup  da  beğenmeyenler  olabilir, buna  yalnızca  saygı  duyarım.  Fakat  okumadığı  kitap  hakkında  onu  dalga  malzemesi  yapmak,  hatta  okuyan  ve  bu  kitabı  alan  insanları  küçümsemek, edebiyat  dünyamızda  entelektüel  çizgide  ilerleyen  insanların  tutkularını  silip  atmakla  eş  değerdir  bence.  

 

 

İntermezzo’yu  keyifle  okudum.  Çünkü  şu  an  yaşadığımız  hayatın  en  yakın  tanığı  o…  Çağımızı  cümlelerini  basit  tutarak  yazdığı  bu  kitapla yansıtıyor  Rooney.  Aynı  zamanda  toplumun  değişen  bir  özelliğine  parmak  basıyor;  toplumsaldan  bireyselliğe  kayan  süreçte  günümüz  insanlarını  ele  alıyor.  Küçük  insanları  anlatış  şekliyle  oldukça  hoş  bir  deneyim  sunuyor.  

Kim  peki  bu  insanlar?   İki  kardeşin  -Peter  ve  Ivan-  yaşayışlarının  kısa  bir  dönemine  bakış…  Babaları  öldükten  sonra  hayatlarında  ne  gibi  gelişmeler  ya da gerilemeler  olduğuna  çok  yakından  tanık  eden  bir  kurguyla  karşı  karşıya  bırakıyor  okuru  Rooney.  

 

Peter’in  hayatında  içinden  çıkılması  zor  bir  ikilem  var:  Sylvia  ve  Naomi.  Ve  bu  ikileme  kendi  kişiliği  de  eklendiğinde  onun  için  endişelenmekten  başka elinizden  bir  şey  gelmiyor.  Otuzlu  yaşlarının  başlarında  olan  Peter  sosyal  bir  kişiliğe  sahip,  ayrıca  insan  haklarını  savunan  başarılı  bir  avukat.  Fakat  bu kadar  çok  ortama  girip  çıkması  onu yapaylaştırmış  sanki.  Taktığı  maskelerin  ardında;  sevgiye  ve  şefkate  ihtiyacını,  yardım  çığlıklarını,  zayıflığını,  bencilliğini, merhametini,  yalnızlığını  ve insanların  bilmesini  istemediği  daha  birçok  şeyi  saklıyor  aslında.  

Yaşıtı  Slyvia  ve  kendisinden  yaşça  küçük  olan  üniversiteli  Naomi  arasında  kafa  karıştırıcı  bir  şekilde  meydana  gelen  gidip  gelmeleri,  kararsızlıkları, belirsizlikten  nefret  etmesi…  Tüm  bunlar  Peter’ı  bütün  çıplaklığıyla  gösteriyor  bize.  Bu  kadar  sıkışmış  hissetmesinin  nedeni   bu  belirsizlik  halinden  bir  an önce  kurtulmak  istemesi  aslında.  Toplumun  yargılarından,  acımasız   eleştirilerden  ve  küçümseyici  bakışlardan  çekiniyor  çünkü.

Peter  karakteri  kitabın  en  dengesiz  portresi.  Bir  tarafta  Slyvia  gibi  hayatında  neredeyse  her  şeyi  rayına  oturmuş,  akademik  kariyerinin  zirvesinde,  düzenli olan  yetişkin  bir  kadın  var.  Bir  yanda  ise  Naomi  gibi  dişil  enerjisiyle  göz  dolduran,  eğitim  hayatı  belirsizliklerle  sarmalanmış,  anlık  yaşayan,  dağınık  bir genç  kadın  var.  O  kadar  farklılar  ki,  tek  benzerlikleri  kadın  olmaları  ve  onları  ortada  buluşturan  şey  ise  yaşamlarında  bir  belirip  bir  kaybolan  Peter.

 

 

Ivan.  Peter’in  yirmili  yaşlarındaki  kardeşi.  Abisi  gibi  sosyal  değil,  tam  tersi.  Kendi  kabuğuna  çekilmiş,  vurdumduymaz  bir  görüntü  verdiği  halde  oldukça düşünceli  bir  yapıya  sahip  ve  yaşına  göre  olgun  bir  karakter.  Üniversiteden  yeni  mezun  olduğu  için  onun  da  hayatı  adını  koyamadığı  belirsizliklerle  dolu.  Fakat  karamsar  değil,  satranç  onun  yaşamında  büyük  bir  yer  kaplamasına  rağmen  hiç  hırslı  değil,  rahat  tavırlarıyla  dikkat  çekiyor  hatta.  Margaret’in  da  dikkatini  çekti  bu  yüzden.  

Tabii  Margaret  hakkında  detay  verip  kitabın  sürpriz  bozanlarını  size  doğrudan  açıklamaktan  menediyorum  kendimi.  Yalnızca  birkaç  şey  yazmalıyım  onun için,  çünkü  çok  tatlı  bir  kadın.  Otuzlu  yaşlarının  sonlarına  yaklaşan  Margaret,  hayatının  çok  karmaşık  bir  döneminde  Ivan  ile  tanışıyor.  Babasına  çok  bağlı olan  Ivan’ın  kaybının  acısı  ise  pek  taze,  üstelik  yeni  mezun  olduğu  için  herkes  ona  karşı  bir  beklenti  içerisinde.  Kendisini  nelerin  beklediğini  bile bilmeyen  genç  bir  adamda  insanlar  neyi  görmek  istiyor  ki?  İşte  Ivan,  tam  da  bu  çıkmaza  takılmış  ve boğucu  bir  atmosferin  kıskacındayken  karşısına çıkıyor Margaret.  Ivan  kıskaca  takılı  kalmaya  devam  mı  edecek  yoksa  her  şeyin  bir  çaresi  bulunabilir  mi?  

 

 

 

Peter  ve  Ivan  kitabın  başkarakterleri,  onların  hayatlarında  başrol  olan  üç  kadının  da  ana  karakter  gibi  sahne  almalarına  bayıldım.  İntermezzo’nun  biraz daha  kısa  tutulmasını  savunanların  aksine  ben  bu  şekilde  uzun  tutulmasına  ve  hemen  sona  gelemememize  sevindim.  Böylesi  kurguyu  daha  renkli  kılmış. Sonuçta  eser  bir  ölümle  başlıyor  ve  hemen  yas  sürecine  dahil  oluyoruz:  Peter  ve  Ivan  dışında  kadınların  dokunuşları  eserin  havasını  başka  bir  noktaya taşıyor.

Peter  ve  Ivan  kardeşler  ama  aralarında  kuşak  farkı  bulunuyor.  Hayat  görüşleri  olsun,  kişilikleri  ve  iletişim  yolları  olsun,  bambaşka  insanlar.  Babaları, yaşamlarında  var  olan  tek  bağlarıydı,  artık  yok.  İlişkileri  nasıl  bir  yol  alacak  şimdi?

Ortak  bir  bağları  daha  var:  Bir  kadın,  onların  annesi.  Lakin  anneleri  sınırları  çizgilerle  belirlenmiş  ve  onların  sevmediği,  içine  pek  girmek  istemedikleri  bir yaşam  kurmuş  kendine.  Yıllar  önce  boşanmışlar;  başka  bir  aile  kurmuş,  sevdiği  adamın  çocuklarıyla  birlikte  olmaktan  memnun  bir  kadın.  Boşanmış olduğu  kocasından  olan  iki  oğlu  da  kadının  hayatının  merkezinde  değil,  kendi  süslü  hayatıyla  meşgul,  pek  anaç  olmayan  düz  bir  kadın  bu.  

Günümüzde  bu  tip  bir  kadını  okumak  çok  değişikti.  Rooney  yarattığı  bu  ‘’anne’’  modeliyle  bir  şeyler  anlatmak  istiyor  bence.  Kadınların  çoğu  oğullarını kızlarından  ayırır,  onları  tepelerine  çıkarır.  Genellikle  edebi  yapıtlarda  sorunlu  anne-kız  temasını  daha  sık  görürüz  bu  nedenle.  İntermezzo’da  ise  bu durumun  karşıtını  görmek,  yazarın  düşünmemizi  istediği  konulara  çağrı  yaptığı  mesajını  verdi  bana.  Kadınların  da  eski  hayatlarını  tıpkı  erkekler  gibi geride  bırakabilmesi  neden  olmasın  ki?  Hâlâ  iletişimdeler  fakat  oğullarının  onun  için  vazgeçilmez  olmadıklarını  anlayabiliyorsunuz  okurken.  Belki  de  tüm bunlar  yüzünden  babanın  ölümü,  Peter  ve  Ivan  için  bir  dönüm  noktası  haline  geliyor.  Yaşamak  zorunda  bırakıldıkları  yas  sürecinde  ve gündelik hayatlarının  sıradan  akışında;  duygusal  ilişkileri,  cinsel  yaşamları,  sorunları,  kaygıları,  planları  ve  diğer  her  şey  okuma  yolculuğunda  bize  eşlik ediyor.  

 

 

Hayatımızı  yaşamaya  bir  kere  geldik,  bazı  inanışlara  göre  birden  fazla  kez  de  gelmiş  olabiliriz.  Ama  şu  an  yaşadığımız  hayatı-  ‘’şimdi’’  yalnızca  bizimle var  olan-  tanıma  fırsatımızla  bir  kere  karşılaşıyoruz.  Kısacık  ömrümüzü;  toplumun  yargılarını,  eleştirilerini,  küçümseyici  bakışlarını  önemseyerek  helak etmek saçma  değil  mi?  Statülerimizi,  etiketlerimizi  öne  çıkarmalarımıza  ekliyoruz,  çünkü  toplumun  baskısının  bizi  teğet  geçeceğini  umuyoruz,  tetikteyiz.  Hepimiz fani  hayatlarımızda  bir  gün  başımıza  neler  geleceğini  bilmeden  yaşarken  ya  da  yaşamaya  çalışırken,  bazen  ölümün  bize  ne  kadar  yakın  olduğunu unutuyoruz.  Kendimize  karşı  anlayışlı  olmayı  da.  

Bizi  düşüncelere  sürükleyen  olaylar  yaşadığımızda,  kararsızlıklar  ve  belirsizlikler  içinde  kıvrandığımız  böyle  günlerde,  kendimiz  için  mi  yoksa  başkaları  için mi  sonuçlandıracağız  olayları?  Tabii  ki  kendimiz  için  yaşamayı  tercih  etmeliyiz.  ‘’Kendimiz  için’’  kavramının  altını  çizmek  istiyorum:  Son  yıllarda  popüler kültürün  benimsediği  ve  pompaladığı  ‘’boş  motivasyon’’  cümleleriyle  değil,  hem  kendimiz  hem  de  başkaları  için  yapacağımız  ‘’anlayış  ve  nezaket’’  kuralına  bağlı  kalarak  gerçekleştirmeliyiz  bunları.  Bencilce  bir  tarzla  ve  narsist  söylemlerle  değil…  Rooney’in  İntermezzo’yu  yazmasının  sebebi,  insanlığın anlayış  ve  nezaket  çizgisinden  çok  ama  çok  uzaklara  gittiğini  göstermek  bence.  Bu  kitabı  okuduktan  sonra  da  insanlar  birdenbire  anlayışlı  kisvesine bürünmeyecek  elbette.  Toplum  her  zaman  konuşacak,  parmakla  gösterecek,  gözünü  dikip  bakacak  belki.  Ama  biz  bu  yargılardan  korkmadan,  çekinmeden bize  iyi  gelecek  olanı  kabullenmeliyiz.  Siz  kabullendikten  sonra,  başkaları  konuşmuş  ya  da  konuşmamış  pek  bir  önemi  kalmıyor  artık.  Mutlu  olacağımız şeyi  yapmaya  karar  vermeye  çalışırken  ya  da  buna  hazırlanırken,  neden  mutsuzluklarla  dolu  bir  çevre  etrafımızı  sarar,  hiç  anlayamadım  zaten.  Mesela  bu kitabı  okuduğum  için  bile  yukarıda  konuya  dair  uzun  bir  açıklama  yapıyorum,  analiz  kasıyorum…    

Karar  vermeye  çalışmak,  sonrasında  kabullenmek  ve  her  şey…  Hiçbiri  kolay  şeyler  değil  tabii  ki.  Yeri  geliyor  hayattan  bıkıyoruz,  bazen  de  elimizden  her an  kayıp  gidecekmiş  gibi  sıkıca  kucaklıyoruz  onu.  Tıpkı  Peter  ve  Ivan  gibi.  Onların  yaşadıklarıyla  nasıl  başa  çıktığını  okumak  ve  yöntemlerine  tanık  olmak,  insanın  kendi  hayatına  dönüp  bakmasını  sağlıyor.

 

 

İntermezzo’da  şahit  olduğumuz  ilişkiler,  günümüzde  artık  toplum  tarafından  kabul  gören,  klişeleşmiş  yapılarda  değil.  Modernleşmenin  alıp  başını  gittiği  şu  günlere  bile  ‘’marjinal’’  kaçan  ilişkiler  bunlar.  Ne  kadar  sıradan  anlatılırsa  anlatılsın,  herkesin  alkış  tutacağı,  onaylayacağı  çizgide  olmayan, olamayan ilişkiler  bunlar.  Toplum  baskısı  konusunda  yazdıklarımın  nedeni  de  bunlar  aslında.  

Rooney  hem  yirmili  yaşları  hem  de  otuzlu  yaşları  bir  arada  ve  büyük  bir  etkileşim  içinde  yansıtıyor.  Birbirlerine  yakın  kuşakların  çatışmalarını  da  işliyor bir  taraftan.  Tabii  ki  en  eski  kuşaklar  da  unutulmamış;  ebeveynler  de  yer  yer  yüzünü  gösteriyor  eserde.  

Eserin  sonbaharda  geçmesi  ve  o  yılın  Noel'inde  son  bulması  mükemmel  olmuş.  Sonbaharı  çok  sevdiğim  için  kurgunun  içinde  kaybolurken  bu  mevsimin tasvirlerini  okumaya  bayıldım.  Dağılan  yapraklar,  küçük  kahveci  dükkanları,  sıcak  kahveler,  kurumuş  yaprakların  sokaklardaki  görünümü,  yağmur,  bulutlar… Her  şey  çok  doğal,  insanlar  da  öyle. Kimse  kusursuz  değil;  Peter,  Ivan,  Sylvia,  Margaret  ve  Naomi:  İçimizden  birileri  onlar.  İlişkiler  yaşanıyor,  ölümler, kazalar,  iş,  güç  ve  daha  birçok  döngü;  bazen  gülüşmelerini  duyuyorsunuz  sanki,  bazen  de  içlerinde  yaşadıkları  çaresizliklerin  bile  sesini  hissediyorsunuz. İnsanın  “zaman”  karşısında  bir  hiç  oluşunu  fark  ederken  de,  o  zamanın  değerini  okurken  daha  açık  görebiliyorsunuz.  Aslında  yaşarken  şimdi’nin  ne kadar  kıymetli  olduğunu  anlıyorsunuz.  Çünkü  o  karmaşanın  ortasında  değilsiniz,  anlamak  zor  olmuyor…

Yazarın  üslubuyla  ilk  kez  tanışmama  rağmen  hiçbir  zorluk  yaşamadım  ve  dilini  akıcı  buldum.  Diyaloglar  ve  monologlar  birbirlerine  karışmış  bir  halde, yine  de  bunları  o  kadar  basit  tutmuş  ki  pek  keyifli  bir  serüvendi  benim  için.  Karakterler  birbirleriyle  konuşurken  aralara  serpiştirilmiş  iç  çatışmalar, düşünceler,  kafalarının  karışıklığı…  Bu  uyumun  bulunduğu  eserler  başımın  tacı  olduğundan  dolayı  İntermezzo’nun  tarzı  absürd  gelmedi  bana.  Hatta  yazar kurguyu  biraz  daha  zorlasaymış  bilinç  akışı  tekniğini  bile  uygulayabilirmiş,  nihayetinde  karakterlerin  arada  bir  geçmişten  sahnelerini  okumak  bile  o hissiyatı  yaşattı  diyebilirim.  

Ben  de  çok  düşünen  bir  insanım;  konuşurken  de,  öylece  dururken  de  aklıma  bir  sürü  şey  gelir.  Bu  düşünme  eylemimi  kötü  kılan  şeyse,  aralarında  bir düşünceyi  öne  çıkaramadan  ve  onu  içselleştiremeden  benden  kurtulması.  ''Zihin  akışı''  dediğimiz  şey  aslında  bu.  Son  yıllarda  bu  akışa  tutunamıyorum, her  şey  sadece çok  karmaşık…  Nedeni  ise  dikkatimin  ve  odaklanmamın  eski  gücünü  kaybetmiş  olmam.  Çalınan  Dikkat’i  okuduğumda  daha  iyi  anladım bunu.  Eski gücümü  elde etmeye  çalıştığım  bu  günlerde  İntermezzo  bana  çok  iyi  geldi.  Elimden  bırakmak  istemedim,  çünkü  neler  olacağını  merak  ettim. Rooney  kitabı  süsleyip püslemeden  öyle  sıradan  bir  şekilde  yazmış  ki  okuru  heyecanlandırdığının  farkında  bile  değil.  

 

 

Alman  yazar  Jenny  Erpenbeck’ten  geçtiğimiz  aylarda  Bütün  Günlerin  Akşamı’nı  okumuştum.  Bu  eserin  içinde  beş  kitap  vardı  ve  her  kitabın  sonunda  bir ‘’intermezzo’’  bölümü  yer  alıyordu.  Bu  bölümlerin  konulmasının  sebebi  ise  ‘’ya  peki  yaşananlar  başka  ihtimaller  dahilinde  gerçekleşseydi  neler  olurdu?’’ gibi  olasılıkların  gerçekleştiğini  anlatmasıydı.  Savaşların  kötü  yüzünü  bütün  çıplaklığıyla  yansıtan  bir  eserdi.  Çok  bayılmadım  ama,  etkilendiğim  bir  kitaptı. Rooney’in  İntermezzo’su  ise  olasılıkların  değil,  gerçeklerin  konuşulduğu  bir  kitap  olmuş.  

Peki  ''İntermezzo''  ne  demek?  ‘’Özgür  bir  biçimde  yazılmış olan  ve kendi  başına  bir  bütünlüğü  bulunan  müzik  yapıtı’’  diye  bir  tanımlaması  var.  Kökeni İtalyanca  bir  kelime.  Sahne  sanatlarında  oyuna  ara  vermek  için  ''intermezzo''  kesitleri  konuyormuş;  ara  oyun  yani.  Satrançta  ise  beklenmedik  bir  hamle  yapmak  ''intermezzo''  olarak  adlandırılıyor.  Eserin  satranç  bağlantısını  göz  önünde  bulundurduğumuzda,  Peter  ile  Ivan'ın  kitabın  sonunda  nasıl  bir  hamle  yapacaklarını  merak  etmiyor  muyuz?  Kendi  ikilemleri,  kırılganlıkları  ve şüpheleri  onları  nereye  ulaştıracak?  Benliklerine  ve  topluma  karşı  yapacakları  hamle  ne  olacak?  Bu  sorularla  ilerliyor  İntermezzo.  

Bütün  Günlerin  Akşamı’nda  Erpenbeck,  ara  oyun   taktiğini   kitabın  kurgusunda   kullanmış.  Rooney  ise  direkt  başlık  olarak  ele almış.  Yani  amacı  eseri bütünüyle  ‘’intermezzo’’ yapıp  kafamızı  mı  dağıtmak  sizce?

İngiliz  yazar  Ian  McEwan’ın  son  romanı  Dersler  geldi  aklıma  İntermezzo’yu  okurken.  Dersler’in  havası  vardı  eserde.  Sıradan  insanların  hikâyesine  tanık ediyor  her  ikisi  de.  Dersler  daha  uzun  bir  dönemi  barındırıyor  bünyesinde,  hiç  tanımadığımız  birinin  biyografisini  okuyoruz  gibi  bir  şey.  Yazarın hayatından  izler  taşıdığı  için  de  yarı-otobiyografik  bir  eser  daha  doğrusu.  Aklıma  geldiği  için  öylece  geçip  gitmek  istemedim,  sizlere  de  öneri  olsun  diye paylaşıyorum.

 

 

İrlandalı  yazar  Sally  Rooney'in  yeni  romanı  dünyayla  eş  zamanlı  olarak  ülkemizde  yayımlandığı  için  kitabı  okuyanlar  ve  merak  edenler  çok.  Can Yayınları'nı  ve  eseri  hızlıca  dilimize  kazandıran  Begüm  Kovulmaz'ı  kutluyorum,  emeklerine  sağlık.  İntermezzo’yu  bir  başyapıt  olarak  değerlendirmiyorum  bu arada,  yazarın  diğer  kitaplarına  göre  daha  çok  sevildi  ve  beğenildi.  Ben  de  çok  beğendiğim için  edebi  bir  başarı  olduğunu  düşünüyorum  İntermezzo’nun. Yazarın  bundan  sonra  çok  daha  iyi  kitaplar  yazacağına  eminim.  Rooney  ile  yaşlarımızın yakın  oluşuna  ve  çağımızı  daha  çok  duygusal  yönlerden  ele  alan bu  kitabı  yazmasına  seviniyorum.  Kalemine  sağlık  gerçekten...  Kitabın  son  sayfasından  benzer  bir cümleyle  hoşça  kalın  demek  istiyorum  sizlere:  HER DURUMDA  OKUMAYA  VE  YAZMAYA  DEVAM.  

 

kaynak: görsel

 

BENİ  ETKİLEYEN  ALINTILAR

 

Hayatının bir yerlerde muhafaza edildiğini, unutulmadığını, çevresinde biriktiğini, hâlâ etrafında ona siper olduğunu hissedebilseydi.  / s. 21

 

Yaşama arzusu herkesin hayal ettiğinden çok daha güçlü.  / s. 21

 

Düşünceler neredeyse her zaman başının içinde gürültüyle tıngırdıyor ve sonra nihayet sessizlik olduğunda kendini korkutucu ölçüde mutsuz hissediyor.  / s. 27

 

Bir fincan kahve ister misin? Ön tarafta güzel, küçük bir kahveci var.  / s. 37

 

Bunların hepsini, geçmişin geri alınamazlığını, olanın olmuş olduğunu daha önce düşündü, zaten her koşulda zamanı değil bunlara takılmanın.  / s. 40

 

Bazı insanlar konuşurken çok sıkıcı olabiliyor ama belki de bunun nedeni aslında yeterince tutkulu olmamalarıdır.  / s. 49

 

Geçmişte yapabileceği farklı şeyleri düşünerek kendini delirtebilir insan.  / s. 59

 

Dediğin gibi, bu tür şeyleri düşünerek kendini çıldırtabilir insan. Yaşayabileceği diğer hayatları düşünerek. Bir de yaşadığın hayat var tabii, her şey olup bittikten sonra o hayat nereye gitti peki?  / s. 60

 

Biliyorsun, yirmili yaşlarındaki herkes sözünü ettiğin sorunları yaşar -dışlanmış hissetmek, insanların senden hoşlanmadığını düşünmek gibi.  / s. 60

 

Onun varlığının huzurlu sessizliğine uyanınca rahatlamış hissediyor.  / s. 91

 

Bağışlanmayı arzuluyor. Her şeyi geri almayı. Doğru hayatı yaşamayı.  / s. 94

 

Biliyorsun, hayat üzücü olabiliyor. Sürekli mutluymuş gibi yapmanın anlamı yok.  / s. 125

 

Biliyorsun, bir şeyi doğru dürüst yapamayacaksam yapmak bile istemem.  / s. 149

 

Ama bazı şeyler yaşadıktan sonra hayatındaki insanların sana inanmaması da zor. Veya olanları öğrenmek bile istememesi.  / s. 202

 

Fakat yine de insan hayatını yaşamalı, bana kalırsa. Kahvesinden bir yudum alıp fincanı masaya koydu.  / s. 265

 

Ama bence, söylemesi ne kadar üzücü olsa da, insanlar bazen sevdiklerine pek de iyi davranmayabiliyor.  / s. 275

 

Evet, dünyada iyiliğe ve nezakete yer var, diye düşünüyor: İnsanın hayattaki ödevi de başkalarına iyilik yapmak; zayıflıklarından yakınmak değil.  / s. 294

 

Tek istediği kendi başına huzur içinde güvenli ve temiz bir yerde uyumaktı. Komodinin üstünde bir kitap, bir fincan çay, saat on birde ışığı kapatıp uyumak. Temizlik ve sessizlik, tek isteği buydu.  / s. 325

 

İnsanlar başkalarını çok kolay yargılıyor.  / s. 327

 

Yargılama, kınama, düş kırıklığı, çatışma: İnsanlar birbiriyle bağlarını bu araçlar sayesinde sürdürüyor.  / s. 331

 

Hayatım bitmek bilmeyen, devam edip duran korkunç bir kâbus gibi ve ben bir türlü uyanamıyorum. Yani asla, ne kadar beklersem bekleyeyim bir daha asla uyanamayacağım.  / s. 346

 

Kimse mükemmel değil. Bazen insanlardan kusursuz olmalarını beklersiniz ve kusursuz olamadıkları için onlardan sonsuza kadar nefret edersiniz, oysa onların suçu değildir, sizin suçunuz da değildir. Yalnızca sahip olmadıkları için size veremeyecekleri bir şeyi istemişsinizdir.  / s. 399

 

Giden kişinin gerçekliği yoktur, yalnızca düşüncelerde sürdürür varlığını. Düşüncelerden de silindi mi tamamen gitmiş demektir. Yani onu aklıma getirmediğimde aslında varlığını sona erdirmiş oluyorum.  / s. 413

 

Hepsi seviliyor ve karmaşık bir biçimde hepsine ihtiyaç duyuluyor, öyle ya da böyle. Kördüğüm. Karman çorman bir düzen.  / s. 470

 

Bu kadar uçucu bir şeyden, hayattan anlam çıkarmak. Bir an burada sonraki an yok.  / s. 470

 

Her zaman işe yaramıyor ama elimden geleni yapıyorum. Bakalım neler olacak. Her durumda yaşamaya devam.  / s. 471